دونالد ترامپ عصر روز یکشنبه پس از اصابت یک راکت به «منطقه سبز» عراق و اظهارات سرلشگر حسین سلامی، فرمانده جدید سپاه که گفته بود دشمنان ایران برای جنگ اراده ندارند و می‌ترسند، در توییتر نوشت: «اگر ایران جنگ می‌خواهد، این رسماً پایان ایران خواهد بود. دیگر هرگز ایالات متحده را تهدید نکن!» رئیس جمهور آمریکا سه روز قبل در پاسخ به پرسش تکراری خبرنگاران درباره احتمال وقوع درگیری با ایران گفته بود، امیدوارم جنگی رخ ندهد. مقامات در تهران نیز ظاهراً همین آرزو را دارند. اما آنچه در صحنه اتفاق می‌افتد، عملاً راهی جز مذاکره یا سوق داده شدن به سوی درگیری باقی نگذاشته است.
ارتش عراق می‌گوید راکت کاتیوشا به یک ساختمان متروک در یک و نیم کیلومتری سفارت آمریکا در بغداد برخورد کرده است که تحت شدیدترین تدابیر امنیتی قرار دارد. انجام این حمله پس از هشدار دو هفته قبل مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا به مقامات عراق در خصوص جا به جایی مشکوک موشک‌های متعلق به گروه‌های شبه نظامی تحت حمایت جمهوری اسلامی در نزدیکی سفارت آمریکا و در شرایطی که تهدیدهای ناشی از ایران به تخلیه بخشی از سفارت آمریکا در عراق منجر شده، تردیدها را در مورد نقش مستقیم یا غیر مستقیم تهران در این حمله راکتی افزایش داده است.
در یک هفته گذشته انگلیس، آلمان، هلند و بحرین نیز سطح هشدارهای امنیتی برای نیروهای خود در عراق را افزایش داده‌اند و حتی بحرین شهروندان خود را از ایران فراخوانده است. از سوی دیگر انگشت اتهام در ماجرای انفجار چهار نفتکش متعلق به عربستان، امارات متحده عربی و نروژ در بندر فجیره به سوی ایران نشانه رفته است. هرچند تحقیقات در این زمینه هنوز ادامه دارد، برخی مقامات در آمریکا و عربستان از ردپای ایران در این انفجارها سخن می‌گویند و شرکت بیمه نروژ می‌گوید به احتمال زیاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در این خرابکاری دست داشته است. همچنین گزارش‌هایی مبنی بر نقش ایران در حمله پهپادی حوثی‌ها به خط لوله نفت عربستان سعودی منتشر شده است. اتهام‌هایی که جمهوری اسلامی آنها را رد می‌کند.
این در حالی است که کشورهای عرب منطقه در واکنش به این تهدیدها گشت زنی‌های امنیتی خود در آب‌های خلیج فارس را افزایش داده‌اند. از سوی دیگر پادشاه عربستان از سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب برای شرکت در دو جلسه اضطراری در مکه دعوت کرده است. دستور کار این نشست‌ها که پنجشنبه آینده (۳۰ می) برگزار می‌شود، بررسی تنش‌های فزاینده در منطقه، تهدیدهای اخیر و پیامدهای آن است. به گفته عادل الجبیر، وزیر مشاور در امور خارجی عربستان، ریاض به دنبال جنگ نیست اما در صورت بروز درگیری آماده است با تمام قوا از خود دفاع کند.
علاقمند نبودن به جنگ و تأکید بر قدرت دفاعی موضعی است که تهران و ریاض در آن اشتراک نظر دارند. در هفته‌های اخیر مقامات جمهوری اسلامی از رهبر گرفته تا رئیس جمهور و وزیر امور خارجه بارها این نکته را خاطرنشان کرده‌اند که جنگی در کار نخواهد بود. اما تغییر سه فرمانده ارشد سپاه در یک ماه گذشته، همزمان با افزایش تنش‌ها بین ایران و آمریکا، گمانه زنی‌ها در مورد حرکت جمهوری اسلامی به مسیر رویارویی با ایالات متحده را افزایش داده است. حسین سلامی که اخیراً با حکم آیت الله خامنه‌ای به سمت فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب شده، یکی از ضد آمریکایی‌ترین چهره‌ها در ساختار قدرت ایران به شمار می‌رود. علی فدوی جانشین جدید فرمانده سپاه نیز به دلیل رویکردی که در قبال آمریکا دارد، از رهبر نشان فتح گرفته است. از سوی دیگر سلامی اخیراً حسین طائب با سابقه روشن در روابط نزدیک با بیت رهبری را به عنوان مسئول اطلاعات سپاه برگزیده است.
در حال حاضر موضع ظاهری تهران پرهیز همزمان از مذاکره و جنگ و ادامه صبر استراتژیک است. اما آرایش نظامی آمریکا در منطقه و مواضع ترامپ نشان می‌دهد که او قصد دارد مساله ایران را تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری در نوامبر ۲۰۲۰ حل کند. ترامپ از زمان تبلیغات ریاست جمهوری وعده داده بود برجام را پاره می‌کند و توافقی مطلوب خود را جایگزین آن خواهد کرد. او سال گذشته به نخستین وعده خود عمل کرد و اکنون به دنبال به رخ کشیدن هنر معامله‌گری خود با ایران است. در حالی که شبح جنگ بر فراز منطقه و ایران سایه افکنده است، رئیس جمهور آمریکا قصد دارد از این فرصت برای ترغیب تهران به مذاکره استفاده کند.
گزینه‌هایی که پیش‌تر نیز مقابل رهبر کره شمالی قرار گرفته بود و در کمال ناباوری کیم جونگ اون را پای میز مذاکره مستقیم با ترامپ کشاند. رئیس جمهور آمریکا با استفاده از توییتر که محبوب‌ترین ابزار برقراری ارتباط برای او به شمار می‌رود، فضای رویارویی و مصالحه با آمریکا را برای رهبر کره شمالی ترسیم کرد. رهبران دو کشور در جولای سال گذشته، ۵ ماه پس از اینکه ترامپ در توییتر به اون هشدار داد، دکمه هسته‌ای بزرگتر، قوی‌تر و البته کارآمدی در اختیار دارد، در سنگاپور با هم دست دادند و عکس یادگاری گرفتند. نتیجه اولیه این ملاقات دوجانبه امضاء سند همکاری در جهت بهبود روابط و خلع سلاح پیونگ یانگ بود.
برخی مقامات تهران در گذشته تهدید کرده بودند در صورت افزایش فشارها راه کره شمالی در دستیابی به سلاح هسته‌ای را دنبال می‌کنند. اکنون در شرایطی که اقتصاد ایران در آستانه فروپاشی قرار دارد و هر لحظه بیم آن می‌رود که یک درگیری در منطقه ایجاد شود، باید دید جمهوری اسلامی راه آزموده شده کره شمالی در انزوا طلبی را طی می‌کند یا برای حفظ منافع خود پای میز مذاکره با ترامپ می‌نشیند.
