مردم ایران به لحاظ شاخص شادکامی در میان ۱۳۷ کشور جهان در رتبه ۱۰۱ قرار دارند.
براساس آمارهای منتشرشده در پایان سال ۲۰۲۳، جایگاه ایران از نظر شاخص شادکامی، که به اقتصاد شادی مشهور است، با عدد ۴.۹۸ از میانگین جهانیِ ۵.۵۹ پایینتر است.
براساس این آمار، طی ده سال، از ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۳، همچنان متوسط شاخص شادکامی در ایران با نرخ ۴.۷۶ از نرخ متوسط جهانی کمتر بوده است.
روزنامه اعتماد، به نقل از معاونت اقتصاد اتاق تهران، درمورد پایین بودن شاخص شادکامی مردم ایران یادآور شد: «اقتصاد شادی شامل مطالعات رسمی دانشگاهی درمورد رابطه بین رضایت فردی و مسائل اقتصادی مانند اشتغال و ثروت است. ابزارهای اصلی مورد استفاده در این نوع پژوهشها، پیمایش و بررسی شاخصهایی است که آنچه اقتصادهای مختلف به مردم کشورها ارائه کردهاند را ردیابی میکنند.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در گزارشهای موسسه نظرسنجی ایپسوس (ipsos)، نرخ احساس شادکامی در جهان پس از فروکشکردن بیماری کرونا افزایش یافته است، اما همچنان این میزان در قیاس با سال ۲۰۱۰ سطح پایینتری دارد.
اسپانیا با بالاترین میزان رشد و ترکیه با بیشترین کاهش شادکامی طی این دوره زمانی رکورد رشد و سقوط در این شاخص را در اختیار دارند.
درمورد جامعه ایران آنچه قابل تامل است کاهش سطح احساس شادی ایرانیان در قیاس با کشورهای منطقه است. مردم ایران از نظر متوسط احساس شادکامی پایینتر از اکثر کشورهای خلیجفارس و همسطح با عراق و فلسطین است و در میان کشورهای همسایه از ترکیه، پاکستان و افغانستان بالاتر است.
موسسه گالوپ، که یکی از منابع بررسی و سنجش سطح احساس شادی در جوامع مختلف است، معیارهایی مانند سرانه تولید ناخالص ملی، که سطح رفاه جوامع مختلف را ارزیابی میکند، در کنار احساس حمایت اجتماعی، آزادی انتخاب، سطح عواطف مثبت و منفی اقشار مختلف، امید به زندگی و میزان فساد در جامعه را منابع ارزیابی سنجش میزان احساس شادی مردم قرار میدهد.
در آذرماه ۱۴۰۲، براساس گزارشهای این موسسه مشخص شد که طی ده سال گذشته سطح احساس شادکامی میان ایرانیان تا حد بسیار کمی افزایش پیدا کرده است، اما همچنان از میانگین جهانی کمتر است. نکته مهم دیگر کاهش سطح شاخص در سال ۲۰۲۳ در قیاس با سال ۲۰۲۲ است.
ایران در سال ۲۰۱۳ از میان ۱۵۶ کشور رتبه ۱۱۵ را در شاخص شادکامی به دست آورد و در سال ۲۰۱۵ با ۰.۰۴۳ واحد افزایش در این شاخص از میان ۱۵۸ کشور به رتبه ۱۱۰ کشور رسید.
سال ۲۰۱۶ نیز این شاخص ۰.۱۲۷ واحد در ایران رشد کرد، اما در سال ۲۰۱۷ به میزان ۰.۱۲۱ واحد کاهش یافت.
سال ۲۰۱۸ رتبه شادکامی ایران در میان ۱۵۶ کشور مورد بررسی ۱۰۶ و در سال ۲۰۱۹ با کاهش ۰.۱۵۹ واحدی به ۴.۵۴۸ رسید تا در میان ۱۵۶ کشور جهان رتبه ۱۱۷ را به دست آورد.
طی سه سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ روند تغییر این شاخص برای ایران به ترتیب ۴.۶۷۲ (۰.۱۲۴ واحد افزایش)، ۴.۷۲۱ (۰.۰۴۹ واحد افزایش) و ۴.۸۸۸ (۰.۱۶۷ واحد افزایش) بوده است و ایران از نظر رتبه جهانی به ترتیب در رتبه ۱۱۸ (در میان ۱۵۳ کشور)، ۱۱۸ (در میان ۱۴۹ کشور) و ۱۱۰ (در میان ۱۴۶ کشور) قرار گرفته است.
با در نظر گرفتن این موضوع که بررسی مفهومی به نام شاخص شادکامی یا اقتصاد شادی پدیدهای نوظهور در بررسیهای جهانی است، نمیتوان دقیقا به آماری مشخص از تغییرات این شاخص طی دورههای بلندمدت پرداخت.
با احتساب تاثیر مستقیم کاهش سطح درآمد و رفاه بر احساس شادی اقشار جامعه این واقعیت قابلارزیابی است که سرانه درآمد ایرانیان در قیاس با دهه پنجاه شمسی کاهشی محسوس داشته است.
مسعود نیلی، اقتصاددان، در سال ۱۳۹۹ اعلام کرده بود سرانه درآمد ایرانیان در مقایسه با سال ۱۳۵۵، که دوره اوج این شاخص میان ایرانیان بوده است، کاهش ۳۰ درصدی داشته است.
به گفته این اقتصاددان، «در فاصله سالهای ۵۵ تا ۶۷ متوسط درآمد سرانه یک ایرانی معادل ۶۰ درصد کاهش پیدا کرده است. از سال ۶۷ تا ۹۷ این عدد به حدود ۷۲ رسیده است که نشان میدهد اقتصاد ما هنوز نتوانسته است کاهش قابلتوجه یک دهه اول را ترمیم کند و در حال حاضر نسبت به سال ۵۵ با حدود ۳۰ درصد کاهش درآمد سرانه مواجهیم.»
به نظر میرسد در کنار بحث رفاه اقتصادی تاثیر نحوه حکمرانی بر زندگی ایرانیان از دلایل مهم کاهش سطح شادکامی در جامعه است، بهویژه آنکه شاخصهایی چون حق آزادی، احساس برابری و امید به آینده در سالهای اخیر کاهش محسوسی داشته است.
طی سالهای اخیر، جامعهشناسان بارها درمورد کاهش میزان امید به آینده در میان جوانان هشدار دادهاند و افزایش تمایل به مهاجرت و آمار بالای افسردگی در میان ایرانیان را نشانه تشدید احساس بیآیندگی اعلام کردهاند.
کاهش شاخصهای امید و شادکامی درمجموع جامعه ایران را در فاصلهای معنادار با جوامعی قرار داده که در آنها مردم از زندگیشان احساس رضایت دارند.
