ناوهواپیمابر آبراهام لینکلن که یک ماه قبل برای مقابله با آنچه تهدید «جدی و واقعی» ایران خوانده شد، با دستور فرمانده پنتاگون به خلیج فارس اعزام شد، در اقدامی که نشان دهنده عزم واشینگتن برای حل مسالمت آمیز مساله ایران به شمار می رود، هنوز از تنگه هرمز عبور نکرده است. تنش ها بین ایران و ایالات متحده در دو ماه اخیر به سطح هشدار دهنده ای رسید، اما با ابراز تمایل دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به کنار آمدن با رهبران فعلی جمهوری اسلامی و همچنین توقف برخی اقدامات تحریک آمیز منسوب به تهران، سطح تنش ها کاهش یافت و موجب شد لینکلن در انتظار نتیجه فعال شدن کانال های دیپلماتیک، فعلا پشت درواز خلیج فارس باقی بماند.
ناو جنگی یو اس اس آبراهام لینکلن در ماه مارس ماموریت شش ماهه خود را از بندر نورفولک در ایالت ویرجینیا آغاز کرد و در 12 می به همراه ناوهای پشتیبانی و محافظ خود از تنگه باب المندب عبور کرد و وارد دریای عرب شد. این ناوگروه و بمب افکن های B-52 که قبلا به پایگاه هوایی آمریکا در قطر اعزام شده بودند، شنبه هفته جاری در 320 کیلومتری سواحل شرقی عمان و در نزدیکی ایران، مانور نظامی برگزار کردند، اما به منظور پرهیز از هرگونه درگیری با سپاه پاسداران در زمانی که تنش زدایی در جریان است، وارد خلیج فارس نشدند. آسوشیتدپرس به نقل از پرسنل این ناو جنگی گزارش داده که این ناو همچنان قابلیت واکنش سریع به هر گونه تهدید در منطقه را دارد، اما نمی خواهد به تنش ها دامن بزند.
این احتمالا اشاره ای است به عملیات آخوندک در ماه های پایانی جنگ ایران و عراق که با برخورد ناوچه موشک انداز سموئل بی رابرتس به یک مین دریایی کار گذاشته شده توسط نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی، آغاز شد. آمریکا در واکنش به این تهدید، عملیاتی را علیه منافع ایران در خلیج فارس آغاز کرد و تنها در چند ساعت خسارت های سنگینی به نیروی دریایی جمهوری اسلامی وارد شد. با توجه به این سابقه و در شرایطی که گفته می شود مین های متعلق به سپاه عامل ایجاد انفجارهایی در چهار نفتکش در بندر فجیره بوده اند، مقامات پنتاگون تصمیم گرفته اند با حفظ توانایی های بالقوه لینکلن علیه تهدید های احتمالی در منطقه، فعلا به دیپلمات ها فرصت مانور بدهند.
شرط ها؛ موضوع مذاکره اند
همزمان با مانور آبراهام لینکلن در نزدیکی خلیج فارس، مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا که به سوئیس سفر کرده بود، در اظهار نظری هماهنگ با موضع گیری های اخیر ترامپ، از آمادگی برای مذاکره بدون پیش شرط با ایران سخن گفت. اشاره او به مذاکره بدون پیش شرط، در حالی که طراح اصلی شروط 12 گانه مذاکره با ایران به شمار می رود، به عقب نشینی پومپئو تعبیر شد. اما اظهارات تکمیلی وزیر امور خارجه آمریکا ابهام های قبلی را از بین می برد.
او روز دوشنبه در پاسخ به پرسشی در مورد تماس ایران با آمریکا به شبکه آر تی اس سوئیس گفت:«هر زمان که آماده باشند، می دانند چطور با ما تماس بگیرند و اگر آنها آماده باشند، ما هم آماده مذاکره هستیم.» پومپئو در ادامه تصریح کرد، ما خواسته هایی از ایران داشته ایم، مانند دست کشیدن دایمی از برنامه ساخت سلاح هسته ای و موشک های دوربرد که حتی می توانند سوئیس را هدف قرار دهند. او ادامه داد، پایان دادن به ترور خواسته دیگر واشینگتن است و هر زمانی ایران آماده باشد مانند یک کشور عادی رفتار کند، مذاکره در هر سطحی امکانپذیر است.
