با گذشت پنج روز از انفجار مهیب در بندر رجایی استان هرمزگان، شمار جان‌باختگان این حادثه همچنان روبه‌افزایش است. مقام‌های محلی از قابل‌شناسایی نبودن برخی اجساد خبر داده‌اند و گزارش‌های میدانی نیز نشان می‌دهند که از تعداد مفقودان هیچ آمار دقیقی وجود ندارد.

در حالی که برخی گمانه‌زنی‌ها از احتمال «خرابکاری برنامه‌ریزی‌شده» در این بندر خبر می‌دهند، مقام‌ها و رسانه‌های جمهوری اسلامی به شکلی هماهنگ تلاش دارند علت حادثه را به «قصور»، «خلاف‌اظهاری» و «خطای انسانی» نسبت دهند.

کمیته‌ای که به ریاست استاندار هرمزگان و به دستور وزیر کشور دولت چهاردهم برای بررسی علل انفجار تشکیل شد، روز سه‌شنبه در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که بر اساس بررسی‌های اولیه، «قصور در رعایت اصول ایمنی و پدافند غیرعامل» محرز است و «خلاف‌اظهاری» در مورد محموله‌های خطرناک موجود در بندر هم تایید شده است.

مرتضی محمودی، رئیس کمیته امنیت داخلی و انتظامی مجلس، نیز که ظاهرا به‌عنوان نماینده قالیباف به محل حادثه اعزام شده، گفت که «دروغ‌اظهاری واردکننده کالا عامل حادثه بندرعباس بوده است».

او همچنین گفت که در بندر رجایی «رویه غلط و فقدان نظارت بر ورود اولیه کالاها در بندرها و کنترل ضعیف از مرحله حمل تا تخیله کالا» حاکم است. محمودی تایید کرد که تعداد کشته‌شدگان حادثه بندر رجایی رو‌به‌افزایش است، چون تعداد زیادی مفقود شده‌اند.

اکنون در شرایطی که سپاه پاسداران هرگونه ارتباط با محموله‌های خطرناک را انکار کرده و مسئولان جمهوری اسلامی نیز دخالت خارجی را به‌کلی رد می‌کنند، سناریوهای مختلفی درباره علت این حادثه مطرح شده است. حتی برخی حدس زده‌اند که انفجار سوله شرکت آوانار پارسیان در شهرستان شاهین‌شهر استان اصفهان هم ممکن است با انفجار بندر شهید رجایی در ارتباط باشد.

با وجود این حدس و گمان‌ها، علت دقیق انفجار یا هنوز مشخص نشده یا به دلایلی اعلام نشده و تناقض در اظهارات مسئولان نیز به ابهامات افزوده است. برای نمونه، شامگاه دوشنبه هشتم اردیبهشت، ابراهیم عزیزی، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس، در برنامه‌ای تلویزیونی اعلام کرد که درباره نقش عوامل خارجی «هنوز به قطعیت نرسیده‌ایم»، اما روز بعد، ابراهیم رضایی، سخنگوی این کمیسیون، ادعا کرد که این حادثه منشا خارجی ندارد.

طبق اعلام مقام‌های استانی، عملیات آواربرداری در بندر رجایی دست‌کم ۲۰ روز به طول خواهد انجامید. پزشکی قانونی و دادگستری هرمزگان نیز از خانواده‌هایی که احتمال می‌دهند بستگانشان مفقود شده باشند، خواسته‌اند برای شناسایی اجساد به پزشکی قانونی محل زندگی یا استان هرمزگان مراجعه کنند. پیش‌بینی می‌شود که در جریان آواربرداری، اجساد دیگری نیز کشف شود.

در این میان، خانواده‌های مفقودان برای یافتن عزیزانشان میان بیمارستان‌ها و مراکز پزشکی قانونی سرگردان‌اند. رسانه‌ها و خبرنگاران مستقل نیز اجازه حضور در محل حادثه را ندارند و این وضعیت به ابهام‌ها و بی‌اعتمادی عمومی دامن زده است.

در عین حال، برخی پژوهشگران هشدار داده‌اند که انفجار بحران‌های زیست‌محیطی جدی ناشی از انتشار آلاینده‌ها در منطقه به‌ وجود آورده است. شماری از نمایندگان مجلس نیز موضوع استیضاح وزیر راه و شهرسازی را مطرح کرده‌اند.

در ادامه واکنش‌ها، روز سه‌شنبه ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که در آن فردی با ۱۸ سال سابقه کار در بندر رجایی به سارا فلاحی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، می‌گوید: «سال‌ها است که کانتینرهایی با برچسب مواد خوراکی، بدون اطلاع ما و بدون هیچ‌گونه بازرسی واقعی، جابجا می‌شوند؛ در حالی که محتوای واقعی آن‌ها مواد خطرناک، رادیواکتیو و سلاح است.»