احمد وحیدی، وزیر کشور سابق جمهوری اسلامی ایران، از فرماندهان نیروی قدس سپاه پاسداران و مشاور نظامی علی خامنه‌ای، به سمت جانشین ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران منصوب شده است.

هرچند نهادهای حکومتی هنوز این خبر به‌طور رسمی اعلام نکرده‌اند، چند رسانه داخلی از صبح پنجشنبه هشتم آبان در گزارش‌هایشان کنار نام او، عنوان «جانشین ستاد کل نیروهای مسلح» را آوردند. نورنیوز، رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی، نیز از وحیدی به‌عنوان «جانشین فرماندهی کل نیروهای مسلح در امور نیروی انتظامی» یاد کرد.

تا پیش از این تغییر، محمدرضا قرایی آشتیانی این سمت را بر عهده داشت. تیرماه امسال و پس از پایان جنگ ۱۲روزه میان جمهوری اسلامی و اسرائیل که به کشته شدن ده‌ها تن از  فرماندهان ارشد نظام ایران منجر شد، علی عبداللهی، فرمانده قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا، نیز بدون اطلاع‌رسانی رسمی به این سمت منصوب شد و خبر آن هم با تاخیر چندماهه در رسانه‌های دولتی بازتاب یافت؛ روندی که به نظر می‌رسد ناشی از نگرانی مقام‌های جمهوری اسلامی از تکرار حملات اسرائیل و کشته‌ شدن فرماندهان جدید باشد.

احمد وحیدی از چهره‌های باسابقه در ساختار نظامی جمهوری اسلامی است. او از اعضای اولیه سپاه پاسداران پس از انقلاب ۱۳۵۷ بود و در دهه ۱۳۶۰، از مسئولان ارشد اطلاعات و عملیات سپاه پاسداران محسوب می‌شد. با تشکیل نیروی قدس سپاه در سال‌های پایانی جنگ ایران و عراق، او نخستین فرمانده این یگان برون‌مرزی شد و تا میانه دهه ۱۳۷۰، این سمت را برعهده داشت. پس از او قاسم سلیمانی به فرماندهی نیروی قدس رسید.

وحیدی در دولت محمود احمدی‌نژاد وزیر دفاع شد و در توسعه توان موشکی و همکاری‌های نظامی با سوریه و حزب‌الله لبنان نقش موثری ایفا کرد. طی سال‌های اخیر، وحیدی یکی از نزدیک‌ترین مشاوران نظامی علی خامنه‌ای بود و در دولت ابراهیم رئیسی نیز وزارت کشور را برعهده داشت؛ سمتی که به او امکان داد در سرکوب اعتراض‌های مردمی پس از مرگ مهسا امینی در سال ۱۴۰۱، نقشی محوری ایفا کند.

ترورها و انفجارهای بین‌المللی

کارنامه احمد وحیدی تنها به فعالیت‌های او در ساختار سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی محدود نمی‌شود. او یکی از متهمان اصلی پرونده بمب‌گذاری مرگبار سال ۱۹۹۴ در مرکز همیاری یهودیان آرژانتین (آمیا) در بوئنوس‌آیرس است؛ انفجاری که ۸۵ کشته و بیش از ۳۰۰ زخمی به جا گذاشت و دولت آرژانتین و سازمان‌های امنیتی بین‌المللی، احمد وحیدی را به‌عنوان یکی از طراحان اصلی این عملیات معرفی کردند.

پلیس بین‌الملل (اینترپل) سال‌ها است برای او «اعلان قرمز» صادر کرده و خواستار بازداشت او در هر نقطه از جهان است. مرداد ۱۴۰۰، در زمان معرفی اعضای پیشنهادی کابینه ابراهیم رئیسی، که نام احمد وحیدی را به‌عنوان وزیر کشور در این فهرست قرار داده بود، آرژانتین این اقدام را به‌شدت محکوم کرد و اسرائیل هم آن را انتخابی «شرم‌آور» خواند و از جامعه بین‌المللی خواست تا انتصاب «جنایتکار» تحت‌تعقیب اینترپل را در کابینه جدید جمهوری اسلامی محکوم کنند.

در اردیبهشت ۱۴۰۳، وزارت خارجه آرژانتین اعلام کرد که هنگام سفر رسمی وحیدی به پاکستان و سریلانکا، از اینترپل خواسته است او را بازداشت کند. در آن بیانیه آمده بود: «احمد وحیدی عضو هیئتی از تهران است که از پاکستان و سریلانکا بازدید می‌کند، در حالی‌ که اینترپل برای دستگیری او هشدار قرمز صادر کرده است.» دولت آرژانتین از دو کشور یادشده خواست برای بازداشت او، همکاری کنند.

این درخواست در حالی مطرح شد که دادگاهی در بوئنوس‌آیرس در فروردین همان سال جمهوری اسلامی ایران را «دولت تروریستی» و آمر اصلی حملات سال‌های ۱۹۹۲ و ۱۹۹۴ به سفارت اسرائیل و مرکز یهودیان آمیا معرفی کرده بود.

در زمان وقوع آن انفجار، وحیدی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران بود و بر اساس تحقیقات دادسرای آرژانتین، این عملیات با همکاری حزب‌الله لبنان و به دستور تهران اجرا شد. اگرچه جمهوری اسلامی همواره هرگونه نقش در آن حملات را رد کرده، نام وحیدی در اسناد بین‌المللی و رسانه‌های غربی همچنان به‌عنوان یکی از متهمان اصلی مطرح است.

تحلیلگران نظامی و سیاسی بر این باورند که انتصاب وحیدی به سمت جانشینی ستاد کل نیروهای مسلح، صرفا یک جابه‌جایی اداری نیست، بلکه اقدامی راهبردی از سوی علی خامنه‌ای برای مواجهه با سناریوهای احتمالی و درگیری نظامی آینده است. با توجه به گزارش‌های متعدد درباره احتمال حملات جدید اسرائیل به تاسیسات نظامی جمهوری اسلامی و افزایش تنش‌ها با ایالات متحده، به نظر می‌رسد رهبر جمهوری اسلامی می‌کوشد ساختار فرماندهی نیروهای مسلح را برای وضعیت بحرانی احتمالی بازآرایی کند.

با توجه به کشته شدن محمد باقری، فرمانده پیشین ستاد کل نیروهای مسلح، در ثانیه‌های آغازین جنگ ۱۲ روزه، اکنون احتمال هدف قرار گرفتن عبدالرحیم موسوی، که پس از او ریاست ستاد کل را برعهده گرفت، یکی از نگرانی‌های اصلی محافل امنیتی جمهوری اسلامی به شمار می‌رود. به نظر می‌رسد همین احتمال، از دلایل اصلی انتصاب احمد وحیدی به‌عنوان جانشین ستاد کل نیروهای مسلح است تا در صورت کشته‌ شدن موسوی، بلافاصله فردی با سابقه میدانی، تجربه امنیتی و وفاداری کامل به رهبر جمهوری اسلامی، جایگزین او شود.