خبرگزاری سی‌ان‌ان در گزارشی که روز شنبه منتشر کرد، نوشت که به‌رغم تضعیف نیروهای نظامی جمهوری اسلامی در حمله اخیر اسرائيل، تهران همچنان به مسلح کردن نیروهای نیابتی‌اش در خاورمیانه ادامه می‌دهد.

در این گزارش آمده است که نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی ایران پس از حدود دو سال حملات اسرائيل، در حال  تسلیح مجدد و بازسازی توان ضعیف‌شده‌شان در نقاط کلیدی خاورمیانه‌اند.

هفته گذشته، متحدان حوثی تهران در یمن با حمله به دو کشتی تجاری به ماه‌ها آرامش در دریای سرخ پایان دادند. نیروهای نیابتی در عراق هم مظنون اصلی حمله به میادین نفتی کردستان عراق محسوب می‌شوند و نیروهای سوری در ماه‌های گذشته محموله صدها موشک را که برای حزب‌الله لبنان فرستاده شده بودند رهگیری کرده‌اند.

به نوشته سی‌ان‌ان، فعالیت فزاینده نیروهای نیابتی نشان‌دهنده عزم جمهوری اسلامی برای ادامه حمایت از گروه‌های مسلح در خاورمیانه است. مدت‌هاست که جمهوری اسلامی این گروه‌ها را به کار می‌گیرد تا به‌زعم تهران، نقش بازدارندگی دربرابر اسرائيل داشته باشند. این در حالی است که این گروه‌های نیابتی نتوانستند هنگام حملات اخیر اسرائيل و آمریکا به ایران نقشی ایفا کنند.

مایکل نایتس، عضو ارشد موسسه واشینگتن و متخصص در امور نظامی و امنیتی عراق، ایران و کشورهای خلیج فارس، در این زمینه به سی‌ان‌ان گفت: «جمهوری اسلامی از تجهیز گروه‌های نیابتی‌اش دست برنخواهد داشت. ممکن است تهران نتواند مقادیر زیادی از تسلیحات را به طور منظم برای آنها ارسال کند اما تمام تلاشش را می‌کند که نشان دهد سپاه پاسداران هنوز وجود دارد و به‌رغم حملات سنگین اسرائیل هیچ چیز تغییر نکرده است.»

اسرائیل ماه گذشته حمله بی‌سابقه‌ای به جمهوری اسلامی انجام داد و چهره‌های کلیدی نظامی، ازجمله حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، و بهنام شهریاری را که اسرائیل می‌گوید مسئول انتقال سلاح به نیابتی‌های تهران بود، هدف قرار داد و کشت. اما باز هم جمهوری اسلامی با ادامه به مسلح کردن نیروهای نیابتی‌‌اش نشان می‌دهد که هنوز آنها را نوعی دارایی استراتژیک برای گسترش نفوذ منطقه‌ای‌اش به شمار می‌آورد.

فعالیت شبه‌نظامیان حوثی در یمن

فرماندهی مرکزی ایالات متحده روز چهارشنبه اعلام کرد که سه روز پس از اعلام آتش‌بس میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، نیروهای وفادار به دولت یمن یک کشتی حامل ۷۵۰ تن موشک و تجهیزات نظامی ایرانی را در دریای سرخ توقیف کردند. این نهاد افزود که «محموله عظیم سلاح‌های ایرانی» قرار بود برای حوثی‌ها ارسال شود.

با اینکه وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ارسال سلاح را تکذیب می‌کند، گزارش‌های پیشین نشان می‌دهد که حوثی‌های یمن برای حمله به اسرائیل و کشتی‌های تجاری در دریای سرخ از سلاح‌های ایرانی استفاده می‌کنند.

شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران در عراق

طی چند ماه گذشته، گروه‌های شبه‌نظامی وابسته به جمهوری اسلامی حملاتشان به متحدان غربی عراق را افزایش داده‌ و تولید نفت در منطقه تحت کنترل کردها را مختل کرده‌اند.

عزیز احمد، یکی از مقام‌های دولت منطقه‌ای کردستان عراق، روز چهارشنبه گفت که درپی «موج حملات پهپادی» انجام‌شده ازسوی «شبه‌نظامیان جنایتکار»، پنج میدان نفتی، از جمله دو میدان تحت مدیریت شرکت‌های آمریکایی، مورد حمله قرار گرفته‌اند.

پیشاوا هورامانی، سخنگوی حکومت اقلیم کردستان عراق هم به سی‌ان‌ان گفت که حملات پهپادی «با هدف تخریب زیرساخت‌های انرژی» انجام شده است.

