بغداد پایتخت عراق روز شنبه ۲۷ اردیبهشت میزبان سی‌وچهارمین نشست اتحادیه کشورهای عربی است.

این نشست با حضور رهبران و سران کشورهای عربی، دبیرکل سازمان ملل، اعضای اتحادیه عرب، سازمان همکاری‌های اسلامی، شورای همکاری خلیج فارس و ده‌ها مهمان از اتحادیه اروپا و سازمان‌های بین‌المللی آغاز شد. دستور کار و جلسات آن نیز حول دو محور اصلی سی‌وچهارمین نشست عادی اتحادیه عرب و پنجمین نشست توسعه‌ای خواهد بود.

در نخستین جلسه این نشست، که در کاخ دولتی بغداد برگزار شد، ابتدا هیئت پادشاهی بحرین، که ریاست نشست قبلی را برعهده داشت، سخنرانی کرد و سپس عراق، رئیس این دوره، سخنرانی را آغاز کرد. محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، هفته گذشته در مقاله‌ای در روزنامه الشرق‌الاوسط نوشت: «ما امروز تنها در حال بازسازی عراق نیستیم، بلکه با سیاست خارجی متوازن، رهبری آگاهانه، ابتکارات توسعه‌محور و مشارکت‌های راهبردی در حال ترسیم دوباره چهره خاورمیانه هستیم.»

این نشست هم‌زمان با ادامه حملات هوایی اسرائیل به غزه و ابراز تمایل مجدد دونالد ترامپ، رئيس‌جمهوری آمریکا، به مالکیت آمریکا بر نوار غزه برگزار می‌شود. پرچم‌های ۲۲ کشور عربی اکنون خیابان‌های پایتخت عراق را آراسته‌اند، شهری که پس از چهار دهه جنگ و درگیری، اکنون مانند دیگر شهرهای این کشور به ثبات نسبی رسیده است.

هم‌زمانی این نشست با تحولات منطقه‌ای مانند تلاش دولت جدید سوریه برای آغاز فصل جدید روابط با جهان عرب و غرب، و مذاکرات هسته‌ای میان واشینگتن و تهران بر اهمیت آن افزوده است.

همچنین امروز ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، اعلام کرد که نخستین اجلاس روسیه-عرب در تاریخ ۱۵ اکتبر ۲۰۲۵ برگزار خواهد شد. پوتین با اشاره به نقش‌آفرینی کشورهای عربی در حل‌وفصل بحران‌های منطقه‌ای، تاکید کرد: «روسیه از تلاش‌های سیاسی و دیپلماتیک کشورهای عربی برای حل منازعات در خاورمیانه حمایت می‌کند.» او همچنین گفت که حل‌وفصل مسائل مورد مناقشه در منطقه باید با رعایت حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها انجام گیرد.

این نشست اگر برگزار شود نخستین اجلاس رسمی در سطح سران میان روسیه و کشورهای عربی به شمار می‌رود و احتمالا محورهایی چون بحران‌های خاورمیانه، همکاری‌های اقتصادی و تحولات جهانی در دستور کار آن قرار گیرد.

اما در سی‌وچهارمین نشست اتحادیه کشورهای عربی در بغداد و در کنار مقام‌های کشورهای عربی، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، و پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا، نیز حضور دارند. کشور سانچز سال گذشته دولت فلسطین را به رسمیت شناخت. در میان رهبران اروپایی او از منتقدان اصلی اسرائیل به شمار می‌رود.

محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی، از نخستین رهبران عربی بود که بعدازظهر جمعه وارد بغداد شد. یک منبع دیپلماتیک در بغداد به خبرگزاری فرانسه گفت که اکثر کشورهای حوزه خلیج فارس در سطح وزرای امور خارجه در نشست حاضر خواهند بود. آخرین بار بغداد در سال ۲۰۱۲ و در اوج تنش‌های امنیتی در عراق و جنگ داخلی خونین سوریه در دوران بشار اسد، میزبان چنین نشستی بود.

مسئله فلسطین

این نشست پس از جلسه اضطراری میان رهبران کشورهای عربی که ماه مارس در قاهره برگزار شده بود شکل گرفت، نشستی که رهبران عربی در آن طرحی برای بازسازی غزه ارائه دادند که بازگشت تشکیلات خودگردان فلسطینی به غزه را دربر داشت و به‌منزله جایگزینی برای طرح دونالد ترامپ مبنی بر کوچاندن اجباری ساکنان غزه مطرح شد.

فواد حسین، وزیر خارجه عراق، روز چهارشنبه در جلسه‌ای مطبوعاتی اعلام کرد که اجلاس بغداد از تصمیمات نشست قاهره حمایت خواهد کرد و مسئله فلسطین در صدر اولویت‌های این نشست قرار دارد. پنجم ماه مه، اسرائیل طرحی برای «اشغال» نوار غزه منتشر کرد که شامل آوارگی داخلی ساکنان این منطقه بود.

ترامپ نیز روز پنجشنبه در جریان سفرش به دوحه گفت: «سبب افتخار است که ایالات متحده غزه را در اختیار بگیرد و آن را به منطقه‌ای آزاد تبدیل کند.»

چالش‌های سوریه

این نشست همچنین در شرایطی برگزار می‌شود که دولت جدید سوریه برای تثبیت حاکمیت و تعریف چارچوب روابط داخلی و بین‌المللی‌اش با چالش‌هایی مواجه است. ترامپ روز چهارشنبه در ریاض با احمد شرع دیدار کرد. او پیش‌تر اعلام کرده بود که تحریم‌های اعمال‌شده علیه سوریه در دوره بشار اسد را لغو کرده است.

پس از سقوط حکومت اسد، بغداد با احتیاط با دمشق تعامل کرده است و دولت سوریه نیز به ایجاد روابط نزدیک با همسایه‌اش امیدوار است.

احمد شرع در نشست بغداد حضور نخواهد داشت و هیئت سوریه به ریاست اسعد الشیبانی، وزیر امور خارجه‌ این کشور، شرکت خواهد کرد.

مذاکرات هسته‌ای ایران

این نشست در حالی برگزار می‌شود که ایران، متحد نزدیک عراق، می‌کوشد اثر تحریم‌های طولانی‌مدت آمریکا بر اقتصادش را کاهش دهد. ترامپ این هفته از نزدیک شدن به توافقی با ایران خبر داد. با میانجی‌گری عمان، دولت ترامپ تاکنون چهار دور مذاکره با تهران انجام داده است تا درخصوص برنامه هسته‌ای ایران به توافقی جدید برسد. ترامپ ضمن تشویق ایران به مذاکره، تهدید کرده است که در صورت نرسیدن به توافق گزینه نظامی روی میز خواهد بود.