در جریان یکی از پر سروصداترین منازعات بین شرکت‌ها در تاریخ عصر فناوری، دو شرکت اپل و گوگل بازی فورت‌نایت را از فروشگاه‌های خود حذف کردند.

از یک سو هیچ یک از کاربران هیچ یک از محصولات این شرکت‌ها نمی‌توانند دخالتی در این منازعه داشته باشند، چرا که اختلاف عملا مربوط به میلیاردها دلاری است که این دو فروشگاه دارند از دست می‌دهند، و مشتری قاعدتا دخالتی در این نوع مسایل نمی‌تواند داشته باشد، و از سوی دیگر، دوستداران بازی فورت‌نایت هستند که دارند بیشترین آسیب را از این دعوا می‌برند، چرا که دیگر نمی‌توانند مثل قبل به بازی دست یابند و اگر دعوا ادامه یابد و دامن شرکت‌های بیشتری را بگیرد، بازی‌ها و برنامه‌های دیگر نیز در امان نخواهند ماند.

موضوع چیست؟

مشکل زمانی آغاز شد که فورت‌نایت دو راه را برای خرید کردن در داخل برنامه پیش روی کاربران گذاشت: یکی استفاده از فروشگاه نرم‌افزاری (اپل یا گوگل) و پرداخت قیمت اصلی، و دیگری دور زدن سیستم خرید اپل و گوگل و گرفتن تخفیف از شرکت سازنده بازی، اپیک گیمز. میزان تخفیف معادل همان مبلغ معمولی است که شرکت‌ها به فروشگاه‌های اپل و گوگل مي‌پردازند.

این اقدام در هر دو فروشگاه خلاف قرارداد است و هر دو شرکت اپل و گوگل تصریح کرده‌اند که خریدهای کاربران باید از طریق فروشگاه آنها انجام شود و برنامه‌نویس باید ۳۰ درصد فروش را به آنها بدهد.

بلافاصله پس از این کار، فورت‌نایت از فروشگاه‌ها حذف شد. ابتدا اپل آن را حذف کرد و اپیک‌ گیمز شکایت کرد. بعدا گوگل هم همین کار را کرد و برنامه‌نویسان هم شکایت کردند.

این بازی هنوز هم به نوعی قابل دسترسی است. به این صورت که اگر قبلا بازی را از طریق فروشگاه اپل یا گوگل روی دستگاه خود نصب کرده باشید، هنوز هم می‌توانید از آن استفاده کنید. اما تصمیم این دو شرکت عملا به این معنی است که بزرگترین بازی جهان شاید دیگر در بزرگترین مجموعه کامپیوتری جهان قابل دسترسی نباشد.

واضح است که اپیک‌گیمز می‌دانسته که این اقدامش باعث خواهد شد اپل و گوگل برنامه را از فروشگاه‌های خود حذف کنند. آنها با ساختن برچسب‌ «فورت‌نایت را آزاد کنید» و تشویق کاربران به منتشر کردن نارضایتی‌های خود، از همین الان شروع کرده‌اند سطح نارضایتی هواداران بازی را، که دیگر نمی‌توانند به بازی دست پیدا کنند، به سطح بالاتری بکشاند.

استدلال اپل و گوگل چیست؟

اپل و گوگل هر دو می‌گویند خرید از طریق فروشگاه‌های آنها مطمئن‌تر و آسان‌تر است؛ هم برای برنامه‌نویسان و هم مشتریان. وقتی انتقال پول از طریق این دو شرکت بزرگ صورت می‌گیرد، فروشنده لازم نیست به اطلاعات کارت اعتباری مشتری دست یابد، چرا که مشتری آن اطلاعات قبلا هنگام باز کردن حساب در فروشگاه وارد کرده است. برنامه‌نویسان هم لازم نیست خودشان را به سیستم‌های مالی دریافت و پرداخت مجهز کنند و درگیر مسائل پیچیده‌ای نظیر تبدیل ارز شوند. از سوی دیگر اما استدلال برنامه‌نویسان این است که با حذف ۳۰ درصد کمیسیون، می‌توانند هزینه سیستم‌های مالی، ایمن کردن تراکنش‌ها، و سایر هزینه‌های تبلیغاتی و اجرای چنین سیستم‌هایی را پوشش دهند.

اپل و گوگل علاوه بر این می‌گویند، آنها به عنوان سازنده سیستم عامل و مجری فروشگاه‌هایی که کاربران را به چنین بازی‌هایی می‌رساند، باید کمیسیون بگیرند.

