پیامدهای مأیوس کننده معامله قرن

معامله قرن برای بررسی واکنش ها و اقدامات بعدی طراحی شده است

دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل. عکس از: ‏AFP‏

از هنگامی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده در ماه ژانویه گذشته از طرح صلح خاورمیانه موسوم به "معامله قرن" پرده برداری کرد حدود یک ماه و نیم گذشت، اما این طرح صلح با همه هیاهوی که داشت موفق به کسب هیچ دستاوردی نشد و ناهنجاری ها همچنان ادامه دارد.

اکنون پرسشی مطرح می شود که آیا هدف از این معامله، تلاش برای رسیدن به صلح پایدار در خاورمیانه بوده و یا این که طرح صلح ترامپ، پیش نمایشی برای نمایان کردن واکنش ها و آماده شدن برای ضربه اخیر به مسئله فلسطین بود؟

البته اظهارات اخیر، جرد کوشنر در مورد معامله قرن، پرسش های بسیاری را مطرح می کند و ماجرا را از آغاز تا انجام باز خوانی می کند.

ترامپ هنگام پرده برداری از معامله قرن اعلام کرد که قصد دارد درگیری های یک قرن گذشته را در خاورمیانه پایان دهد، اما در عمل او یک سبد سرشار از هدایا را به اسرائیل داد و فلسطینی ها را به صورت کامل نادیده گرفت، طوری که در مراسم اعلام رسمی طرح صلح در واشنگتن، رهبران هر دو حزب حاکم و مخالف (بنیامین نتانیاهو و بنی گانتز) حضور داشتند، اما از رهبران فلسطینی هیچ خبری نبود.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

در واقع، ترامپ با این اقدام، نه تنها حقوق فلسطینی ها را نادیده گرفته بلکه در برابر تمام قطعنامه های سازمان ملل متحد، اعلامیه های جنبش غیر متعهد ها، تصمیمات سازمان همکاری اسلامی و فیصله های اتحادیه عرب، بی اعتنایی نشان داد و حتی تاریخ و جغرافیای منطقه را نادیده گرفت. افزون بر آن، واشنگتن تعهدات قبلی خود را در حمایت از راهبرد ایجاد دو کشور اسرائیل و فلسطین زیر پا گذاشت.

دولت آمریکا آن چه را می خواست بگوید، گفت، سپس توجه همگان به واکنش اسرائیل، فلسطین، جهان عرب و کشورهای اسلامی معطوف شد. البته در این میان، توجه بیشتری به دو کشور ایران و ترکیه که پیوسته سعی دارند از منازعه اسرائیل و فلسطین به سود سیاست های خود بهره برداری کنند، شد. ایران، بیت المقدس را تبدیل به گذرگاهی برای گسترش نفوذ خود در منطقه کرده است و ترکیه از شعار حمایت از بیت المقدس، استفاده ابزاری برای تحقق سیاست های مخاطره آمیز خود در خاورمیانه می کند.

اما اسرائیل یگانه جهتی بود که واکنش مشخصی از خود نشان داد و با اقدام به عملی کردن طرح الحاق شهرک های کرانه باختری و دره اردن به قلمرو اسرائیل، قصد دارد نخستین گام را در راستای تحقق اهداف معامله قرن بردارد. برای رسیدن به این مأمول، بنیامین نتانیاهو، از تشکیل کمیته مشترک ایالات متحده و اسرائیل برای ترسیم مرزهای جدید اسرائیل، خبر داد تا این که زمینه به رسمیت شناختن مناطق الحاق شده را از سوی ایالات متحده فراهم کند. نتانیاهو، بر مسئله الحاق شهرک های کرانه باختری و دره اردن به قلمرو اسرائیل بارها اصرار ورزیده و تأکید دارد که مناطق یاد شده بدون هیچ شک و تردیدی به خاک اسرائیل ملحق خواهد شد.

