عربستان سعودی با اعلام آن که به‌طور داوطلبانه در دو ماه فوریه و مارس روزانه یک میلیون بشکه از میزان تولید نفت خود خواهد کاست، به بازار معاملات نفت هدیه‌ای غیرمنتظره تقدیم کرده است. این تصمیم، اقدامی پیشگیرانه به‌منظور حفاظت و حفظ ثبات بازار در مقابل ادامه شیوع ویروس کرونا و بی اطمینانی از بهبود اقتصاد است. در حالی که سایر کشورهای عضو اوپک و متحدان ‌آن‌ها (اوپک پلاس) به‌استثنای روسیه و قزاقستان، تولیدات خود را درسطح کنونی حفظ می‌کنند، عربستان بار کاهش نفت را به‌طور یکجانبه برعهده گرفته است. دو کشور روسیه و قزاقستان به‌تدریج سطح تولید خود را در ماه فوریه تا ۷۵ هزار بشکه در روز و یک‌بار دیگر در ماه مارس به میزان ۷۵ هزار بشکه دیگر افزایش خواهند داد (روسیه با ۶۵ هزار بشکه در روز و قزاقستان با ۱۰ هزار بشکه در روز).

افزون بر کاهش یک میلیون بشکه‌ای در روز، وزیر نفت عربستان سعودی خاطرنشان کرده است که کشورهای عضو «اوپک پلاس» (به‌استثنای روسیه و قزاقستان) دیگر سطح تولید نفت خود را در ماه‌های فوریه و مارس به میزان روزانه ۴۲۵ هزار بشکه افزایش نخواهند داد. این اجتناب از افزایش تولید، همراه با کاهش تولید کشورهایی که در جبران اضافه‌تولید پیشین، حال از سطح تولید خود کاسته‌اند (کشورهایی چون نیجریه، عراق و آنگولا)، بالغ بر روزانه یک میلیون و ۴۲۵ هزار بشکه نفتی است که در این مدت به بازار معاملات نخواهد رسید. به همین دلیل روسیه و قزاقستان جا دارند تولیدات خود را افزایش دهند.

در مجموع، سقف تولید کشورهای «اوپک پلاس» برای ماه فوریه به ۳۵ میلیون و ۷۲۸ هزار بشکه در روز محدود می‌شود (این نرخ کاهش تولید داوطلبانه عربستان سعودی را نیز شامل می‌شود). این سطح تولید در ماه مارس قدری افزایش می‌یابد (به خاطر افزایش تولید روسیه و قزاقستان) و به روزانه ۳۵ میلیون و ۸۰۳ هزار بشکه می‌رسد.

به دنبال اعلام این خبر، بازار معاملات نفت با افزایش بهای پنج درصدی نفت برنت به بشکه‌ای ۵۳/۵۲ دلار و نفت «وست تگزاس اینترمیدیت» به ۴۹/۹۱ دلار برای هر بشکه، واکنش نشان داد.

گام فعالانه عربستان سعود

اقدام داوطلبانه و یکجانبه عربستان در کاهش تولید، نمایانگر تمایل این کشور به رهبری روندهایی است که به بازار نفت ثبات می‌بخشد. این امر همچنین به‌رغم آغاز واکسیناسیون، بر نگرانی‌هایی که در مورد ادامه همه‌گیری کووید-۱۹ و مقررات قرنطینه وجود دارد، مهر تایید می‌زند. به گفته وزیر نفت عربستان در کنفرانس خبری اوپک، جهان اکنون در مقایسه با سال گذشته در مهار کردن ویروس در موقعیت بهتری است و برنامه واکسیناسیون این امیدواری را به وجود آورده است که اوضاع بهبود یابد؛ با وجود این، عربستان سعودی اقداماتی قاطع برای اجتناب از تکرار وقایع سال ۲۰۲۰ که طی آن تولید بیش‌ازحد نفت و کاهش تقاضا، به مازاد بی‌سابقه نفت در بازار معاملات و سقوط قیمت‌ها انجامید، در نظر گرفته است. عربستان با برداشتن این گام درصدد کاهش میزان نفت عرضه شده به سطحی قابل‌قبول است که به بازار تعادل ببخشد و در صورت فقدان افزایش تقاضا، از افت قیمت‌ها جلوگیری کند.

این موضوع برای «اوپک پلاس» چه مفهومی دارد؟

اجلاس «اوپک پلاس» در این هفته اختلاف نظر میان اعضا (به‌ویژه رهبران گروه، عربستان و روسیه) را نیز در رویارویی با چالش‌های بازار عیان کرد. هرچند این گروه همچنان به توافق خود برای کاهش تولید نفت متعهدند اما معلوم شد روسیه حاضر نیست از تعهد اولیه خود دایر بر کاهش تولیدات فراتر رود. وزیر انرژی روسیه ضمن تکرار تعهد این کشور به توافق «اوپک پلاس» گفت که مایل است تولیدات نفت مطابق قرارهای اولیه به‌تدریج افزایش یابد.

در دسامبر سال ۲۰۲۰، اعضای «اوپک پلاس» توافق کرده بودند میزان تولید را به‌تدریج تا روزانه ۵۰۰ هزار بشکه در ماه ژانویه -و بر اساس شرایط بالقوه بازار- فوریه و مارس افزایش دهند. با توافقی که در این هفته حاصل شد، اضافه‌تولید اعضا (به‌استثنای روزانه ۷۵ هزار بشکه اضافه ‌تولید برای روسیه و قزاقستان در فوریه و مارس) را تا ماه آوریل به تعویق می‌اندازند. روسیه و قزاقستان این اضافه‌تولید را در ارتباط با افزایش تقاضای سوخت در بازارهای داخلی خود در ماه‌های زمستان درخواست کرده‌اند.

با توجه به موارد استثنا برای روسیه و قزاقستان، این سؤال مطرح است که آیا دیگر اعضای «اوپک پلاس» که (همانند عراق) از بابت بودجه‌های خود تحت‌فشار هستند نیز خواهان انعطاف بیشتر گروه در ارتباط با اضافه‌تولید خواهند شد یا خیر. فعلا کلیه اعضا با سهمیه تولید خود تا ماه مارس موافقت کرده‌اند. قرار است «اوپک پلاس» بار دیگر در روز چهارم ماه مارس گرد هم آیند و در مورد سهمیه‌های ماه آوریل گفتگو کنند. کمیته نظارت وزیران اوپک پلاس نیز در روزهای سوم فوریه و مارس به‌منظور ارزیابی این که آیا اعضا به سهمیه تولید خود وفادار مانده‌اند یا نه، تشکیل جلسه خواهد داد.