نوای موسیقی در دل خسته کابل

انستیتوی ملی موسیقی افغانستان در بحبوحه تهدیدهای مرگبار ۱۰ ساله شد

احمد سرمست جایزه «پولار» را از کارل گوستاف شانزدهم، پادشاه سوئد دریافت کرد، ۱۴ ژوئن ۲۰۱۸-Henrik MONTGOMERY / TT News Agency / AFP

امروزه اگر جهان افغانستان را علاوه بر تروریسم، تریاک و جنگ با چیز دیگری هم می‌شناسد، ارکستر بانوان زهره است که در بسیاری از پایتخت‌های جهان موسیقی ملی کشور را با صدای رسا نواخته است.

ارکستر زهره یکی از ۱۰ دسته هنری انستیتوی ملی موسیقی کشور است که درست یک دهه پیش در کابل ایجاد شد تا چهره دیگری از این کشور جنگ‌زده ارایه کند. این نهاد هنری راه پر پیچ و خمی را پیموده تا به جایگاهی برسد که از کشور خود در جهان نمایندگی کند.

این نهاد هنری در این ۱۰ سال عمرش توانسته بیش از ۱۰ دسته هنری خرد و ‌‌بزرگ چون ارکستر بانوان افغانستان زهره، ارکستر ملی سیمفونی افغانستان، ارکستر مجلس افغانستان، ارکستر جوانان را ایجاد کند و در این یک دهه نقش مشعلدار دیپلماسی فرهنگی و مردمی را از راه موسیقی بین افغانستان و ‌جامعه جهانی بازی کند.

ارکسترها و دسته‌های هنری این نهاد در بزرگ‌ترین و معتبرترین صحنه‌های موسیقی جهان اجرا کرده‌اند مانند کارنگی هال در نیویورک، کندی سنتر در واشنگتن دی‌سی، مجمع اقتصادی جهان در داووس، هال گولبینکیان پرتغال، موزه بریتانیا، شیلدن هال آکسفورد، سالن کنسرت رادیوی سوید در استکهلم، جشنواره پوهودا و ‌ده‌ها سالن دیگر تا زیبایی‌های موسیقی مردم افغانستان را پیش چشم جهانیان عرضه کنند و سیمای کمتر دیده شده این کشور را به رخ بکشند.

ایده بنیانگذاری انستیتوی ملی موسیقی که در این مدت جوایز متعددی از جمله جایزه پولار که به نوبل موسیقی معرف است، از دکتر احمد سرمست است.

او پس از سال‌ها زندگی در استرالیا به زادگاهش در کابل بازگشت تا به مردمش «ادای دین» و به وطن و هنرش خدمت کند. آقای سرمست که زندگی خوش و آرام کابلیان پیش از جنگ داخلی را دیده بود، از اهمیت و تاثیرگذاری موسیقی بر تغییر جامعه به خوبی آگاه بود و می دانست کارش را با کی و چگونه شروع کند.

دکتر احمد سرمست به ایندپندنت فارسی گفت:‌ «انستیتوی ملی موسیقی افغانستان با داشتن دید ژرف برای آموزش موسیقی و استفاده مبتکرانه از آن برای تغییر در اجتماع و زندگی انسان، گفت‌وگوی فرهنگی، توانمندسازی بانوان، برابری جنسیت، تضمین تنوع فرهنگی و‌ کثرت‌گرایی، در مدت کوتاه به یکی از تاثیرگذارترین نهادهای فرهنگی و ‌آموزشی در سطح ملی تبدیل شده که از اعتبار خوب و ‌نام نیکی در دنیای موسیقی و جهان برخوردار است.»

اکنون ۳۰۰ دانش آموز دختر و پسر در انستیتوی ملی موسیقی افغانستان در حال فراگیری موسیقی و آموزش عمومی هستند که بیشتر از ۳۰ درصد این مجموعه دختران اند.

ویژگی دیگری که این مکتب دارد، یاری به شهروندان بی‌بضاعت أفغانستان است. کشاندن پای کارگران خیابانی به مدرسه و آموزش موسیقی موفقیت بزرگی نصیب تیم آقای سرمست کرده است.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

بنابرین، جنبه دیگر کار انستیتوی ملی موسیقی در کنار بازسازی موسیقی کشور، بهبود زندگی کودکان آسیب‌پذیر است.

