جمهوری چک از جمله کشورهایی است که پیش از شیوع گسترده ویروس کرونا در اروپا، با اتخاذ قوانین سخت‌گیرانه مانند فاصله‌گذاری اجتماعی و تعطیلی کامل، سعی در کنترل این بیماری داشت.

اولین مورد ابتلا به این ویروس، اول مارس ۲۰۲۰ گزارش شد. حدود ده روز بعد از آن، وضعیت اضطراری اعلام شد و یازده میلیون شهروند چک، تحت قرنطینه کامل قرار گرفتند.

بر اساس آمار رسمی تا امروز ( شنبه، ۴ اپریل) حدود چهار هزار نفر در این کشور به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و ۵۶ نفر نیز جان خود را از دست داده‌اند.

با وجود اینکه شهر پراگ پایتخت جمهوری چک، جزو شهرهایی است که سالانه تعداد زیادی گردشگر از آن بازدید می‌کنند، انتظار می‌رفت که این آمار به شدت افزایش پیدا کند، اما قوانین شدید کنترلی باعث شده که سیر صعودی تعداد مبتلایان، بسیار کند باشد.

من از تو مراقبت می کنم، تو از من

جمهوری چک از معدود کشورهای اروپایی است که در آن استفاده از ماسک برای محافظت از ابتلا به کرونا و کاهش شیوع این ویروس، اجباری است. مردم با شعار «من از تو مراقبت می‌کنم، تو از من» در محافل عمومی و حتی حین رانندگی و در اتومبیل شخصی خود، از ماسک استفاده می‌کنند.

«ماریا هامرالووا»، یکی از شهروندان جمهوری چک استفاده اجباری از ماسک را موثر می‌داند. وی در این‌باره به ایندیپندنت فارسی گفت: «جمهوری چک و اسلواکی دو کشور اروپایی هستند که شهروندان خود را ملزم به استفاده از ماسک کرده‌اند و این مساله در جلوگیری از شیوع این بیماری موثر بوده است.»

ماریا که ۲۷ سال دارد از تلاش همگانی مردم برای مقابله با این بیماری می‌گوید، « جوانها به طور داوطالبانه به افراد سالخورده برای خرید مواد غذایی کمک می‌کنند، تا آنها مجبور به خروج از منزل نشوند و در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار نگیرند.»

ماریا امیدوار است که همه کشورها با کمک و یاری رساندن به یکدیگر، بتوانند بر این مشکل فائق آیند.

 قانون اجباری بودن استفاده از پوشش ماسک از تاریخ ۱۸ مارس و چهار روز قبل از اعلام اولین مرگ ناشی از ویروس کرونا، در جمهوری چک اتخاذ شد. در آن زمان آمار مبتلایان حدود چهارصد نفر بود.

مقام‌های چک استفاده از ماسک را باعث کاهش چشمگیر انتشار ویروس در این کشور می‌دانند. جریمه سنگین عدم استفاده از ماسک در معابر عمومی (رقمی معادل ۸۰۰ دلار) در شهر پراگ پایتخت جمهوری چک، باعث شده اغلب افراد به این قانون عمل کنند.

پس از آن به منظور تشویق مردم به استفاده از ماسک، مقامات چک از جمله نمایندگان مجلس و حتی مجری‌های تلویزیون ملی با پوشش ماسک در تلویزیون ظاهر شدند.

 اما با وجود اجباری شدن ماسک تعداد داروخانه‌هایی که ماسک ارائه می‌‌دهند بسیار محدود است. اغلب داروخانه‌ها با برچسبی پشت شیشه اعلام کرده‌اند که موجودی ماسک آنها تمام شده است.

این باعث انتقادات زیادی از دولت شده است. علاوه بر ماسک، ژل‌های ضدعفونی کننده نیز در جمهوری چک نایاب شده و عرضه آن بسیار محدود است.

به دلیل کمبود ماسک، بازار تولید ماسک‌های خانگی در این کشور بسیار داغ شده است.

سازمان بهداشت جهانی استفاده از ماسک را تنها برای افراد بیمار یا کسانی که علائم بیماری دارند، توصیه کرده است. اما از آنجا که هر کس حتی بدون داشتن علائم می‌تواند ناقل ویروس باشد، استفاده از ماسک می‌تواند مانع انتقال این ویروس شود.

آندره بابیش، نخست‌وزیر جمهوری چک در توئیتی به دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا پیشنهاد داده برای مقابله با کرونا در آمریکا، به شیوه جمهوری چک عمل کند و پوشش ماسک را اجباری کند. بابیش اضافه کرده که یک ماسک ساده می‌تواند میزان انتشار ویروس را تا ۸۰ درصد کاهش دهد.

کنترل شدید مرزها

در ابتدای بروز بحران کرونا در اروپا، جمهوری چک مقررات سختگیرانه تردد را در مرزهای خود اعمال کرد.

روز ۱۶ مارس یعنی تقریبا دو هفته بعد از مشاهده اولین موارد ابتلا به ویروس کرونا‌، جمهوری چک مرزهای خود را بست. به این ترتیب ورود همه افراد خارجی به جمهوری چک ممنوع اعلام شد (مگر خارجی‌هایی که اقامت موقت یا دائم چک را در اختیار داشته باشند) و هیچ یک از شهروندان چک نیز قادر به خروج از کشور نخواهد بود، مگر در موارد استثنائی.

این تصمیم سختگیرانه زمانی اتخاذ شد که هنوز تعداد مبتلایان به کرونا به ۳۰۰ نفر نرسیده بود.

