نوسان اقتصادی در بازارهای مالی ایران طی ماه‌های اخیر تحت تاثیر خبرهای مرتبط با تنش نظامی میان جمهوری اسلامی و اسرائیل است. این وضع به‌ویژه از ابتدای آبان‌ماه شدت یافت و باعث شد بازار ارز و طلا به‌شدت متلاطم و به فرصت خوبی برای بازارسازی دولتی و فعالیت دلالان بدل شود.

تحلیلگران بر این باورند که علاوه بر تنش‌های منطقه‌ای، عوامل دیگری همچون انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نیز در این وضعیت موثر بوده و بر دورنمای اقتصادی ایران به‌صورت جدی و انکارناپذیری سایه افکنده است.

تاثیر تنش نظامی بر بازار ارز و طلا: روند صعودی قیمت‌ها

خبر آماده‌سازی پرتاب‌کننده‌های موشکی در ایران در میانه آبان‌ماه به‌سرعت بر بازار ارز و طلا اثر گذاشت و موجب شد قیمت دلار که از هفته پیش روند صعودی گرفته بود، به بالای ۶۸ هزار تومان برسد و در روزهای شنبه و یکشنبه، با وجود ادعای مقام‌های دولتی درباره تلاش برای مدیریت بازار ارز، مرز ۷۰ هزار تومان را نیز پشت سر بگذارد.

این افزایش قیمت نشان می‌دهد عوامل غیراقتصادی نظیر تشدید تنش‌های نظامی منطقه‌ای به‌سرعت در بازار ارز ایران بازتاب یافته و باعث نوسان شدید قیمت‌ها شده است. در این‌ بین، وعده‌ کاهش قیمت ارز مدیران اقتصادی دولت که خود یکی از بازارسازان شرایط فعلی در جامعه به‌حساب می‌آیند، دیگر نمی‌تواند وضع فعلی را آرام کند.

برخی کارشناسان معتقدند بانک مرکزی به‌صورت غیررسمی محدوده نوسان ۶۵ تا ۷۵ هزار تومان را برای قیمت دلار پذیرفته است و تنها در همین چارچوب به عرضه ارز برای کنترل بازار اقدام می‌کند.

تحلیل‌ها همچنین نشان می‌دهند در شرایط فعلی، احتمال سقوط دلار به کانال ۶۰ هزار تومان و بازگشت قیمت‌ها به ارقام هفته پایانی شهریورماه بسیار کم است.

چشم‌انداز قیمت دلار و تاثیر انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا

برزو حق‌شناس، تحلیلگر بازارهای مالی، بر این باور است که علاوه بر تنش‌های منطقه‌ای، نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نیز به طور مستقیم بر آینده قیمت دلار اثر خواهد گذاشت.

حق‌شناس پیش‌بینی کرده است، در صورت پیروزی ترامپ، تقاضای ارز به‌ویژه برای پوشش ریسک‌های احتمالی در ایران افزایش خواهد یافت، حال آنکه با پیروزی هریس، ممکن است به دلیل امید برای مدیریت تنش‌های موجود از سوی دولت چهاردهم، این تقاضا کاهش یابد.

علاوه بر این، روند صعودی قیمت دلار در مرکز مبادله نیز از تمایل بانک مرکزی به پذیرش سطحی از افزایش قیمت خبر می‌دهد. زیرا این مسئله به دولت امکان می‌دهد تا در صورت پیروزی ترامپ، قیمت دلار را از پیش به سطح بالاتری رسانده باشد و شوک اقتصادی کمتری بر جامعه تحمیل شود.

تاثیر نوسان بازار ارز محدود به دلار نبود و قیمت دیگر ارزها را نیز در شرایط صعودی قرار داد. قیمت یورو با رسیدن به مرز ۷۵ هزار و ۹۵۰ تومان، چشم‌انداز افزایش به محدوده ۷۶ تا ۸۰ هزار تومان را پیش روی خریداران قرار داد. پوند انگلستان هم نیز با عبور از مرز ۹۰ هزار تومان در روز یکشنبه، احتمال دستیابی به سطح قیمت ۹۰ هزار و ۵۰۰ تومان در روزهای آینده را تقویت کرد.

وضعیت بازار طلا و سکه: فرصتی برای سودآوری کوتاه‌مدت

وضع بازار سکه نیز با افزایش قیمت‌ها، بار دیگر به روند صعودی بازگشت و سکه امامی که در هفته اول آبان، به محدوده ۵۰ میلیون تومان رسیده بود، با عبور از این سطح به کانال ۵۵ میلیون تومان وارد شد.

نوسان شدید قیمت‌ها در بازار سکه، به‌ویژه در شرایطی که طی ۱۰ روز گذشته تفاوت قیمت‌ها تا هفت میلیون تومان رسیده، فرصتی مناسب برای فعالیت نوسان‌گیران ایجاد کرده است.

