صنعت سریال‌سازی ترکیه که چند مدتی است مخاطبان کشورهای خاورمیانه و حتی آمریکای لاتین را با خود همراه کرده است، این بار با نمایش سریال «رستاخیز طغرل» جهشی دیگر یافته است و می‌رود که دامنه نفوذش را به مخاطبان انگلیسی‌زبان و حتی مخاطبان آمریکایی هم بکشاند.

شبکه نت‌فلیکس چندی است که نمایش این سریال بسیار طولانی را با زیرنویس انگلیسی آغاز کرده است. این سریال که در پنج فصل تهیه شده و ساخت آن بیش از سه سال به طول انجامیده است،  بیش از ۵۰۰ قسمت است و داستان طغرل، پدر عثمان، یکی از بنیان‌گذاران امپراتوری عثمانی را روایت می‌کند که در نبرد با مغولان و صلیبیون، پیروز می‌شود و امپراتوری عثمانی را بنا می‌نهد. سریال از زمان ساخت تا کنون در بیش از ۶۰ کشور دنیا نمایش داده شده است که در نوع خود رکوردی قابل اعتناست.

در یک ارزیابی مختصر، هشتگ Diriliş# یا هشتگ‌های مربوط به این سریال بین ۵۰۰ هزار تا بالای یک میلیون بار «ترند» شده‌اند که خود از نفوذ و تاثیر آن در فضای مجازی و گفت‌و‌گوهای مختلف درباره آن خبر می‌دهد.

پیش از آن و با تعریفی که عمران‌خان، رئیس‌ جمهوری پاکستان، از این سریال به عمل آورده بود، مردم پاکستان هجومی عجیب برای دیدن این سریال را آغاز کردند. بر اساس گزارش نشریات پاکستانی در فاصله ۲۵ آوریل تا ۴ مه بالای ۱۳۳ میلیون نفر این سریال را دیدند. همین اقبال سبب شده است تا صنعت سریال‌سازی ترکیه خود به نهادی ارزآور برای این کشور بدل شود و سالانه بالای ۵۰۰ میلیون دلار از ناحیه فروش سریال نصیب این کشور ‌شود.

اما سریال رستاخیز طغرل، گذشته از فروش و اقبال، حاوی پیامی است که می‌تواند آمال و آرزوهای اردوغان را که به دنبال احیای امپراتوری عثمانی است، تا حدودی و حداقل در عرصه فیلم و سریال، برآورده سازد.

برخلاف سریال‌های دیگر ترکی که آمیخته با صحنه‌های اروتیک و بوس و کنارهای پی‌درپی‌اند، این سریال تنها سریالی است که در تمامی ۵۰۰ قسمت‌ آن، حتی یک صحنه تحریک‌آمیز جنسی دیده نمی‌شود و از این منظر به راحتی تمامی خانواده می‌توانند در کنار هم آن را تماشا کنند. این نکته‌ای است که در گزارش نشریه پاکستانی هم به آن اشاره شده است و مردم پاکستان آن را از این زاویه مورد تایید قرار داده‌اند.

تصویری پیامبروار از طغرل

سریال سرشار از افسانه‌پردازی است و تصویری که از طغرل ارائه داده است، نماد یک سردار شجاع است که مقابل ظلم و ستم می‌ایستند و تمامی وجود و سرمایه جانی و مالی و خانوادگی خود را بر سر این راه می‌گذراد. بارها دستگیر می‌شود، بارها شکنجه می‌شود، بارها شمشیر بر تنش می‌خورد و تا پای مرگ هم می‌رود، حتی اسیر توطئه‌های مخالفان و دشمنان می‌شود و ‌مسموم می‌شود، اما هیچ‌گاه از آرمان‌هایش دست نمی‌کشد.

شاید به دلیل همین فراز و فرود‌های شگفت‌انگیز و زمین خوردن و قد راست کردن‌ها، و سرخم نکردن در برابر ظلم و ناراستی، و شجاعت و دلیری در شمشیرزنی و مبارزه در میدان جنگ باشد که طغرل به قهرمانی بین برخی از ملل مسلمان تبدیل شده که آرمان‌هایشان را در این چهره جست‌و‌جو می‌کنند.

ابن‌عربی و سریال طغرل

در سریال طغرل شخصیتی محوری وجود دارد به نام ابن‌عربی که بر اساس آنچه نمایش داده شده است، همان ابن‌عربی معروف، عارف و دانشمند اندلسی است؛ فردی که از او به عنوان موسس و بنیانگذار عرفان نظری و عملی یاد می‌شود و کتاب‌های «فصوص‌الحکم» و «فتوحات مکیه» او فصلی نوین در عرفان اسلامی را تعریف کرده و بر جای گذاشته است.

ابن عربی در این سریال نماد پشتیبانی معنوی از طغرل است که در بزنگاه‌هایی سر می‌رسد و با نفوذ معنوی خود، گره‌های بسیاری را می‌گشاید.