واکنش های رهبران فلسطینی در قبال طرح صلح ترامپ، در نخست امیدوار کننده بود و چنین به نظر می رسید که این امر، باعث زدودگی اختلافات چندین ساله میان جناح های مختلف فلسطینی شده است و سازمان حماس که از سال ها بدین سو مورد حمایت ایران و قطر قرار دارد، می خواهد به اختلافات داخلی خاتمه دهد و سازمان آزادی بخش فلسطین نیز در صدد زدایش اختلافات است. همین بود که تماس ها میان دو جانب حماس و فتح آغاز شد و سازمان حماس، محمود عباس را دعوت به بازدید از نوار غزه کرد تا واکنش فلسطین در قبال معامله قرن، هماهنگ باشد.

اما دیری نگذشت که امیدواری تبدیل به یأس و نا امیدی شد و منافع شخصی و گروهی بر منافع ملی چیره شد، سازمان حماس آماده دریافت پول های هنگفت قطر شد که با همکاری رئیس موساد و فرمانده منطقه جنوبی اسرائیل از دوحه به نوار غزه انتقال داده می شود. اما سازمان جهاد اسلامی که وابستگی شدیدی به رژیم ایران دارد و به عنوان رقیب حماس در نوار غزه محسوب می شود، برای این که حضور خود را به عنوان قدرتی در غزه تثبیت کند دست به حمله موشکی علیه اسرائیل زد و توجه همگان را به خود جلب کرد. در نتیجه، دیدار محمود عباس از نوار غزه لغو شد و سازمان فتح، حماس را مسئول این ناهنجاری دانست.

در واقع، معامله قرن، فرصت مناسبی برای زدایش اختلافات انباشته شده و ایجاد وحدت فلسطینی ها بود اما وابستگی به منافع شخصی و گروهی، نگذاشت جناح های فلسطینی از این فرصت طلایی فراهم شده بهره برداری کنند.

شاید بتوان گفت که عمده ترین دستاورد فلسطینی ها در قبال معامله قرن، اعلامیه است که از سوی صائب عریقات، دبیرکل کمیته اجرایی سازمان آزادی بخش فلسطین در مورد معامله قرن صادر شده و در آن خاطر نشان شده است که طرح صلح ترامپ، قوانین بین المللی را در 300 مورد نقض می کند و در مغایرت با قطعنامه های سازمان ملل متحد و معیارهای شناخته شده بین المللی است.

اما ایران و ترکیه که خود را دایه مهربان تر از مادر در مسئله فلسطین تلقی می کنند، به جای این که واکنشی در برابر معامله قرن نشان دهند، بیشتر از پیش وارد بحران درگیری های سوریه می شوند و در نزدیک ترین نقطه به فلسطین (شمال سوریه) جنگ خانمان سوزی را آغاز می کنند. البته هدف از درگیری های اخیر در شمال سوریه که سرانجام با میانجی گری مسکو، به صورت موقت متوقف شد، تلاش برای گسترش نفوذ در آینده سوریه است اما این درگیری، ترکیه را در وضعیتی قرار داده است که توانایی مخالفت آن را در برابر معامله قرن کاهش می دهد. ایران نیز ناگزیر شد بار دیگر تکیه بر مسکو کند و تعهد به جلوگیری از افزایش تنش در استان ادلب سوریه کند.

اما جالب تر از همه، افشا شدن موضع گیری جدید بازیگران اصلی معامله قرن است، طوری که جرد کوشنر، طراح و مجری اصلی معامله قرن در صحبتی که هفته گذشته در مجلس سنای آمریکا داشت، خاطر نشان کرد که هدف اصلی معامله قرن پایان دادن به منازعه اعراب و اسرائیل نبوده است. وی افزود: معامله قرن، دو هدف اساسی داشته است: متوقف کردن جریان میلیاردها دلار که کشورهای جهان به فلسطینی ها می دهند و جلوگیری از روند شهرک سازی بدون آن که مسیر حل مسالمت آمیز منازعه اسرائیل و فلسطین هموار شود.

در فرجام می توان گفت تردیدی نیست که معامله قرن به منظور بررسی واکنش ها و آمادگی برای اقدامات بعدی در مورد منازعه فلسطین و اسرائیل طراحی شده است.

https://www.independentarabia.com

دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مقاله لزوماً سیاست یا موضع ایندیپندنت فارسی را منعکس نمی کند.

© IndependentArabia

بیشتر از دیدگاه