در حالی که مصطفی الکاظمی، نخست وزیر جدید عراق در تلاش برای عبور از مرحله تشکیل کابینه و تصویب آن از سوی پارلمان عراق است و سعی دارد تمام موانع اعلام شده و غیر اعلام شده را از مسیر پیروزی خود دور کند؛ چالش های بزرگ دیگری در انتظار دولت آینده عراق است که مدیریت آن ها  به شدت دشوار و توانفرسا است. شکی نیست که پرونده های بغرنج به جا مانده از دوره نخست وزیری آشفته عادل عبد المهدی که حل آن ها با موانع بسیاری رو به رو است می تواند به عنوان بزرگ ترین چالش ها برای دولت جدید عراق به شمار رود؛ به ویژه این که رهبران جناح های سیاسی حاکم برای کسب امتیاز و استفاده جویی از قدرت، از دست زدن به هیچ اقدام پر مخاطره دریغ نکردند. چگونگی برخورد با تعهدات و پیمان های که توسط دولت عادل عبد المهدی با شماری از کشورهای خارجی از جمله ایران به امضا رسیده است؛ یکی از عمده ترین چالش های خواهد بود که مصطفی الکاظمی بایستی با آن ها دست و پنجه نرم کند. پروژه راه‌آهن شلمچه- بصره و یا پروژه اتصال راه آهن خرمشهر به بصره که عراق را با ایران پیوند می دهد و به عنوان یکی از مهم ترین اولویت های اقتصادی ایران محسوب می شود؛ می تواند برای دولت آینده عراق چالش برانگیز باشد.

ایران در دوره نخست وزیری حیدر العبادی تلاش های دیپلماتیک بسیاری را برای متقاعد کردن عراق به امضای توافق نامه طرح راه آهن خرمشهر به شلمچه انجام داد اما نخست وزیر عراق بنا به برخی ملاحظات سیاسی از اقدام به امضا کردن توافق نامه با ایران خودداری کرد. سپس هنگامی که برهم صالح، رئیس جمهور عراق از تهران دیدار کرد؛ دولت ایران توانست موافقت رئیس جمهور عراق را برای پیگیری طرح جدید راه آهن ایران -  عراق به دست آورد. البته این پروژه زمانی می تواند آغاز به کار کند که توافق نامه نهایی میان دو جانب ایران و عراق امضا شود. سپس به رغم تلاش های ایران برای راه اندازی کار این پروژه؛ عادل عبد المهدی که مشغول رسیدگی به پرونده های دیگری بود قادر به پیگیری این طرح اقتصادی مهم نشد و اکنون دولت جدید عراق بایستی تصمیم لازم را در قبال این پرونده اتخاذ کند.

تردیدی نیست که طرح اتصال راه آهن ایران به عراق، برای ایران حائز اهمیت اقتصادی فراوان است، زیرا عراق به عنوان بزرگ ترین بازار فروش تولیدات ایران در منطقه به شمار می رود. عراق در طول یک سال حدود 12 میلیون تن از تولیدات ایران را که ارزش آن ها بالغ بر 8 میلیارد دلار می شود به کشور وارد می کند و در حال حاضر تمامی کالاهای تجاری ایران توسط کامیون ها به عراق منتقل می شود و این کالاها تا هنگام رسیدن به مقصد در معرض خطرات بسیاری قرار می گیرد. به همین دلیل ایران سعی و تلاش زیادی برای فراهم کردن زمینه ساخت این پروژه مهم اقتصادی به خرج می دهد تا از یک سو هزینه انتقال کالاهای تجاری ایران به عراق را کاهش دهد و از سوی دیگر میزان صادرات ایران به عراق بیشتر از پیش افزایش یابد.

البته مقامات ایران پیوسته تأکید دارند که تمام تسهیلات لازم از جانب ایران برای راه اندازی پروژه راه آهن پیوند دهنده دو کشور فراهم شده است اما عراق تا کنون نتوانسته است اقدامات لازم را برای آغاز فعالیت این طرح در مسیر شملچه – بصره که طول آن حدود 32 کیلومتر می شود؛ اتخاذ کند. مقامات ایران خاطرنشان می کنند که در صورت تکمیل شدن این پروژه؛  افزون بر این که عرصه همکاری های تجاری و اقتصادی میان ایران و عراق گسترده می شود، عراق می تواند از طریق مرزهای ایران به بازارهای بزرگ اقتصادی منطقه همچون هند، پاکستان و چین دسترسی پیدا کند.

با این حال، به صراحت می توان گفت که طرح اتصال راه آهن میان ایران و عراق علاوه بر این که نقش موثری در رشد اقتصاد و تجارت ایران دارد، می تواند اهداف سیاسی و استراتژیک بزرگی را نیز بر آورده کند، زیرا راه اندازی این پروژه، ایران را با سواحل مدیترانه به ویژه با بندر دریایی لاذقیه در سوریه پیوند می دهد؛ سپس تهران و دمشق می توانند دست به فعالیت های سیاسی و استراتژیک بسیاری بزنند.

شکی نیست که با اتصال خط آهن عراق و ایران، همان گونه که عراق به بازارهای بزرگ منطقه دسترسی پیدا می کند، ایران نیز از طریق عراق می تواند روابط تجاری و استراتژیک خود را با ترکیه و از آن جا با کشورهای اروپایی به ویژه با روسیه تقویت بخشد؛ به ویژه این که ایران در حال حاضر تحت فشار تحریم های اقتصادی قرار داشته و برای کاهش فشارهای اقتصادی نیازمند توسعه روابط با کشورهای مختلف منطقه است.

از این رو، اتصال راه آهن ایران به عراق؛ در قدم نخست اهمیت فراوانی در راستای رشد اقتصادی ایران داشته و از سوی دیگر، این پروژه می تواند اهداف سیاسی و استراتژیک ایران را بر آورده سازد و نگرانی تهران نسبت به احتمال تشدد تحریم ها را کاهش دهد. افزون بر آن، پروژه راه آهن ایران – عراق، تهران را با محور مقاومت در عراق، سوریه، لبنان و سواحل مدیترانه و یا آن چه به نام هلال ایران نامیده می شود پیوند می دهد و اغلب موانعی که هم اکنون در این مسیر قرار دارد را برطرف می کند.

در فرجام می توان گفت که ایران تمام تلاش های خود را برای راه اندازی پروژه راه آهن ایران – عراق به خرج می دهد تا بتواند از این مسیر استراتژیک، بهره برداری اقتصادی و سیاسی کند و خود را به سواحل مدیترانه برساند اما تردیدی نیست که تصمیم گیری در این زمینه برای دولت آینده عراق نهایت دشوار و چالش برانگیز است.

https://www.independentarabia.com