همزمان با اعلام خبر ورود چهارمین نفتکش ایرانی به آب‌های ونزوئلا، مقامات آمریکایی از توقف حرکت دو نفتکش یونانی حامل نفت ایران در مسیر ونزوئلا خبر دادند.

به گزارش وال‌استریت‌ژورنال،‌ این نفتکش‌ها جدا از پنج نفتکش ایرانی دیگر، با پرچم لیبریا، حامل نفت ایران به مقصد ونزوئلا بودند. اما پس از هشدار مقامات آمریکا در خصوص تحریم‌ها، این دو نفتکش یونانی حرکت به سوی ونزوئلا را متوقف کردند.

این نفتکش‌ها بر خلاف نفتکش‌هایی که با پرچم جمهوری اسلامی ایران حرکت می‌کنند، از بیمه‌های بین‌المللی استفاده می‌کنند و در صورتی که در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار بگیرند، برای خرید بیمه دچار مشکل خواهند شد.

این روزنامه آمریکایی با اشاره به اینکه دو نفتکش یونانی بارها مقصد خود را تغییر داده و ردیاب‌ها را خاموش کرده بودند، می‌نویسد که این نفتکش‌ها پس از هشدار آمریکا به سوی جنوب و سنگال می‌روند.

مقامات تهران و کاراکاس پیش‌تر در مورد ایجاد مانع بر سر راه نفتکش‌های ایرانی که برای پالایشگاه‌های ورشکسته ونزوئلا، سوخت حمل می‌کنند، هشدار داده بودند. اما در این موضع‌گیری‌ها به دو نفتکش یونانی اشاره‌ای نشده بود.

در حالی که ایران و ونزوئلا این مانور را نشانه همبستگی و برادری و مقاومت در برابر آمریکا توصیف می‌کنند، تحویل محموله‌ سوخت از سوی ایران، پرسش‌هایی را در مورد نحوه دریافت پول از ونزوئلا  پدید آورده که در بحران اقتصادی وخیمی به سر می‌برد و ذخایر ارزی آن به شدت کاهش یافته است. 

حجت‌الله سلطانی، سفیر ایران در ونزوئلا در گفتگو با ایرنا مدعی شد، ایران وجه بنزینی که به ونزوئلا تحویل داده را دریافت کرده است.

او بدون اشاره به رقم مبلغی که ادعا می‌کند بابت یک‌ونیم میلیون بشکه سوخت دریافت شده خبری که پیش‌تر در مورد انتقال ۹ تن طلا از ونزوئلا به ایران منتشر شده بود را ۱۰۰درصد دروغ توصیف کرد و گفت: «راه‌های دیگری مانند مبادله پایاپای وجود دارد، مثل مبادله نفت با مواد غذایی، قهوه و کاکائو.»

اظهارات سلطانی در مورد مبادله پایاپای با ونزوئلا تازگی ندارد. یک دهه پیش، در دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژد، عبدالرضا مصری، سفیر اسبق ایران در ونزوئلا در مقابل انتقادها به همکاری‌های یکجانبه تهران با کاراکاس و ساخت هزاران واحد‌های مسکونی در این کشور گفته بود، ما هم قهوه و کاکائو وارد می‌کنیم.

اما در شرایط کنونی که ونزوئلا درگیر عمیق‌ترین بحران اقتصادی و انسانی است، واردات مواد غذایی از این کشور چگونه انجام می‌شود؟ حتی پیش از این بحران نیز بخش عمده‌ای از مواد غذایی ونزوئلا از طریق واردات در مقابل صادرات نفت تامین می‌شد. مبادله نفت با غذا از جمله عوامل تهدید کننده امنیت غذایی کشورها به شمار می‌رود که امروز ونزوئلا به آن دچار است.

قحطی مواد غذایی در ونزوئلا

گزارش سازمان ملل در اسفند‌ماه گذشته حاکی از آن است که از هر سه شهروند ونزوئلا، یک نفر به غذای کافی دسترسی ندارد و باتوجه به فقر گسترده بسیاری از مردم به خوردن حبوبات روی آورده‌اند.

بنابراین گزارش، حدود ۱۰ میلیون نفر یا یک سوم جمعیت دچار فقر غذایی شدید یا متوسط هستند. فقر غذایی به معنی ناتوانی در تامین نیازهای اولیه غذایی است. همچنین از هر ۱۰ خانواده، چهار خانواده با کمبود یا قطع آب و برق در زندگی روزمره خود مواجه هستند.

