عربستان با دارا بودن منابع عظیم نفت، یکی از کشورهای فعال و موثر در اوپک و بازار جهانی انرژی است.
هزینه پایین تولید نفت توسط آرامکو باعث شده است تا این کشور بتواند در نوسان‌های بازار نفت تا حد زیادی سطح تولید خود را متناسب با بازار حفظ کند و یا در صورت نیاز، افزایش دهد. استفاده از نفت برای تولید برق یکی از مشکلات اساسی صنعت نفت این کشور به شمار می‌رود در سال‌های اخیر تنوع‌بخشی به سبد انرژی در راس برنامه‌های وزارت انرژی و آرامکو قرار گرفته است.
افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در کنار سرمایه‌گذاری در پروژه نیروگاه هسته‌ای مد نظر بوده است.
عربستان دارای منابع گاز شیل نیز هست و ریاض در نظر دارد با سرمایه‌گذاری در میدان‌های گاز نامتعارف خویش به زودی به جمع کشورهای صادر کننده گاز بپوندد.
در این بین، هفته گذشته وزارت انرژی عربستان از کشف منابع جدید نفت و گاز در این کشور خبر داد که این امر می‌تواند در آینده بر میزان صادرات انرژی آن نیز تاثیر گذار باشد. شیوع ویروس کرونا باعث کاهش قیمت نفت و گاز و کاهش درآمد کشورهای عمده صادر کننده انرژی شده است و این امر نیز بر آینده پروژه‌های انرژی و میدان‌های نفت و گاز تاثیر منفی گذاشته است.
منابع گاز شیل عربستان
در ماه فوریه گذشته، رسانه‌ها از طرح شرکت آرامکو برای سرمایه‌گذاری ۱۱۰ میلیارد دلار برای بهره‌برداری از ذخایر گازی غیرمتعارف در میدان گازی جفورا خبر دادند. طول میدان جفورا ۱۷۰ کیلومتر و عرض آن ۱۰۰ کیلومتر، و حجم ذخایر آن بالغ بر ۲۰۰ تریلیون فوت مکعب گاز است.
گاز این میدان در صنایع پتروشیمی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. این میدان همچنین حاوی میعانات گازی نیز هست. در همین ماه در نشستی که به ریاست محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی برگزار شد، طرح‌های توسعه از سوی کمیسیون عالی امور هیدروکربن‌ها مورد بازبینی قرار گرفت. پیشبینی می‌شود که توسعه تدریجی این میدان، تولید آن را تا سال ۲۰۳۶ به ۲.۲ تریلیون فوت مکعب برساند. در سال ۲۰۱۸ آرامکو از برنامه خود برای شروع تولید گاز از میدان جفورا در سال ۲۰۲۴ خبر داده بود. آرامکو در نظر دارد از این میدان گازی روزانه۱۳۰ هزار بشکه اتان و ۵۰۰ هزار بشکه مایعات گازی و میعانات تولید کند.
افزایش مصرف نفت در نیروگاه‌ها
عربستان قابلیت خوبی در انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی خورشیدی و بادی دارد. و در صورت بهره‌برداری از پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، نیاز این کشور به مصرف نفت در نیروگاه‌ها به تدریج کاهش می‌یابد و ریاض می‌تواند نفت مصرفی در نیروگاه‌ها را صادر کند، و نیز می‌تواند با افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق از در راستای سند زیست‌محیطی پاریس، از میزان تولید گاز دی‌اکسید کربن بکاهد. همه ساله در فصول گرم سال و با افزایش دما، نیاز به برق در عربستان به صورت تصاعدی افزایش می‌یابد و به این ترتیب، مصرف نفت در نیروگاه‌ها نیز بیشتر می‌شود.
به گزارش بلومبرگ، در عربستان همواره در دو ماه اول تابستان، وقتی دمای هوا به بیش از ۵۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، مصرف نفت در نیروگاه‌ها نیز دو برابر می‌شود. در این بین، با شیوع ویروس کرونا نیز از میزان مسافرت‌های درون‌شهری و برون‌شهری کاسته شده است. این امر نیز باعث افزایش مصرف برق در خانه‌ها شده است و بر میزان تقاضا افزوده است.