وزارت کشور اقلیم کردستان حملات اوایل ماه جاری به تاسیسات نفتی را به نیروهای حشد شعبی نسبت داد، گروهی شبه‌نظامی و عمدتا شیعه‌ که تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران در عراق فعالیت می‌کنند.

حزب‌الله لبنان

نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی از زمان حمله حماس در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ به اسرائیل و پس از عملیات نظامی تل‌آویو برای ریشه‌کن کردن نیروهای نیابتی تهران، به‌طور قابل توجهی تضعیف شده است.

حزب‌الله، متحد اصلی جمهوری اسلامی در لبنان، پس از هفتم اکتبر، با شلیک موشک‌های فرامرزی و گشودن جبهه دوم علیه اسرائیل، به حمایت از حماس برخاست. از آن زمان، این گروه به‌شدت تضعیف شده و نفوذش در لبنان را از دست داده و با درخواست‌های فزاینده داخلی و غربی برای خلع سلاح مواجه است.

حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان، سال گذشته در حمله اسرائیل کشته شد و مسیر اصلی تدارکات این گروه در سوریه نیز پس از سقوط حکومت بشار اسد از بین رفت.

یک مقام منطقه‌ای به سی‌ان‌ان گفت: «حزب‌الله در حال از دست دادن نفوذ خود است و جمهوری اسلامی می‌کوشد آنها را همچنان تقویت کند تا برای پیشبرد خواسته‌هایش ابزار بیشتری داشته باشد، هرچند که به نظر نمی‌رسد در این هدف موفق بوده باشد.»

با این حال، یک منبع منطقه‌ای دیگر به سی‌ان‌ان گفت که حزب‌الله ممکن است از ترس تشدید تنش از سوی اسرائیل، «در هفته‌های آینده خود را بازسازی کند».

تلاش جمهوری اسلامی در سوریه

تلاش‌های جمهوری اسلامی برای مسلح کردن مجدد حزب‌الله در طول سال گذشته ادامه داشته است. بنابر اعلام وزارت کشور سوریه، دولت جدید این کشور، که به‌شدت با سیاست‌های جمهوری اسلامی مخالف است، چندین محموله سلاح به مقصد لبنان را توقیف کرده است.

ماه گذشته، وزارت کشور سوریه در بیانیه‌ای اعلام کرد که تلاش برای قاچاق موشک‌های ضد تانک کورنت را خنثی کرده است. حزب‌الله برای هدف قرار دادن تانک‌های اسرائیلی در جنوب لبنان از همین موشک‌های ضد تانک کورنت استفاده می‌کند. پلیس سوریه گفت که این سلاح‌ها را در یک کامیون حامل سبزیجات در حومه حمص، که هم‌مرز با لبنان است، پنهان کرده بودند.

یک مقام ارشد دولت سوریه در پاسخ به این سوال که آیا دمشق شاهد تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران برای مسلح کردن حزب‌الله است، به سی‌ان‌ان گفت: «ما تعداد زیادی از محموله‌های ایرانی را رهگیری کرده‌ایم و همچنین فعالیت‌های آشکار برای انتقال پول از جمهوری اسلامی به شبکه‌هایی در سوریه از طریق عراق را شاهد بوده‌ایم.»

تسلیح مجدد گروه‌های وابسته به جمهوری اسلامی در سراسر خاورمیانه در حالی صورت می‌گیرد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، دیگر به مذاکره با تهران علاقه‌مند نیست.

ترامپ روز چهارشنبه گفت: «آنها می‌خواهند مذاکره کنند اما ما عجله‌ای نداریم... ما نقاط کلیدی آنها را به‌شدت بمباران کردیم، اما اگر می‌خواهند مذاکره کنند، ما اینجا هستیم.»

در سوی دیگر، علی لاریجانی، مشاور ارشد علی خامنه‌ای، این گفته‌ها را که مذاکرات تهران و واشینگتن قریب‌الوقوع است، رد کرد و آن را کم‌اهمیت جلوه داد.

قرار بود دور ششم مذاکرات تهران و واشینگتن پانزدهم ژوئن برگزار شود، اما حمله غافلگیرکننده اسرائیل در روز قبل از آن، این گفتگوها را مختل کرد. در چنین شرایطی، کارشناسان می‌گویند بازسازی گروه‌های مسلح منطقه‌ای می‌تواند به‌مثابه اهرم فشاری برای ایران باشد تا بتواند به‌رغم شکست‌های اخیرش، از موضع قدرت مذاکره ‌کند، امری که مشخص نیست چقدر عملی باشد.