فرهنگیان افغان در یک نشست خبری در هرات از دولت افغانستان خواسته‌اند تا اجازه ندهد نام این کشور از میان میراث‌داران هنر مینیاتور در جهان حذف شود.
چهارشنبه ۲۷ آذرماه ۱۳۹۹ محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، از ثبت جهانی مینیاتور به‌عنوان هنری اصیل و ایرانی خبر داد و گفت که پرونده چندملیتی هنر مینیاتور، در جریان پانزدهمین اجلاس کمیته بین‌المللی میراث فرهنگی ناملموس یونسکو با کسب رای مثبت داوران این کمیته، در فهرست میراث جهانی ناملموس بشری قرار گرفت و جهانی شد.
این پرونده در غیاب افغانستان، از سوی ایران، ترکیه، ترکمنستان، ازبکستان و آذربایجان تهیه شده است.
فرهنگیان افغان، هنر مینیاتور را هنر مشترک حوزه تمدنی آریایی قدیم می‌دانند و افغانستان را از میراث‌داران اصیل این هنر می‌خوانند. آنان طوماری تهیه و امضای فرهنگیان زیادی را جمع کرده‌اند و به چند نهاد دولتی فرستاده‌اند و اقدام فوری دولت افغانستان در زمینه افزودن نام این کشور به جمع میراث‌داران این هنر ارزشمند اصیل را خواستار شده‌اند. این نامه به ریاست‌جمهوری، پارلمان، وزارت خارجه و وزارت اطلاعات و فرهنگ فرستاده و از آن‌ها خواسته شده است که نسبت به ثبت جهانی هنر مینیاتور به نام کشورهای ایران، ترکیه، آذربایجان و ازبکستان بی‌تفاوت نباشند.
استدلال جمهوری اسلامی ایران برای ثبت این هنر این بوده است که «مینیاتور هنری است که در ایران متولد شده است؛ در ادامه به چین راه یافته و در دوران مغول‌ها در هیئتی کاملتر به ایران بازگشته است. ازآن‌پس هنرمندانِ ایرانی تلاش بی‌‌شائبه‌ای برای بسط و گسترش آن صرف کرده‌اند.»
اما در افغانستان، عبدالناصر صوابی، هنرپژوه و استاد دانشگاه هرات با اشاره به اسناد تاریخی و مستندات می‌گوید که «خاستگاه و تبارگاه» اصلی مینیاتور، هرات است. فرهنگیان افغان می‌گویند واقعیت این است که هنر مینیاتور از هرات به ایران، ترکیه و ازبکستان رسید و «مکتب هنری هرات» در زمان استاد کمال‌الدین بهزاد شهرت جهانی پیدا کرد.
آقای صوابی که یکی از نویسندگان این نامه اعتراضی است، به ایندیپندنت فارسی گفت: «هرات به گواه تاریخ و آثار محققان شرقی و غربی، مهد پرورش هنرمندان است و آثار مکتوب قطعه‌های مینیاتور بجا مانده در موزه‌های جهانی نشان می‌دهد که این هرات بود که چنین هنرمندانی را پرورش داد و توانست با حمایت و تشویق این نبوغ، آن را رشد دهد. بدون هرات کجا چنین نبوغی شکوفا شده است؟ این هرات بود که محمد سیاه‌قلم، میرک هروی و کمال‌الدین بهزاد هراتی را پرورش داد.»
البته تنها افغانستان نیست که از این اقدام جمهوری اسلامی ایران ناراضی است. هندوستان و تاجیکستان نیز خواستار اضافه شدن به پرونده ثبت جهاتی مینیاتور هستند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
از سوی دیگر، نویسندگان افغان از وزارت خارجه و اطلاعات و فرهنگ نیز انتقاد کرده‌اند که به دلیل کم‌کاری و بی‌مهری آن‌ها به فرهنگ و هنر، کار به جای رسیده است که داشته‌های فرهنگی این کشور «دزدیده» می‌شود. فرهنگیان افغانستان اصرار دارند که برخی کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران می‌کوشد با فریب و نیرنگ تاریخ را تحریف کند و میراث مشترک فرهنگی این حوزه تمدنی را به نام خود ثبت کند.
دولت افغانستان پیش‌تر هم از تلاش جمهوری اسلامی ایران برای ثبت هنرهای خوشنویسی و مینیاتور تنها به‌عنوان میراث فرهنگی خود انتقاد کرده بود. فرهنگیان هرات می‌گویند مقام‌‌های وزارت اطلاعات و فرهنگ، فعالان فرهنگی هرات را «فریب» و به نادرستی اطمینان داده‌اند که تا سال ۲۰۲۱ میلادی برای ثبت جهانی مینیاتور به نام افغانستان زمان وجود دارد.
آقای صوابی درباره امکان افزودن نام افغانستان به فهرست میراث‌داران هنر مینیاتور می‌گوید: « متاسفانه بی‌کفایتی مسئولان وزارت اطلاعات و فرهنگ کشور سبب شد تا کشورهای که حتی از هنرمندان هرات، مینیاتور آموختند امروز خود را میراث‌دار این هنر بدانند. مستندات زیادی وجود دارد، اگر حکومت افغانستان هنر را جزو هویت خود بداند و از محققان حمایت کند. امکانات تهیه مدارک علمی برای اثبات هم کم نیست و تعداد دیگری نیز آماده می‌شود تا ثابت کند هرات بانی و محل رشد هنر مینیاتور بوده است و این باید پذیرفته شود که هرات جزیی از پیکر افغانستان است و نمی‌تواند جدا باشد.»
به نظر می‌رسد خشم فرهنگیان افغان به این زودی‌ها فروکش نخواهد کرد. داوود عرفان، از فعالان فرهنگی هرات، از فرهنگیان خواسته است در مقابل اداره اطلاعات و فرهنگ هرات «اعتصاب غذا» کنند.
مینیاتور به معنای عام کلمه، نقاشی در قطع کوچک و از هنرهایی است که قابلیت به تصویر درآوردن تمامی اجزای طبیعت در قالب کوچک را دارد. این کلمه از واژه لاتین «می‌نیوم » (minimum) مشتق شده است که برای رنگ‌آمیزی قرمز در قرون‌وسطی در نسخه‌های تذهیب‌شده استفاده می‌شده است.
