در بحبوحه شدیدترین تنشهای نظامی میان جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل در دهههای اخیر، علی خامنهای حجتالله قریشی، یکی از وفادارترین فرماندهان خود را به یکی از کلیدیترین جایگاههای سپاه پاسداران ارتقا داد.
بر این اساس، در حکمی به امضای محمد پاکپور، فرمانده کل سپاه پاسداران، که به نظر میرسد پس از پایان جنگ ۱۲ روزه جمهوری اسلامی و اسرائیل صادر شده و حالا بهطور رسمی تایید میشود، حجتالله قریشی، نظامی کمحرف اما صاحبنفوذ، به سمت معاون هماهنگکننده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب و جایگزین محمدرضا نقدی شده است.
نقدی سالها از نزدیکترین فرماندهان سپاه به بیت رهبری جمهوری اسلامی به شمار میرفت، اما در ماههای اخیر با حاشیههای امنیتی و اتهام «نفوذ اسرائیل به دفترش » درگیر بوده است
حجتالله قریشی از فرماندهان باسابقه سپاه پاسداران است و چهرهای پرنفوذ در بدنه دفاعی جمهوری اسلامی محسوب میشود که پس از به عهده گرفتن دهها سمت استانی و کشوری در سپاه پاسداران و قرارگاه ثارالله، از بهمنماه ۱۴۰۲ با حکم محمدرضا آشتیانی، وزیر دفاع دولت ابراهیم رئیسی، جانشین وزیر دفاع شد و در این جایگاه بر «افزایش تواناییهای نظامی جمهوری اسلامی» تمرکز داشت.
او در دوران حضورش در وزارت دفاع، چند سفر منطقهای نیز انجام داد. از جمله در آبان ۱۴۰۳ که در راس یک هیئت نظامی، به پاکستان رفت و درباره «تقویت همکاریهای امنیتی، مرزی و آموزشی میان دو کشور» گفتگو کرد.
قریشی از چهرههایی است که در دوران انتقال قدرت از دولت رئیسی به دولت مسعود پزشکیان نیز در سمتش ابقا شد و در نهایت، پس از پایان جنگ ۱۲روزه ایران و اسرائیل و در اوج تنشهای امنیتی در منطقه، ارتقای درجه یافت و به معاونت هماهنگکننده سپاه منصوب شد؛ جایگاهی که عملا مسئول مدیریت و هماهنگی میان تمام نیروهای عملیاتی، اطلاعاتی و پشتیبانی سپاه پاسداران است.
برکناری محمدرضا نقدی از معاونت هماهنگکننده سپاه تنها یک جابهجایی اداری نیست. او در سالهای اخیر به یکی از چهرههای پرحاشیه این نهاد نظامیــامنیتی بدل شده است. حاشیهها پیرامون او از وقتی بالا گرفت که بهزاد نبوی، فعال سیاسی اصلاحطلب، در گفتگویی، از شناسایی «دو جاسوس اسرائیلی» در دفتر یکی از سرداران سپاه خبر داد. هرچند در آن مصاحبه از نقدی نامی نیامده بود، رسانه منتشرکننده ابتدا نام او را در مقدمه آورد و سپس حذف کرد. نقدی این اتهامها را «دروغ محض» دانست، اما فضای بیاعتمادی به دفتر او همچنان باقی ماند.
فرماندهی وفادار به سیاستهای تهاجمی
حالا پس از ناکامی قابلتوجه سپاه در مقابله با اسرائیل از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس تاکنون و سپس کشته شدن بیش از ۳۰۰ فرمانده ارشد و میانی آن در جنگ ۱۲روزه، برکناری نقدی و انتصاب قریشی را میتوان به معنای تلاش علی خامنهای و محمد پاکپور برای انسجام امنیتی و بازسازی ستونهای فروریخته سپاه پاسداران در دل بحرانیترین مقطع تنش با اسرائیل و ایالات متحده تفسیر کرد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
قریشی برخلاف نقدی که چهرهای سیاسی و تبلیغاتی بود، در بدنه تخصصی سپاه و وزارت دفاع جمهوری اسلامی ریشه دارد. او در معدود سخنرانیهایش، دائما بر «بومیسازی صنعت دفاعی» و «استقلال از تجهیزات خارجی» تاکید کرده است و از حامیان جدی توسعه توان موشکی جمهوری اسلامی به شمار میرود. قریشی بارها خواستار افزایش بودجه نظامی نهادهای حکومتی شده و نگاهش به «دفاع» بیش از آنکه بازدارنده باشد، تهاجمی و گسترشطلبانه است.
در شرایطی که علی خامنهای همچنان از گفتگوی مستقیم با دولت دونالد ترامپ برای حل پرونده هستهای تهران سر باز میزند، برجام عملا از بین رفته و مکانیسم ماشه و تمامی تحریمهای سازمان ملل متحد علیه جمهوری اسلامی هم فعال شدهاند، انتصاب چنین چهرهای میتواند حامل این پیام باشد که جمهوری اسلامی نهتنها مسیر نظامیگری خود را متوقف نکرده است، بلکه قصد دارد آن را با قدرت بیشتری دنبال کند.
این تغییرات در راس سپاه درست در زمانی رخ میدهد که جامعه ایران با سنگینترین بحران معیشتی دهههای اخیر روبرو است. تورم بالا در تمامی حوزهها، کسری بودجه شدید دولت، سقوط قابلتوجه ارزش ریال، گسترش فقر مطلق و حذف یارانهها، زندگی میلیونها نفر را تحت تاثیر قرار داده است. اما در مقابل، بودجه نهادهای نظامی و دفاعی ایران نهتنها کاهش نیافته، بلکه افزایش یافته است؛ نشانهای از اولویتگذاری روشن نظام که امنیت نظامی را بر رفاه عمومی ترجیح میدهد.
در چنین فضایی، ارتقای درجه چهرهای مانند قریشیــ که نگاهش به قدرت صرفا از دریچه توان نظامی تعریف میشودــ نشانهای روشن از حرکت جمهوری اسلامی به سمت ساختاری نظامیتر و امنیتیتر است؛ مسیری که جامعه و مطالبات مردمی را عملا به حاشیه میراند و تصمیمگیریهای کلان کشور را بیشازپیش در اختیار حلقههای نظامی قرار میدهد.
