تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، به حمله به سه سایت هسته‌ای جمهوری اسلامی پیام بازدارندگی موثری برای دشمنان آمریکا فرستاد. اما تحولات اخیر یادآور این واقعیت است که عملیات نظامی نمی‌تواند به‌ تلاش جمهوری اسلامی برای دستیابی به بمب هسته‌ای به‌طور دائم پایان دهد.

گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد مشکل باقی‌مانده تا چه اندازه دشوار است. جمهوری اسلامی به بازرسان بین‌المللی اجازه دسترسی به تاسیساتی را که آمریکا و اسرائیل بمباران کردند، نداده است. جمهوری اسلامی همچنین حاضر نیست به نهاد نظارتی هسته‌ای سازمان ملل متحد بگوید چقدر اورانیوم غنی‌شده ۶۰درصدی در اختیار دارد، در حالی که طبق پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای ارائه این اطلاعات الزامی است. تصاویر ماهواره‌ای نیز نشان می‌دهد که ساخت‌وسازهای تازه‌ای در اطراف تاسیسات هسته‌ای جدیدی در «کوه کلنگ»، در حدود دو کیلومتری تاسیسات بمباران‌شده نطنز، در جریان است.

ستیزه‌جویی جمهوری اسلامی همچنین نشان می‌دهد که رویدادهای خاورمیانه در خلا اتفاق نمی‌افتند و دشمنان آمریکا همواره به‌دنبال فرصت‌های تازه برای همکاری با یکدیگرند. با توجه به ادامه درگیری روسیه در جنگ اوکراین، چین اکنون درپی تعمیق روابطش با جمهوری اسلامی است. تهران می‌خواهد نفت را با سامانه‌های موشکی پدافند هوایی چین، رادارهای نظارتی دوربرد و هواپیماهای جنگنده‌ مبادله کند. این امر می‌تواند جمهوری اسلامی متزلزل را تثبیت و هم‌زمان منطقه را بی‌ثبات‌تر کند.

پس از پنج دور مذاکره در اوایل سال جاری، از زمانی که آمریکا به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی حمله کرد هیچ گفت‌وگویی با واشینگتن انجام نشده است. توافق هسته‌ای منقضی شده است و رهبران جمهوری اسلامی می‌گویند دیگر به مفاد برجام پایبند نیستند. تحریم‌های ماشه دوباره فعال شده و به اقتصاد نحیف کشور بیش از پیش آسیب زده است. ارزش ریال در سقوط آزاد است. کسب‌وکارها رو به تعطیلی‌اند و یک‌سوم شرکت‌های مورد بررسی اتاق بازرگانی تهران اعلام کرده‌اند قصد تعدیل نیرو دارند. خشکسالی بی‌سابقه‌ای که در پی دهه‌ها سوءمدیریت به وجود آمده، پایتخت را با کمبود شدید آب روبه‌رو کرده و رئیس‌جمهوری هشدار داده که ممکن است نیاز به تخلیه شهر باشد.

این فلاکت می‌تواند به شعله‌ور شدن اعتراض‌های گسترده کمک کند. اسلام‌گرایان حاکم چه میزان نارضایتی را تحمل خواهند کرد؟ جمهوری اسلامی تلاش کرده‌ است قدری از فشار را کم کند، برای مثال، با اتخاذ رویکردی منعطف‌تر در قبال زنانی که بدون حجاب تردد می‌کنند یا نادیده‌گرفتن موتورسواری زنان. اما این نشانه‌های کوچک باز شدن فضا با سرکوب خونین مخالفان تناقض دارد.

امید به فروپاشی یک رژیم فاسد ایرادی ندارد، اما امید راهبرد نیست. با وجود تاکید ترامپ مبنی بر اینکه حملات هوایی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را کاملا نابود کرده است، بمباران فقط زمان خرید. بهترین مسیر پیش‌رو حفظ تهدید باورپذیر توسل به زور، ادامه فشار اقتصادی سختگیرانه و ارسال پیام آمادگی برای مذاکره است. همچنین، چین باید درک کند که فروش تسلیحات پیشرفته به جمهوری اسلامی روابط پکن را نه‌تنها با اسرائیل و آمریکا بلکه با کشورهای عربی منطقه نیز برهم خواهد زد.

جنگی دیگر اجتناب‌پذیر است، اما برای جلوگیری از آن باید پذیرفت مشکل همچنان وجود دارد و فقط از طریق دیپلماسی با پشتوانه تهدید باورپذیر توسل به زور قابل حل است.

ترجمه از واشینگتن پست