«روز قدس» مناسبتی است که آیت‌الله خمینی از ابتدای انقلاب به راه انداخت تا به بهانه دفاع از آرمان فلسطین جای محبوبیتی برای خود در جهان عرب و اسلام برپا کند. حالا در شرایطی  که جنگ سرد عربستان و ایران در منطقه بالا گرفته تعجبی نیست که از این روز نیز برای اهدف این قائله منطقه‌ای استفاده می‌شود و نه فقط حق و حقوق فلسطینیان.

حسن نصرالله، دبیر کل حزب‌الله لبنان، دیشب، در آخرین جمعه ماه رمضان، به مناسبت روز قدس سخنرانی کرد. هزاران نفر پای تلویزیون‌ها سخنرانی او را گوش می‌دادند،‌ از جمله بسیاری که در میادینی در بیروت گرد آمدند و پای تصویر او روی پرده‌های بزرگ نشستند. نصرالله البته از فلسطین و از طرح ترامپ برای صلح هم صحبت کرد اما مهمترین حرف‌هایش مربوط به ایران بودند.

نصرالله گفت دولت آمریکا و دستگاه امنیتی این کشور می‌دانند که «هرگونه جنگی با ایران محدود به مرزهای این کشور باقی نمی‌ماند». او افزود:‌ «با ایران جنگ شود کل منطقه طغیان می‌کند» و ترامپ می‌داند که اگر حمله کند قیمت نفت به بشکه‌ای ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار خواهد رسید.

رهبر گروهی که توسط آمریکا، اتحادیه اروپا و بیشتر کشورهای عربی «تروریستی» نامیده می‌شود گفت اگر آمریکا به ایران حمله کند «کل نیروها و منافع آمریکایی در منطقه نابود می‌شوند و اسرائيل و آل سعود بهای این حمله را خواهند پرداخت». او البته با تکرار حرف‌های آیت‌الله خامنه‌ای گفت بعید است بین واشنگتن و تهران جنگ دربگیرد.

بخش دیگری از حرف‌های نصرالله درباره سه نشستی بود که در چند روز گذشته به میزبانی عربستان سعودی در مکه برگزار شده. عربستان در آخرین روزهای ماه رمضان می‌خواست با برگزاری سه نشست اضطراری شورای همکاری خلیج، سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه عرب،‌ وحدتی علیه ایران ایجاد کند.

نصرالله از شرکت هیات لبنانی در این نشست انتقاد کرد و گفت نشست‌های مکه «نشانه ناکامی‌اند و فراخوان به کمک… نشان می‌دهند آن‌ها قادر به مقابله با ارتش یمن و مقاومت مردمی این کشور نیستند» — اشاره‌ای به جنگ یمن که در یک سوی آن عربستان و ائتلافی از کشورهای عربی قرار دارند و در سوی دیگر جنبش حوثی‌ها معروف به «انصارالله» که مورد حمایت ایران است.

ملک سلمان، پادشاه عربستان، چند روز قبل در توئیتر نوشته بود:‌ «ما در مکه گرد هم می‌آییم تا آينده مردمان را بسازیم، به امنیت و ثبات برای کشورهای عرب و اسلامی‌مان برسیم و قاطعانه جلوی تهدیدهای تهاجمی و فعالیت‌های خرابکارانه بایستیم». او اسم مشخصی از ایران نیاورده بود. اما در طول نشست مقامات عربستان و سایر کشورها بارها به ایران اشاره کردند. خود ملک سلمان از کشورهای حاضر خواست «از تمام طرق جلوی حکومت ایران را بگیرند تا نتواند در مسائل داخلی سایر کشورها مداخله کند». او در سخنان دو روز پیش خود ایران را متهم کرد که «حامی گروه‌های تروریستی جهانی و منطقه‌ای است و آبراه‌های بین‌المللی را تهدید می‌کند». او در ضمن گفت: «ما تایید می‌کنیم که حملات ترویستی نه فقط عربستان و منطقه خلیج که امنیت کشتی‌رانی و منابع نفت جهانی را هدف گرفته‌اند».