استدلال اپیک‌ گیمز چیست؟

آنها می‌گویند این نوعی زورگیری است که هم برای مشتری و هم خود اپیک گیمز ناعادلانه است و آنها اولین قدم را برای محدود کردن قدرت مالکان سیستم عامل برداشته‌اند. مثلا اپیک گیمز در پرونده شکایت قضایی خود از اپل، آورده که این شرکت به «هیولایی تبدیل شده که دنبال کنترل بازار، حذف رقابت و سرکوب نوأوری است.»

آنها در این مبارزه به هیچ وجه تنها نیستند. در ماه‌های اخیر، هم قانون‌گذاران و هم سایر شرکت‌هایی که از این فروشگاه‌های نرم‌افزاری استفاده می‌کنند شروع به طرح پرسش‌هایی کرده‌اند از این قبیل که آیا اپل و گوگل و سایر شرکت‌های تأمین‌کننده بسترهای کامپیوتری از سلطه خود در این بسترها سوء‌‌استفاده نمی‌کنند؟ آنها می‌گویند، این که مشتری هیچ انتخابی برای تهیه نرم‌افزار خود ندارد، خارج از انصاف است و عادلانه نیست که برنامه‌نویسان برای دست یافتن به مشتری محصولات خودشان باید هزینه پرداخت کنند.

حالا چه می‌شود؟

پیش‌بینی دشواری است. گوگل، اپل و اپیک گیمز، هر سه شرکت‌های بزرگی در جهان هستند و یک طرف مشکل قدرتمندترین سیستم عامل‌های نرم‌افزاری جهان قرار دارند. علاوه بر این، ظاهرا هیچ راه مصالحه‌ای وجود ندارد، چرا که اپل و گوگل یا باید از گرفتن هزینه، از اپیک یا همه، صرف نظر کنند× یا کلا فورت‌نایت را در فروشگاه خود نداشته باشد.

شکایات قبلی از این نوع نهایتا به مصالحه رسیده‌اند. نمونه‌وار، وقتی برنامه بسیار کوچکتر ایمیل «هی» شکایت کرد که منصفانه نیست که نمی‌تواند مردم را تشویق کند از طریق سیستم خودش به ثبت‌نام و پرداخت هزینه برنامه بپردازند، با اپل به راه‌حلی دست یافتند که طی آن کاربران آیفون می‌توانستند نسخه آزمایشی برنامه را رایگان بگیرند و بعدا ارتقاء دهند. ظاهرا این تصمیمی حساب شده بود که وجهه هر دو طرف را حفظ می‌کرد.

اما در این مورد اخیر معلوم نیست با چه محاسباتی می‌توان وجهه همه طرفین دعوا را حفظ کرد. وسعت اختلاف و ماهیت یا هیچ یا همه، طوری است که ظاهرا حتما باید یک بازنده داشته باشد.

اپل می‌تواند کوتاه بیاید و به شکل ویژه به اپیک گیمز اجازه دهد که یا هزینه کمتری پرداخت کند، یا اصلا چیزی نپردازد. یا شاید بتواند تغییری اساسی‌تر را در پیش بگیرد که حتی پای بازرسان «رقابت آزاد» را نیز به میان نکشد. مثلا به کاربران آیفون اجازه دهد برنامه‌ها را از راهی غیر از فروشگاه برنامک‌ها نصب کنند.

از سوی دیگر، اپیک گیمز می‌تواند کوتاه بیاید و بدون هیچ تغییری به شیوه قبلی برگردد. این اتفاق قبلا هم افتاده است، زمانی که این شرکت در یک دعوای عمومی با گوگل محکوم شد و نهایتا مجبور شد سهم فروشگاه برنامه‌های گوگل را پرداخت کند.

و البته یک راه دیگر هم این است که هیچ اتفاقی نیفتد. فورت‌نایت شاید هیچ وقت به آیفون برنگردد و فقط از روش‌های میان‌بر روی دستگاه‌های اندروئید قابل استفاده باشد. این البته پایانی اسفناک است، ولی شاید تنها راهی باشد که هر سه شرکت بدون از دست دادن وجهه خود در میان عموم بتوانند به فعالیت ادامه دهند.

نتیجه هر چه باشد، فقط فورت‌نیات را تحت تأثیر قرار نخواهد داد. اپیک گیمز همین الان هم از حمایت‌های شرکت‌های دیگر نظیر اسپاتی‌فای و تیندر برخوردار است. این شرکت‌ها نیز همگی مجبورند سهمی از درآمد خود را به گوگل و اپل بپردازند. و دیگر آن که بازرسان رقابت آزاد هم در آمریکا و اروپا گوش به زنگ هستند و حماسه فورت‌نایت به طور قطع بنیانگذار یک رویه قضایی خواهد شد که در جهان در پیش گرفته می‌شود.