بنا بر آمار وزارت انرژی عربستان، همه ساله این کشور در ماه اوت، روزانه ۷۲۶ هزار بشکه نفت خام برای تولید برق مصرف می‌کند. باید خاطر نشان کرد که این مقدار، دو برابر مقدار نفتی است که در ماه‌های خنک‌تر سال در ژانویه و فوریه سوزانده می‌شود. بالاترین رکورد مصرف نفت عربستان، در ژوئیه ۲۰۱۴ با ۸۹۹ هزار بشکه نفت بود. عربستان در راستای عمل به توافق‌نامه اوپک پلاس، از ماه آوریل تولید نفت خود را کاهش داد. کاهش تولید نفت و افزایش مصرف نفت در نیروگاه‌ها باعث کاهش صادرات نفت عربستان نیز شده است.
کشف میدان‌های جدید نفت و گاز
هفته گذشته خبرگزاری رسمی عربستان به نقل از وزیر انرژی آن کشور از کشف دو میدان جدید نفت و گاز در مناطق شمالی توسط آرامکو خبر داد. شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی، اظهار کرد: «میدان گازی «حدابه الحجره» در منطقه الجوف که در نزدیکی مرز عراق قرار دارد، میانگین روزانه ۱۶ میلیون فوت مکعب تولید گاز خواهد داشت. میدان دیگر کشف شده، میدان نفتی جدید «ابرق الطلوع» است که در جنوب شرقی شهر عرعر واقع شده است. حجم روزانه تولید این میدان بیش از سه هزار بشکه نفت خام در روز تخمین زده شده است. به گزارش بلومبرگ، این میدان ۱.۱ میلیون فوت مکعب نیز گاز دارد.
اوایل هفته گذشته رویترز به نقل از وال استریت ژورنال از برنامه آرامکو برای باز بینی در پروژه‌های جاری این شرکت در داخل و خارج از کشور خبر داد. به گزارش رویترز ، کاهش قیمت نفت در پی شیوع ویروس کرونا و کاهش تقاضای جهانی نفت، دلیل عمده تصمیم آرامکو عنوان شده است. در این راستا آرامکو از برنامه خود برای افزایش تولید محصولات پتروشیمی در دو پروژه «موتیوا» و «سمپرا» در ایالت تگزاس خبر داد. آرامکو همچنین خبر داد که می‌خواهد برنامه خود را برای افزایش ظرفیت یک میلیون بشکه‌ای تولید نفت به تاخیر اندازد. آرامکو د پیش‌تر در نظر داشت روزانه تا ۱۳ میلیون بشکه نفت تولید کند.
اگر تقاضا برای نفت در میان‌مدت افزایش یابد، بدیهی است که صادرات نفت عربستان نیز افزایش خواهد یافت. افزایش قیمت نفت فرصت مناسبی برای آرامکو برای تسریع در پروژه‌های انرژی در داخل و خارج از کشور است. تامین منابع مالی مورد نیاز برای استخراج منابع گاز نامتعارف مشکلی است که با افزایش قیمت نفت رفع می‌شود. اگر عربستان بتواند سرمایه و تکنولوژی لازم برای استخراج نفت و گاز از دو میدان جدید کشف شده را فراهم کند و همزمان از منابع گاز شیل هم بتواند بهره گیرد، امکان را خواهد داشت که در کنار کاهش سهم نفت در تولید برق، هم صادرات نفت را افزایش دهد و هم با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ال ان جی، به صادر کننده گاز نیز تبدیل شود.
این شرکت پشتوانه خوبی در زمینه صنایع پتروشیمی و با ارزش افزوده بالا دارد. تبدیل شدن آرامکو به صادر کننده گاز، باعث خواهد شد تا سیاست تنوع‌بخشی به صادرات انرژی طبق برنامه پیش رود.
کاهش سهم صادرات نفت در اقتصاد عربستان یکی از اصول اساسی سند توسعه ۲۰۳۰ این کشور است.
در این بین، انرژی‌های تجدیدپذیر و منابع گاز طبیعی این کشور می‌تواند ریاض را در اجرای این سند و کاهش سهم نفت در اقتصاد آن یاری کند. بازگشت ثبات به بازار نفت، نیاز اصلی عربستان برای تمکیل پروژه‌های خود در بخش انرژی خواهد بود و ریاض برای تداوم ثبات در بازار نفت، می‌تواند با همکاری با سایر کشورهای عمده صادرکننده نفت به تدریج برنامه خود را برای تبدیل شدن به صادر کننده گاز عملی سازد. هر چند، عرضه مازاد گاز و ال ان جی در بازار و تعدد تولیدکنندگان گاز طبیعی هم مشکلی است که برای حل آن، عربستان باید همانند دیپلماسی موفق نفت این کشور، دیپلماسی فعالی در زمینه گاز طبیعی نیز ایفا کند. همچنین، باید الگوی مصرف برق نیز بازبینی شود و میزان مصرف داخلی برق نیز کاهش یابد.