اشاره او به حملاتی اخیر است که به ایستگاه‌های نفت‌کشی عربستان و تانکرهای نفتی نزدیک ساحل امارات صورت گرفته. بعضی مقامات آمریکایی،‌ از جمله جان بولتون، مشاور امنیت ملی،‌ایران را مسئول دانسته‌اند اما این کشور هرگونه دست داشتن را رد کرده است. عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، ادعاهای بولتون را «خنده‌دار» خوانده است. گروهی از پنج کشور (از جمله آمریکا) در حال حاضر دارند در مورد این حمله‌های مشکوک تحقیق می‌کنند.

یوسف بن احمد العثیمین، دیپلمات عربستانی که دبیر کل‌ «سازمان همکاری اسلامی» است هم با انتقاد از ایران گفت «زیر سوال بردن امنیت عربستان یعنی زیر سوال بردن امنیت جهان عرب و اسلامی»‌.

از سوی دیگر،‌ حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، گلایه کرد که چرا از این کشور برای شرکت در نشست «سازمان همکاری اسلامی» دعوت نشده. عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، از عربستان انتقاد کرده بود که از امتیاز میزبانی‌اش استفاده کرده تا «بین کشورهای اسلامی و کشورهای منطقه» اختلاف بیاندازد. از طرف ایران، که یکی از ۵۷ عضو این سازمان است، رضا نجفی، مدیر کل صلح و امنیت بین‌الملل وزارت خارجه ایران، در نشست شرکت کرد. نجفی گفت «ایران به عنوان یکی از بنیان‌گذاران سازمان همکاری اسلامی «امیدوار است این اجلاس که در ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود موجب تقویت وحدت امت اسلامی گردد و تمرکز خود را بر موضوع اصلی و دارای اولویت جهان اسلام یعنی مساله فلسطین معطوف نماید».

در بین کشورهای عرب حاضر البته همه با عربستان هم‌رای نبودند.

مثلا بیانیه پایانی اتحادیه عرب مورد قبول عراق قرار نگرفت. بیانیه اتحادیه عرب توسط احمد ابوالغیط، دبیر کل این اتحادیه که مطابق معمول دیپلماتی مصری است، خوانده شد. در بیانیه می‌خوانیم:‌ «ایران می‌بایست به حق حاکمیت دولت‌های عرب احترام بگذارد و دست از دخالت در امور کشورها بردارد چرا که این‌کار خطری برای امنیت و ثبات در منطقه است».

اما رئیس‌جمهور عراق، برهام صالح، که کرد است و از «اتحادیه میهنی کردستان» که روابطی طولانی و نزدیک با تهران دارد، با این بیانیه مخالفت کرد. او گفت بغداد بیانیه را امضا نکرده و افزود: «امید ما این است که امنیت ایران نشانه گرفته نشود چون با این کشور ۱۴۰۰ کیلومتر مرز و انواع روابط داریم. صادقانه می‌گویم که ثبات و امنیت یک کشور همسایه اسلامی به نفع کشورهای مسلمان و عرب است».

در بین کشورهای عضو اتحادیه عرب، عراق و لبنان معمولا تنها کشورهایی هستند که با مواضع این سازمان در مخالفت با جمهوری اسلامی ایران همراه نمی‌شوند. دولت بشار اسد البته نزدیک‌ترین حامی ایران است اما این دولت از اتحادیه عرب اخراج شده.

فلسطین

«سازمان همکاری اسلامی» ۵۰ سال پیش وقتی بنیان‌گذاری شد که بعضی افراطیون در اسرائیل، مسجد الاقصی در بیت‌المقدس یا همان اورشلیم شرقی را آتش زدند. حقوق مردم فلسطین همیشه از اهداف اصلی این سازمان بوده است. عربستان که نقشی قاطع در آن بازی می‌کند کوشید از اجلاس‌ مکه استفاده کند تا نشان دهد هنوز در این زمینه حرفی برای گفتن دارد — با این‌که گزارش‌های متعدد خبر از نزدیکی پنهانی عربستان و امارات با اسرائيل برای مقابله با ایران می‌دهند.