وزیر امور خارجه آمریکا در مصاحبه با این شبکه رادیو-تلویزیونی سوئیسی، در واقع به چکیده شروط 12 گانه ای اشاره می کند که سال گذشته آنها را مطرح کرده بود. بندهای یکم تا چهارم این شروط به توقف برنامه های هسته ای و موشکی ایران اشاره دارد، بند پنجم در مورد آزادی همه شهروندان آمریکایی و کشورهای متحد آمریکا از زندان های ایران است و بندهای ششم تا دوازدهم از ایران می خواهد به ماجراجویی ها در منطقه، حمایت از گروه های شبه نظامی و دخالت در امور داخلی همسایگان اش پایان داده و همه نیروهای خود را از سوریه خارج کند.
موضوعاتی حساس برای ایران که برخی از آنها از جمله توان دفاعی با تعبیر رهبر جمهوری اسلامی به «مساله ناموسی» تبدیل شده است. هرچند که تجربه نشان داده در شرایطی که به گفته رهبری «مصلحت» ایجاب کند، نرمش قهرمانانه بلامانع است.
مذاکره زیر سایه لینکلن
اظهارات اخیر مقامات واشینگتن در مورد تعامل با ایران و باز شدن کانال های دیپلماتیک در شرایطی که شبح لینکلن بر منطقه سایه افکنده و فشار تحریم ها در تهران «تروریسم اقتصادی» توصیف می شود، موجب شده مواضع تهران در رد مذاکره با ترامپ به مذاکره در صورت لغو تحریم ها تعدیل شود.
به رغم موضع گیری هایی که تنها مصرف داخلی دارد، اقدامات عملی جمهوری اسلامی نشانگر حرکت در مسیری است که می تواند به فرونشاندن بحران ختم شود. از زمانی که لینکلن به خلیج فارس نزدیک شده، تهدیدی برای بستن تنگه هرمز به عنوان شریان حیاتی انتقال نفت به بازارهای جهانی به گوش نمی رسد. همچنین اقدامات تحریک آمیزی که آمریکا با استناد به آنها در خلیج فارس آرایش جنگی گرفت، به گفته سرویس های اطلاعاتی این کشور متوقف شده است. از سوی دیگر آیت الله خامنه ای در واکنش به اظهارات ترامپ که گفته بود، فقط می خواهد ایران به سلاح هسته ای «نه» بگوید، با تاکید بر فتوایی که علیه تولید و استفاده از سلاح هسته ای صادر کرده بود، به سلاح هسته ای «نه» گفت (بندهای اول تا سوم شروط 12 گانه). افزون بر این، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران برای اثبات علاقمندی تهران به صلح در منطقه و عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورها، به همسایگان پیشنهاد امضاء پیمان عدم تجاوز را داد (بندهای ششم تا دوازدهم شروط 12 گانه). اکنون نیز وکیل نزار زاکا، شهروند لبنانی دارای اقامت آمریکا از آزادی موکلش در روزهای آینده خبر می دهد (بند پنجم شرط های 12 گانه). مجید دیماشکیه، به آسوشیتدپرس گفت، پس از میانجیگری مقام‌های بلندپایه لبنان از جمله میشل عون، رئیس جمهوری و سعد حریری، نخست وزیر لبنان، انتظار می‌رود که او به زودی آزاد شود. نزار زاکا چهار سال پیش به دعوت دولت حسن روحانی برای شرکت در کنفرانس فن‌آوری اطلاعات و کارآفرینی برای زنان به تهران رفت. او در راه بازگشت به لبنان در فرودگاه امام خمینی بازداشت و به جرم جاسوسی برای آمریکا به 10 سال زندان محکوم شد. پیش از این نیز خبرگزاری های وابسته به سپاه از احتمال آزادی قریب الوقوع او خبر داده بودند.
وزارت امور خارجه آمریکا در واکنش به پیشنهاد ظریف برای تبادل زندانیان که ماه گذشته در جریان سفر او به نیویورک مطرح شد، خواستار آزادی بی قید و شرط نزار زاکا، ژیو وانگ، رابرت لوینسون، سیامک نمازی و دیگر زندانیان آمریکایی یا شهروندان کشورهای متحد و دوست آمریکا شده بود.
