در شکل‌گیری چرخه آزاردهنده و تکراری افزایش و کاهش وزن، عوامل زیادی نقش دارند، اما یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که نیروی اصلی پشت این چرخه ممکن است «حافظه چاقی» سلول‌های چربی باشد.
به گزارش فاکس‌نیوز پژوهشگران معتقدند سلول‌های چربی حتی پس از کاهش وزن، بر فعالیت‌های متابولیکی غیرطبیعی در بدن اثر می‌گذارند و این می‌تواند احتمال بازگشت دوباره وزن را بیشتر کند.
محققان در این پژوهش، این موضوع را بررسی کردند که آیا بازگشت وزن پس از لاغر شدن به دلیل «حافظه متابولیکی» (metabolic memory)» رخ می‌دهد؟ منظور از حافظه متابولیکی حالتی است که در آن بدن، وضعیت قبل از چاقی را به خاطر می‌سپارد و تلاش میکند دوباره به آن حالت بازگردد.
آن‌ها برای این منظور، نشانگرهای شیمیایی روی سلول‌های چربی موش‌هایی را که با رژیم پرچرب تغذیه شده بودند، بررسی کردند. سپس این موش‌ها را تحت رژیم غذایی استاندارد قرار دادند تا وزن کم کنند و پس از کاهش وزن، دوباره بافت چربی آن‌ها را تحلیل کردند. بعد از آن، این نمونه‌ها را با نمونه‌هایی از گروهی موش لاغر که از ابتدا با رژیم غذایی استاندارد تغذیه شده بودند، مقایسه کردند تا ببیند آیا نشانگرهای شیمیایی موجود روی سلول‌های چربی با تغییرات ناسالم در بدن مرتبط می‌شوند یا نه.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
پژوهشگران دریافتند در موش‌هایی که پیش‌تر با رژیم پرچرب تغذیه شده بودند، حتی پس از کاهش وزن، تغییرات ناسالم در متابولیسم بدنشان همچنان وجود داشت. این تغییرات عبارت بودند از اختلال بیشتر در تنظیم سوخت‌وساز قند، افزایش التهاب و ذخیره‌سازی غیرطبیعی چربی. این موش‌ها زمانی هم که دوباره تحت رژیم پرچرب قرار گرفتند، خیلی سریع‌تر از گروه کنترل (موش‌های لاغر) وزن اضافه کردند؛ این موضوع نشان می‌دهد اختلال در متابولیسم آن‌ها حتی پس از کاهش وزن نیز ادامه داشت.
در این مطالعه، نمونه‌هایی از انسان‌ها نیز بررسی شد تا مشخص شود ژن‌های موجود در سلول‌های چربی چگونه می‌توانند به تغییرات ناسالم در بدن انسان منجر شوند. برای این منظور، پژوهشگران بافت‌های چربی شرکت‌کنندگان را پیش و پس از جراحی چاقی (bariatric surgery) بررسی و آن‌ها را با سلول‌های چربی افراد لاغری که سابقه چاقی نداشتند، مقایسه کردند.
نتایج نشان داد که ژن‌های موجود در سلول‌های چربی افراد چاق، حتی دو سال پس از کاهش وزن، همچنان به‌صورت غیرطبیعی عمل می‌کردند و این موضوع به التهاب بیشتر و مشکلات متابولیکی در بدن آنان منجر می‌شد.
البته یکی از محدودیت‌های این مطالعه این بود که فقط یک نوع سلول، یعنی سلول‌های چربی، را بررسی کرد. در حالی که خود پژوهشگران اذعان دارند که باید مشخص شود آیا سلول‌ها یا بافت‌های دیگر بدن نیز حافظه چاقی دارند یا نه.
گرچن زیمرمن، کارشناس تغذیه، هم تایید میکند که سلول‌های چربی واقعا حافظه چاقی دارند که می‌تواند فرایند بازگشت وزن را آسان‌تر کند و بدن را در وضعیتی نگه دارد که التهاب و مشکلات متابولیکی آن همچنان تشدید شود. او می‌افزاید که این تحقیق جدید هم نشان می‌دهد سلول‌های چربی پس از کاهش وزن، به‌طور کامل به وضعیت عادی بازنمی‌گردند. این کارشناس با این حال، یادآور می‌شود که در شکل‌گیری چاقی، ترکیبی پیچیده از ژنتیک، زیست‌شناسی، محیط، روانشناسی، داروها و عوامل اجتماعی نقش دارند.
او توصیه میکند که برای مقابله با چاقی حتما فعالیت بدنی منظم داشته باشید، به مقدار کافی پروتئین و فیبر مصرف کنید و از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های منابع گیاهی بهره ببرید تا با استرس اکسیداتیو و التهاب مزمن بدن مقابله کنید. این عادت‌ها حتی اگر به کاهش وزن قابل‌توجهی منتهی نشوند هم التهاب را کم می‌کنند، کنترل قند خون را بهبود می‌بخشند، میکروبیوم روده را تقویت می‌کنند و در سوخت‌وساز بدن موثرند.
پژوهشگران می‌گویند که عادات سالم می‌توانند تاثیر استعداد چاقی ژنتیک را خنثی کنند، اما برای برخی افراد، مسئله اصلی در اپی‌ژنتیک نهفته است؛ یعنی رفتارها و محیط اطراف هم بر عملکرد ژن‌ها در بدن تاثیر می‌گذارند.
دکتر کارولین آپویان، استاد دانشکده پزشکی هاروارد و مدیر مرکز مدیریت وزن و تندرستی در بیمارستان بریگهام و زنان، هم تاکید میکند که «چاقی یک بیماری مزمن و عودکننده است که منشا اپی‌ژنتیکی دارد. این مسئله باعث می‌شود افرادی که بدنشان تمایل بیشتری به ذخیره کالری دارد، در مقایسه با کسانی که راحت‌تر وزن کم می‌کنند، برای کاهش وزن و حفظ آن از طریق رژیم غذایی و ورزش، با دشواری بیشتری روبه‌رو باشند.»
