آمریکا بلافاصله از شلیک موشک به هواپیمای اوکراینی مطلع شد

یک سامانه فضایی آمریکایی پرتاب موشک به عین‌الاسد و هواپیمای اوکراینی را ثبت کرده بود

بقایای بویینگ ۷۳۷ هواپیمایی اوکراین-Akbar TAVAKOLI - IRNA - AFP

در نخستین لحظات بامداد روز ۱۸ دی‌‌ماه ۱۳۹۸، به نظامیان آمریکایی مستقر در پایگاه‌های نظامی در عراق هشدار داده شد که احتمال اصابت موشک وجود دارد.

سیستم یکپارچه مادون‌قرمز مبتنی بر فضا یا به‌اختصار SBIRS شلیک دست‌کم ۱۲ موشک بالستیک را از مرزهای غربی ایران ثبت کرده بود.

این موشک‌‌ها به سمت پایگاه عین‌الاسد و پایگاهی در اربیل عراق شلیک شده بودند و قرار بود واکنش ایران به ترور قاسم سلیمانی در روز ۱۳ دی‌ماه باشد. در اثر این حمله ۱۰۰ نفر از نیروهای نظامی آمریکایی آسیب مغزی دیدند ولی کسی کشته نشد.

 نیروی هوایی آمریکا می‌گوید که دلیل محدودیت جراحات این است که این حمله زودتر از موعد و از سیستم فضایی ما شناسایی شد.

برنامه پشتیبانی دفاعی نیروی هوایی (DSP) که برای ردیابی شلیک موشک‌های بالستیک در سراسر جهان طراحی شده است، متوجه این حمله شد و توانست هشدارهای اولیه را بدهد و به سربازان آمریکایی اجازه داد پناه بگیرند.

در طول جنگ سرد، پنتاگون برای شناسایی پرتاب موشک، شبکه گسترده‌ای از حس‌گرها را در سراسر جهان ایجاد کرد. یکی از بخش‌های مهم این حس‌گر‌ها، سامانه مادون‌قرمز مبتنی بر فضا (SBIRS) است.

در دوران جنگ سرد و در حالی که رادارهای زمینی ایالات‌متحده موشك‌های مهاجم را هنگام نزدیک شدن به آمریکا تشخیص می‌دادند، ماهواره‌هایی با حس‌گرهای مادون‌قرمز می‌توانستند به‌طور دائم و از فضا، اتحاد جماهیر شوروی، چین و هر دشمن احتمالی دیگری را رصد کنند و آماده تشخیص تشعشعات مادون‌قرمز ناشی از شعله‌های خروجی اگزوز موشک بالستیک باشند.

سیستم یکپارچه مادون‌قرمز فضایی، مجموعه‌ای از دست‌کم ده ماهواره آمریکایی است هر ده ثانیه یک‌بار سطح کره زمین را برای ثبت امواج مادون‌قرمز پیمایش می‌کنند.

میزان پوشش SBIRS ناشناخته است، اما ظاهراً بخش زیادی از کره زمین را پوشش می‌دهند و حس‌گرها به‌اندازه‌ای حساس هستند که می‌توانند پرتاب‌های حتی کوچک‌تر از موشک بالستیک را نیز شناسایی کنند.

ساعتی پس از حمله موشکی به عین‌الاسد، سیستم پدافند هوایی سپاه پاسداران با شلیک چند موشک کوچک از سامانه روسی تور ام-۱ هواپیمای مسافربری اوکراینی را با ۱۷۶ نفر مسافر و کادر پروازی سرنگون کرد.

یک روز پس از این رویداد و در حالی که مقام‌های جمهوری اسلامی در حال انکار حمله موشکی به این هواپیما بودند، خبرگزاری رویترز با انتشار گزارشی و به نقل از منابع نظامی آمریکایی گزارش داد که دو دقیقه پس از رسیدن هواپیما به ارتفاع پروازی، دو موشک کوچک به سمت هواپیما شلیک شده است. این اطلاعات از یک سامانه تشخیص امواج مادون‌قرمز به دست آمده بود که احتمالاً همین سیستم SBIRS است.

دقت اطلاعات به‌دست‌آمده از این سیستم به حدی بود که در گزارش رویترز حتی نوع موشک و سامانه پرتاب‌کننده آن (تور ام-۱) هم ذکر شده بود.

جمهوری اسلامی دو روز بعد از انتشار این گزارش سرانجام شلیک به هواپیمای مسافربری را پذیرفت. احتمالاً وجود شواهد ماهواره‌ای از سامانه SBIRS نقش مهمی در تسلیم مقام‌های جمهوری اسلامی به حقیقت داشته است.

سامانه SBIRS علاوه بر اهداف نظامی، پدیده‌های طبیعی کره زمین مانند آتش‌سوزی و آتش‌فشان‌ها را نیز تشخیص می‌دهد ولی اطلاعی در دست نیست که آیا به‌زودی داده‌های دقیق این سیستم در اختیار افراد و سازمان‌های دیگر نیز قرار می‌گیرد یا نه.

اطلاعات حمله موشکی به عین‌الاسد فقط ماهواره‌ای بود؟

شواهد فراوانی وجود دارد که نشان می‌دهد آگاهی مقام‌های آمریکایی از حمله موشکی ایران به عین‌الاسد تنها متکی به سیستم شناسایی امواج مادون قرمز از فضا نبود.

ساعتی پس از وقوع حمله موشکی، سخنگوی دفتر نخست‌وزیر عراق به رسانه‌ها اطلاع داد که ایران ساعتی قبل از آغاز حمله موشکی به شکل شفاهی به عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر وقت عراق اطلاع داده بود که این حمله یا به‌زودی انجام خواهد شد و یا هم‌اکنون آغاز شده است. در پیام ایران به نخست‌وزیر عراق بدون نام بردن از محل دقیق حمله تنها گفته شده بود که اهداف پایگاه‌های آمریکایی در عراق هستند.

عادل عبدالمهدی نیز پس از دریافت این پیام از تهران بلافاصله به نیروهای نظامی وقوع این حمله را اطلاع می‌دهد و به همین دلیل نیروهای نظامی انتظار وقوع آن را داشته‌اند.

به جز این موضوع، از نخستین روز ترور قاسم سلیمانی، اخبار تایید‌نشده‌ای منتشر شده بود مبنی بر وساطت کشورهای همسایه برای تعیین هدفی مناسب که هم انتقام ایران را بازتاب دهد و هم برای آمریکا قابل‌پذیرش باشد.

در همان زمان، منابعی به ایندیپندنت فارسی اطلاع دادند که قطر و عمان نقش مهمی در انتقال این پیام‌ها داشته‌اند. البته هنوز کاملاً روشن نیست که آیا انتخاب عین‌الاسد به‌عنوان نقطه مورد نظر و زمان این حمله بخشی از این وساطت بوده یا خیر.

بیشتر از