ملک سلمان به رهبران کشورهای حاضر گفت: «آرمان فلسطین سنگ بنای فعالیت‌های سازمان همکاری اسلامی است و مرکز توجه ما باقی خواهد ماند تا زمانی که برادران فلسطینی‌مان تمام حقوق مشروع‌شان را دریافت کنند».

نصرالله اما سخنانی بسیار تند و تیز در این مورد بر زبان آورد. او به تظاهرات‌های روز قدس در سراسر جهان اشاره کرد و مدعی شد یک میلیون نفر در ایران به مناسبت این روز تظاهرات کرده‌اند. او به طرح صلح ترامپ حمله کرد و گفت «وظیفه مذهبی، اخلاقی، ملی و سیاسی ما است که مقابل این طرح بایستیم چون غیرعادلانه است و مغایر با حقوق اماکن مقدس».

رهبر حزب‌الله در ضمن گفت: «مقاومت فلسطینی امروز دارد به تل‌آویو حمله می‌کند و فراسوی آن هم می‌رود و قادر است به تمامی مقرهای صهیونیست‌ها حمله کند». اشاره او به راکت‌هایی است که چند ماه پیش از نوار غزه به تل‌آویو پرتاب شده بود گرچه کارشناسان می‌گویند این راکت‌ها به اشتباه شلیک شده‌ بودند. نصرالله افزود: «اسرائیل قوی است اما اکنون به ضعیف‌ترین نقطه خود رسیده. رژیم صهیونیستی از موشک‌های غزه و لبنان و سوریه و ایران و عراق می‌ترسد. در تمامی نواحی آسیب دیده‌اند و از فقدان رهبری رنج می‌برند».

نصرالله در ضمن از دولت بشار اسد در سوریه دفاع کرد و گفت: «علیه سوریه هر چه کردند این کشور در محور مقاومت باقی ماند. وقتی تمام تلاش‌های آمریکایی‌ها برای تصاحب نظامی عراق به بن‌بست بخورد، سوریه از این هم قوی‌تر می‌شود».

رهبر حزب‌الله در ضمن گفت این گروه اینقدر موشک‌های نقطه‌زن دارد که از خودش دفاع کند و اگر خواست بیشتر هم می‌سازد اما منکر وجود کارخانه‌های ساخت این موشک‌ها در خاک لبنان شد.

نکته آخر نشانی آشنا از نصرالله است. او با حرف‌های تند و تیز زدن مخاطبین خودش را به وجد می‌آورد اما عملا در آتش‌بس با اسرائیل قرار دارد و مراقب است وارد درگیری با این کشور نشود. نمونه این‌را در گفته‌های او درباره مذاکرات بین لبنان و اسرائیل برای تعیین مرز دریایی خود نیز می‌بینیم. او از نقش آمریکایی‌ها در این مذاکرات با زبان تند و تیز انتقاد کرد. اما نهایتا تاکید کرد که از موضع دولت لبنان در مذاکرات حمایت می‌کند. وزارت خارجه لبنان همین چند روز قبل گفته بود چیزی به رسیدن به توافق با اسرائیل در این زمینه نمانده. این مذاکرات تحت نظارت سازمان ملل و آمریکا پیش می‌روند و به نتیجه رسیدن آن‌ها می‌تواند باعث دسترسی لبنان به منابع مهم نفتی و گازی شود.

در شرایطی که آمریکا یک ناو هواپیمابر، جنگنده‌های متعدد بی۵۲ و ۱۵۰۰ نیروی اضافه را به خلیج فارس آورده، همه نگران درگیری بین واشنگتن و تهران هستند. سخنان نصرالله یادآور این است که متحدین ایران در منطقه نیز می‌توانند بخشی از هرگونه درگیری احتمالی باشند.