با وجود تاثیر مثبتی که بستن مرزها بر کنترل این بیماری داشته، به نظر می‌رسد برخی از شهروندان این کشور نسبت به بسته شدن مرزها دل خوشی ندارند.

ماریا که برای یک شرکت آلمانی کار می‌کند، از محدودیت‌های مرزی انتقاد کرده می‌گوید،«بستن مرزها روی فعالیت شرکت‌های آلمانی واتریشی که در چک حضور دارند اثر منفی داشته است.»

این شهروند چک از ضربه‌ای که شیوع ویروس کرونا به اقتصاد کشورش زده ابراز نگرانی کرد و گفت، «در حال حاضر تعداد زیادی از شرکت‌های خدمات مسافرتی و یکی از بزرگترین کمپانی‌های صنعت خودرو سازی تعطیل شده که این ضربه بزرگی به اقتصاد کشور می‌زند.» وی ابراز امیدواری کرد وعده‌های دولت برای جبران خسارات اقتصادی ناشی از بیماری کرونا عملی شود.

در حالیکه اعلام شده محدودیت ورود و خروج به جمهوری چک تا ۱۲ آپریل ادامه خواهد داشت، یکی از مقام‌های مسئول در جمهوری چک گفته که این محدودیت‌ها تا زمانی که اوضاع در کشورهای همسایه بهبود نیابد، ادامه خواهد داشت.

رئیس ستاد بحران جمهوری چک نیز می‌گوید محدودیت‌های مرزی ممکن است تا دو سال آینده هم ادامه داشته باشد.

«شارکا تساژووا» یکی دیگر از شهروندان جمهوری چک که ۵۱ سال دارد، با بستن مرزها مخالف و محدودیت‌های مرزی برای او یادآور دوران چهل ساله حکومت حزب کمونیست بر این کشور است.

 شارکا در گفت و گو با اینیدپندنت فارسی می‌گوید، این بهانه‌ای برای دولت است تا آزادی شهروندانش را محدود کند.

ممنوعیت تردد در مرزها، شهر پراگ را که یکی از قطب‌های گردشگری اروپا محسوب می شود، به شهر ارواح بدل کرده است.

محدودیت‌های داخلی

همزمان با محدودیت‌های تردد در مرزها در داخل جمهوری چک نیز مقررات سخت قرنطینه برقرار شده است.

به جز داروخانه‌ها و خواروبار فروشی‌ها تمامی فروشگاه‌ها تعطیل‌اند. مدارس و دانشگاهها نیز تعطیل هستند. کسی حق خروج از خانه را ندارد مگر برای رسیدن به محل کار، بیمارستان یا خرید.

در شهر پراگ، ساعت‎های خاصی برای خرید افراد بالای ۶۵ سال در نظر گرفته شده است. در فاصله ساعت‌های ۸ تا ۱۰ صبح، تنها سالمندان، اجازه دارند وارد فروشگاه‌های مواد غذایی شوند.

وضعیت بیمارستانها و کادر درمانی

برای قضاوت در مورد اینکه آیا بیمارستان های جمهوری چک آماده مقابله با بحران کرونا هستند یا خیر، هنوز زود است. چرا که تعداد مبتلایان به این ویروس به نسبت سایر کشورهای اروپایی محدود است.

ماریا هامرالووا ، ضمن قدردانی از کادر درمانی و پزشکی می‌گوید، «مردم با رعایت مقررات باید باری از روی دوش کادر پزشکی بردارند. هر کس باید یک قدم در این راه بردارد. به طور مثال یکی ازمعروف‌ترین رستورانهای چک با کمک مالی و ارسال غذا برای کادر درمانی، سعی در کمک به آنها، در این شرایط سخت دارد.»

اما شارکا تجربه‌ای متفاوت دارد. او که روزهای اول شیوع کرونا به دلایلی نیاز به پزشک پیدا کرده بود، از کمبود پزشک و بی‌توجهی کادر درمانی می‌گوید، «اگر در شرایط حاضر یک بیماری غیر از کرونا داشته باشی، کادر درمانی در بیمارستان‌های عمومی با بی توجهی از کنار تو عبور می‌کنند و به تو به چشم یک فرد مشکل ساز نگاه می‌کنند.

 به عقیده شارکا، قوانین درمانی در چک نیاز به بازنگری دارد و در چنین وضعیتی این قوانین نواقص خود را آشکار می سازد.

شارکا در مجموع معتقد است که شهروندان چک در مورد بحران کرونا، به دولت اعتماد دارند.

استفاده از ماده ضد ویروس در وسایل نقلیه عمومی

رسانه‌های چک هفته گذشته اعلام کردند که تمام وسایل نقلیه عمومی در پراگ با ماده‌ای ضد ویروس پوشانده خواهند شد.

این پوشش پلیمری ضد ویروس با استفاده از فناوری نانو تهیه شده است. تا پایان ماه اپریل تمام متروها، اتوبوس‌ها و ترامواهای پراگ با این ماده پوشانده خواهند شد. وسایل حمل و نقلی که با این شیوه ضد عفونی و عایق‌بندی شوند، برچسبی مخصوص دریافت خواهند کرد. میزان اثرگذاری این ماده ۹۹.۹ درصد اعلام شده است.

در مجموع می‌توان گفت که یک سری از اقدامات تشویقی و تنبیهی در کنار هم باعث شده که شهروندان چک خود را ملزم به رعایت قوانین کنند.

پیش‌بینی‌ها حاکی است که شیوع این ویروس در جمهوری چک از اواسط ماه اپریل سیر نزولی خواهد یافت، اما با توجه به رشد سریع این ویروس در سایر کشورها باید منتظر بود و به این نگاه خوشبینانه، امیدوار.