آقای سرمست می گوید:‌ «انستیتوی ملی موسیقی زمینه آموزش و دسترسی به موسیقی را برای تمام کودکان و نوجوانان کشور بدون در نظر داشت جنس، زبان، قوم، منطقه و جایگاه اجتماعی شان فراهم کرده است. سالانه ۵۰ درصد صندلی‌های مرکز برای کودکان آسیب‌پذیر کشور مانند دست فروشان خیابانی، کودکان پرورشگاهی و دختران حفظ می شود و ۵۰ درصد دیگر هم برای خانواده های بی بضاعت و‌ دیگر اقشار جامعه اختصاص داده می شود. ما تلاش داریم تا با اتکا به نیروی نرم موسیقی زندگی‌شان را بهبود بخشیم.»

این تغییر در میان نوازندگان جوان ارکسترها کاملا نمایان است. کودکانی که پیشتر رویای‌شان یک لقمه نانی بوده که به وسیله دستفروشی در خیابان‌های کابل به دست می‌آوردند، بعد از چند سال توانسته‌اند در سالن کارنگی نیویورک اجرا کنند.

اشرف غنی رئیس جمهور کشور در نشستی با کودکان «یتیم و بی‌سرپرست» در عید سال گذشته به اهمیت انستیتوی ملی موسیقی برای تغییر زندگی این قشر آسیب‌پذیر اشاره کرد و این مرکز را امیدی برای تغییر زندگی کودکان دانست. او گفت: «با انستیتوی ملی موسیقی افغانستان صحبت شود تا امکانات درس موسیقی به تیم ترانه پرورشگاه علاالدین فراهم گردد تا در برنامه بزرگ ملی بیایند و ترانه های خود را بخوانند.»

اما این دستاورد آسان و بی دردسر حاصل نشده است. احمد سرمست یک بار نزدیک بود جانش را در راه موسیقی از دست دهد.

آخرهای سال ۲۰۱۴ یک بمب‌گذاری انتحاری طالبان در هنگام اجرای برنامه ای به مرکز فرهنگی فرانسه حمله کرد. در این حمله آقای سرمست به شدت مجروح شد. در بیانیه منتشر شده توسط طالبان پس از این حمله فرهنگیان افغان به اشاعه فساد بین جوانان افغان متهم شدند.

آقای سرمست پس از حمله هوشیاری خود را موقتا از دست داد. او را با عجله به بخش اورژانس جراحی بیمارستان انتقال دادند و برای درمان بیشتر به استرالیا انتقال داده شد. جراحان ۱۱ ترکش از بدن او خارج کردند و شنوایی را به او بازگرداند. آقای سرمست تنها چند هفته پس از حمله با اراده محکم‌تر به مرکزش برگشت کارش را از سر گرفت.

او درباره چالش‌هایش به ایندپندنت فارسی می‌گوید:‌ «امنیت یکی از مشکلات اساسی است که انستیتوی ملی موسیقی افغانستان با آن رو‌به‌رو است. از طرف دیگر انستیتوی ملی موسیقی افغانستان در حالی که با ایجاد زیربناها و‌سهولت های لازم  برای آموزش موسیقی برنامه های خویش را آغاز کرد، این زیربناها و سهولت ها دیگر جوابگوی رشد سریع و نیازمندی‌های این نهاد نبوده و لازم است هر چه زودتر برای رفع این چالش کاری صورت بگیرد.»

او در عین حالی که نگران امنیت مرکزش است، به فکر توسعه انستیتوی ملی موسیقی کشور هم است. انستیتوی موسیقی در حالی یک دهه فعالیت را پشت‌سر می‌گذارد که بحث گفتگو با طالبان، بازگشت آنها و محدودیت آزادی‌های اجتماعی به عنوان بهایی برای صلح مطرح است. اما افغانستان در این ۲۰ سال برای همین ارزش‌ها هزینه جبران ناپذیری داده است و خیلی دشوار خواهد بود که همه این دستاوردها از بین برود.

بیشتر از