تقریبا در تمامی فصول و سکانس‌هایی که ابن عربی حضور می‌یابد، یا داستانی از قرآن را برای مخاطبانش و قهرمانان سریال بازگو می‌کند و یا به رفتاری و سیره‌ای از پیامبر اسلام تمسک می‌جوید تا رخدادی را بازگو کند. و این رفتارها با زندگی و حوادثی که بر سر طغرل و قهرمانان داستان می‌آید، شبیه‌سازی می‌شود تا به نوعی از طغرل شخصیتی معنوی تصویر شود که راه اسلام و پیامبر را با همان جدیت دنبال می‌کند. برای نمونه، وقتی طغرل به زندان می‌افتد، او (ابن عربی) به خوابش می‌آید و داستان حضرت یوسف در زندان را روایت می‌کند، زمانی که طغرل و او با هم از هجوم دشمنان به غاری پناه می‌برند،‌ داستان به غار رفتن ابوبکر و پیامبر اسلام و تار عنکبوت را بیان می‌کند، همچنان که وقتی علاءالدین کی‌قباد به زهر یکی از درباریان مسموم می‌شود، او سر می‌رسد و نجاتش می‌دهد و یا خود طغرل وقتی با شمشیری زهر‌آلود آسیب‌ می‌بیند، او در مقام طبیبی حاذق به نجاتش می‌شتابد.  

او مردی سرگردان در صحرایی است که در واقع سیر طبیعت می‌کند،‌ اما در این فیلم و به‌خصوص در فصول سوم و چهارم گویی در گوشه‌ای از صحرای نزدیک قبیله طغرل نشسته است تا هر گاه کارگردان و نویسنده فیلمنامه از حل مشکل از طریق منطق و ساز و کار درام عاجز شدند، او سر برسد و با معجزه‌ای مشکل را حل کند و روایت را به مسیر اصلی‌اش بازگرداند.

از این منظر، سریال در پرداخت فیلمنامه ضعف‌های اساسی دارد. دشمنان طغرل عموما کودن و کم‌عقلند و او مردی سرشار از عقل و درایت است که با شجاعت و شمشیرش، راه پیروزی و رشدش را باز می‌کند.

حضور پررنگ مناسک اسلامی

مناسک اسلامی نیز در این سریال حضوری پررنگ دارند. این مراسم و مناسک شامل تشییع شهدای جنگ، کفن و دفن افراد منطبق با آداب و رسوم اسلامی، خواندن نماز میت بر سر شهدا، خطبه عقد هنگام عقد برخی از شخصیت‌های اصلی سریال، خواندن قرآن بر سر خاک مرده، آب پاشیدن بر سر مزار مرده، نماز جماعت، نماز جمعه، خواندن دعا برای برخی بلایا و بیماری‌ها، هدیه دادن قرآن، چگونگی اسلآم آوردن و …، برخی از این مناسک‌ها بسیار طولانی‌اند و گاه سکانس کامل ۱۰ دقیقه‌ای را شامل می‌شوند.

صحنه‌های خشن کشت و کشتار و غیبت صحنه‌های اروتیک

سریال سرشار از صحنه‌های خشن و کشت و کشتار است. در هر قسمت سریال، بدون تردید یک هجوم یا جنگی رخ می‌دهد و سر و دست و پایی است که با خشن‌ترین وضعی از تن جدا می‌شود. از این منظر، این سریال را می‌توان یکی از خشن‌ترین سریال‌ها نام نهاد. این همه صحنه‌ خشن و خون و خونریزی عموما در سریال‌ها کمتر رخ می‌دهد و برای تماشاگر، به خصوص نوجوانان و کودکان، بسیار آزاردهنده و حتی مضر است. در مقابل، صحنه‌های اروتیک یا جنسی در این سریال غایب است. صحنه‌های بوس و کنار در آن حضوری ندارد و طغرل که اسیر عشقی سرکش می‌شود، نهایت کاری که می‌کند، بوسه بر پیشانی معشوقش است و در برگرفتن عادی.

 با معیارهای صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در سانسور صحنه‌های جنسی، این سریال بدون هیچ سانسوری قابلیت پخش دارد. اما با معیارهای ایدئولوژیک، طبیعی است که قابل پخش نیست. چرا که در این سریال تجلیل باشکوهی از خلفای راشدین به خصوص از عمر (خلیفه دوم) شده است؛ هر چند، در جای جای سریال از علی‌ابن ابیطالب هم از زبان ابن عربی خاطرات و نکاتی نقل شده است. حتی در داستان به اسلام گرویدن یکی از سرداران مسیحی به نام آرس در فصل چهارم،‌ مستقیما به داستان عمر‌ابن عبدود ( با روایت مولانا) اشاره شده است که مهربانی و رفتار خوب علی، سبب شد تا او اسلام بپذیرد. اگر چه، در روایت تاریخی، علی آن شخص را می‌کشد.

نکته جالب توجه این که به‌رغم فراگیری سریال در عمده کشورها، هنوز این سریال تماما به فارسی دوبله نشده است، هر چند زیرنویس فارسی آن در برخی سایت‌ها موجود است. در حالی که پیش از این سریال‌های تاریخی چون حریم سلطان به سرعت دوبله، و از شبکه‌های مختلف فارسی‌زبان پخش می‌شدند.

سریال قیام طغرل/ کارگردان: متین گونای(Metin Günay)، نویسنده فیلمنامه: مهمت بوزداگ (Mehmet Bozdağ) سال تولید: ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷، بازیگران اصلی: انگین آلتان دوزیاتان(طغرل)،عثمان سویکوت(ابن عربی)،اسرا بیلگیچ (حلیمه خاتون،همسر طغرل)