این گزارش نشان می‌دهد که ۷۴درصد خانواده‌ها کمیت و کیفیت غذای خود را کاهش داده‌اند. و ۶۰ درصد نیز وعده‌های غذایی خود را حذف یا کوچک‌تر کرده‌اند. همچنین ۳۳ درصد مردم در مقابل کار، به جای پول، غذا دریافت می‌کنند و ۲۰ درصد نیز برای تامین هزینه غذا، لوازم خانه و شخصی خود را می‌فروشند.

بحران انسانی در ونزوئلا به اندازه‌ای عمیق است که در سال‌های اخیر چهار و نیم میلیون نفر این کشور را ترک کرده‌اند.

امروز ونزوئلا از جمله کشورهایی در جهان است که با وجود در اختیار داشتن منابع سرشار و بدون اینکه درگیر جنگ با کشوری دیگر باشد، به قحطی دچار شده است.

صادرکننده قهوه که به واردکننده تبدیل شد

سلطانی در بخشی از اظهارات‌اش در مورد مبادله پایاپای با ونزوئلا به قهوه اشاره کرده است.

این کشور که زمانی که صادرکننده بزرگ قهوه مرغوب در جهان بود، اکنون برای تامین نیاز خود از نیکاراگوئه و دیگر کشورهای آمریکای لاتین دانه قهوه وارد می‌کند.

گزارش وزارت کشاورزی آمریکا در هفته گذشته حاکی از آن است که صنعت قهوه ونزوئلا تحت تاثیر کمبود سوخت و تجهیزات کشاورزی در وضعیت دشواری به سر می‌برد. بنابر این گزارش دولت نیکلاس مادورو به توجه به فقر غذایی در این کشور اولویت را به خرید غذا اختصاص داده و کمبود منابع، قیمت قهوه در این کشور را به شدت افزایش داده است.

کفه ترازو در روابط تجاری ایران و ونزوئلا حتی در دوران اوج خود در زمان ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد نیز به نفع کاراکاس سنگین‌تر بود. این روابط با روی کار آمدن دولت حسن روحانی در سال ۱۳۹۲ دچار افت چشمگیری شد. به گزارش اقتصادنیوز، ارزش صادرات ایران به ونزوئلا از ۷۶میلیون و۲۰۰هزار دلار در سال۱۳۸۸ به ۸۵هزار و۵۰۲دلار در سال ۱۳۹۴ کاهش یافت.

این گزارش درباره واردات ایران از ونزوئلا می‌نویسد: «در سال‌های ۸۸، ۹۱ و ۹۲ هیچ اطلاعاتی ثبت نشده است. در سال‌های ۸۹، ۹۰ و ۹۳ نیز ارزش واردات ایران از این کشور کمتر از ۱۰۰هزار دلار است. درباره واردات ایران از ونزوئلا در سال ۹۴ و ماه‌های آغازین سال ۹۵ در آمارهای گمرک ایران که در سایت اتاق تهران درج شده، هیچ اطلاعاتی ثبت نشده است.»

مصری، سفیر اسبق ایران در ونزوئلا در در توجیه این نوع همکاری با ونزوئلا در فاصله ۱۲هزار کیلومتری از ایران گفته بود: «ونزوئلا در همه مجامع بین‌المللی از جمهوری اسلامی حمایت کرده و به ملت ما به عنوان ملتی که در مقابل امپریالیسم مقاومت کرده، احترام زیادی می‌گذارد.»

نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا که از سوی دست‌کم ۶۰ کشور مهم جهان به رسمیت شناخته نمی‌شود،‌ در پیامی از ایران برای ارسال سوخت تشکرکرده و همانطور که مصری گفته بود، آن را نشانه مقاومت در برابر امپریالیسم و آمریکا توصیف کرده است.

در شرایطی که سفیر ایران در ونزوئلا رقم دریافتی بابت محموله سوخت را اعلام نکرده و روشن نیست در معامله پایاپای که به گفته او انجام شده، چه کالایی وارد ایران می‌شود، این پیام مادورو، فعلا شفاف‌ترین دریافتی ایران در قبال ارسال محموله سوخت ۴۵میلیون دلاری است.