افزایش معاملات خرد در بازار طلا و سکه نشان می‌دهد که افراد بسیاری به امید کسب سود کوتاه‌مدت سرمایه‌شان را به این بازار منتقل می‌کنند.

تحلیلگران باور دارند در صورت وقوع حملات نظامی، قیمت سکه و طلا در بازار ایران می‌تواند حتی به رکورد تاریخی ۶۰ میلیون تومان برای هر سکه بهار آزادی برسد و در همین محدوده نوسان کند.

بورس و تاثیر تحول سیاسی بر بازار سرمایه

بازار بورس نیز از این نوسان‌ها بی‌نصیب نماند و خبرهای مرتبط با حملات احتمالی باعث شد که شاخص کل بورس بار دیگر در مسیر ریزش قرار بگیرد. روز یکشنبه، تنها دقایقی پس از آغاز فعالیت بازار، شاخص کل ۱۲ هزار واحد ریزش کرد و در نهایت با کاهش ۲۸ هزارواحدی، به کارش پایان داد.

از سوی دیگر، سخنان اخیر علی خامنه‌ای در جمع دانش‌آموزان که ضمن اشاره به‌ احتمال پاسخ به اسرائیل، به طور غیرمستقیم امکان تغییر در فتوای ساخت سلاح هسته‌ای را مطرح کرد، به گمانه‌زنی‌های بیشتر درباره آینده بورس و تاثیر مسائل نظامی بر آن دامن زد.

تحلیلگران اقتصادی معتقدند بازار سرمایه ایران در شرایطی که ارزش صف فروش یک هزار و ۵۵۸ میلیارد تومان و ارزش صف خرید تنها ۱۶۸ میلیارد تومان است، مستقیم تحت تاثیر شرایط سیاسی و تنش‌های منطقه‌ای قرار دارد و این وضعیت نشانه‌ای از بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به آینده اقتصادی است.

رکود در بازارهای جانبی؛ مسکن و تلفن همراه در وضعیت انتظار

بازارهای جانبی نظیر مسکن و تلفن همراه نیز از این نوسان‌ها تاثیر پذیرفتند و اطمینان از آینده قیمت ارز و شرایط اقتصادی باعث شد که بازار مسکن در رکود عمیق‌تری فرو برود.

گزارش‌ها حاکی از آن است که تقاضا برای خرید مسکن کاهش‌ یافته و بسیاری از خریداران و سرمایه‌گذاران در حالت انتظار به سر می‌برند.

بازار تلفن همراه نیز با توجه‌ به افزایش قیمت‌ها و وابستگی شدید به واردات، دچار رکود شده است. برخی واردکنندگان ترجیح می‌دهند با محدودیت‌های وارداتی کنار بیایند و در شرایط افزایش قیمت ارز و نبود ثبات در بازار از عرضه بیشتر اجناس خودداری کنند.

تداوم نوسان و ناامنی بازار و  پیامدهای اقتصادی

نوسان اخیر بازارهای مالی و رکود در بازارهای جانبی نشان می‌دهد اقتصاد ایران از شرایط منطقه‌ای و تنش‌های سیاسی به‌شدت آسیب‌پذیر است. در شرایطی که  قیمت دلار به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده است و نوسان در بازار طلا و سکه ادامه دارد، معیشت مردم مستقیم تحت تاثیر این شرایط قرار گرفته است.

ضمن آنکه بانک مرکزی تلاش کرده با «ارزپاشی» و کنترل عرضه و تقاضا، قیمت ارز را در سطح محدود به نفع بازارسازی خود کنترل کند، اما شواهد حاکی از آن است این سیاست تنها در محدوده مشخصی موثر است و احتمال تثبیت قیمت‌ها در محدوده‌ای پایین‌تر وجود ندارد.

از سوی دیگر، نتیجه انتخابات آمریکا و اثر آن بر تحریم‌ها و سیاست‌های منطقه‌ای ایران نیز به این وضعیت دامن می‌زند.

چشم‌انداز آتی وضع معیشت در ایران

تحلیل وضعیت بازارهای مالی ایران نشان می‌دهد هرگونه تحول سیاسی یا نظامی در منطقه به‌سرعت بر قیمت ارز، طلا و دیگر دارایی‌ها اثرگذار خواهد بود.

اداره این شرایط تنها راه‌حلی بلندمدت و ساختاری می‌طلبد و به گفته کارشناسان، مدیریت اقتصادی و جلوگیری از تشدید تنش‌ها می‌تواند حداقل به ثبات نسبی در بازارهای مالی کمک کند. در غیر این صورت، با توجه‌ به افزایش نگرانی‌ها از بروز جنگ و رکود اقتصادی، فشارهای اقتصادی بیشتری به معیشت مردم وارد خواهد شد و احتمال خروج سرمایه از بازارهای رسمی به‌ویژه بازار بورس و ورود به دارایی‌های امن‌تر همچون طلا و ارز افزایش می‌یابد.