حمله‌های تلافی‌جویانه آمریکا به مواضع گروه‌های مسلح وفادار به رژیم جمهوری اسلامی ایران که در پاسخ به کشته شدن سه سرباز آمریکایی در عملیات «برج۲۲» انجام شد، اردن را در موقعیت دشواری قرار داد که ممکن است متحمل عواقب ناشی از حمله‌های آمریکا شود. به همین دلیل، محافل سیاسی و عوامل تصمیم‌گیرنده در اردن ابراز نگرانی می‌کنند که حمله‌های اخیر آمریکا می‌تواند به تشدید تنش با نیروهای سیاسی و گروه‌های شبه‌نظامی مستقر در عراق و سوریه منجر شود.

ناظران نگران‌اند که ممکن است ایالات متحده اردن را بر اساس توافقنامه دفاعی مشترک بین دو کشور به سمت یک رویارویی منطقه‌ای سوق دهد، به‌ویژه اینکه این کشور در گستره جغرافیایی بین سوریه و عراق واقع است که در معرض حمله‌های آمریکا قرار دارد. اما برخی دیگر استدلال می‌کنند که به باور آن‌ها، حمله‌های آمریکا چیزی جز تلاش برای حفظ آبروی آمریکا نیست و این امر واشنگتن را در رویارویی با تهران قرار نمی‌دهد.

رد مشارکت در حمله

به‌رغم اظهارات رسمی اردن مبنی بر رد هرگونه مشارکت در حمله‌های هوایی آمریکا، وال‌استریت ژورنال فاش کرد که در پی عملیات «برج۲۲»، اردن با استفاده از هواپیماهای اف۱۶ متعلق به نیروی هوایی سلطنتی این کشور در حمله‌های هوایی به مواضع شبه‌نظامیان شرکت کرده است.

یک مقام ارشد آمریکایی به سی‌ان‌ان گفت: «اردن در عملیات هوایی علیه اهداف شبه‌نظامیان مورد حمایت رژیم ایران در عراق شرکت کرده است.» با این حال، این مقام آمریکایی هیچ اشاره‌ای به مشارکت اردن در حمله‌هایی که به مواضع شبه‌نظامیان در سوریه انجام شد، نکرد. شاید بتوان گفت که همین اظهارات باعث شد یک منبع آگاه نظامی رسمی در فرماندهی کل نیروهای مسلح اردن تاکید کند که نیروی هوایی سلطنتی این کشور در حمله‌های انجام‌شده از طرف نیروهای هوایی آمریکا در خاک عراق شرکت نداشته است.

این منبع آگاه نظامی اردنی با اشاره به احترام گذاشتن نیروهای مسلح اردن به حاکمیت عراق و اشاره به عمق روابط برادرانه که اردن را با همه کشورهای عربی پیوند می‌دهد، گفت: «گزارش‌های مطبوعاتی مبنی بر مشارکت هواپیماهای اردنی در حمله‌های آمریکا در قلمرو عراق صحت ندارد.» از سوی دیگر، سرهنگ مصطفی‌الهیاری، مدیر رسانه‌های نظامی نیروهای مسلح اردن، گفت: «هرگونه اقدام احتمالی در داخل عراق تنها با هماهنگی بغداد انجام خواهد شد.»

این جنگ، جنگ ما نیست

کنشگران در رسانه‌های اجتماعی در مورد دخالت اردن در رویارویی با گروه‌های طرفدار رژیم ایران در عراق و سوریه هشدار داده و هشتگ «این جنگ، جنگ ما نیست» را منتشر کردند که نشان می‌دهد اردن علاقه‌ای به مشارکت در حمله‌های آمریکا ندارد.

در همین راستا، سمیح المعایطه، وزیر پیشین اطلاع‌رسانی اردن، با رد مشارکت نیروهای مسلح اردن در حمله‌های آمریکا به عراق و سوریه، گفت: «کسانی که این موضوع را ترویج می‌دادند، می‌خواستند اردن را در تقابل مستقیم با شبه‌نظامیان قرار دهند و با ادعای نقض حاکمیت عراق، اردن را به چالش بکشند.»

شایان ذکر است که اردن در عملیات هوایی علیه سازمان تروریستی داعش که در سال ۲۰۱۴ آغاز شد، شرکت کرد و در آن زمان، یک خلبان اردنی که هواپیمایش سرنگون شده بود به اسارت داعش درآمد و به دست نیروهای این سازمان تروریستی زنده سوزانده شد.

پیامدهای احتمالی

اردن با توجه به داشتن مرزهای مشترک طولانی با سوریه و عراق، بیم آن را دارد که پس از حمله‌های تلافی‌جویانه آمریکا، ممکن است این کشور هدف حمله‌های تروریستی قرار گیرد که ثبات و امنیت آن را برهم زند؛ به‌ویژه اینکه اردن به‌عنوان منطقه‌ای امنیتی به شمار می‌رود که در میان اقیانوسی از بحران و آشفتگی قرار دارد. عمده‌ترین نگرانی اردن ناشی از حمله‌های احتمالی شبه‌نظامیان عراقی و سوری وابسته به رژیم ایران و گروه‌های مسلح وابسته به محور موسوم به «مقاومت» مانند حزب‌الله لبنان است.

به گفته ناظران، اردن از لحاظ اقتصادی هم در مورد آینده ابراز نگرانی می‌کند؛ به‌ویژه اگر تحریم‌های اقتصادی علیه عراق و سوریه اعمال شود که مشابه تحریم‌های قانون «سزار» باشد که علیه رژیم سوریه اعمال شد و به اقتصاد اردن و مبادلات تجاری آن با دمشق آسیب وارد کرد. همچنان امان ابراز نگرانی می‌کند که با توجه به وخامت اوضاع ناشی از تشدید تنش بین واشنگتن و گروه‌های شبه‌نظامی وابسته به رژیم ایران در سوریه، ممکن است این کشور ناگزیر به بستن مرزهای مشترک خود با عراق و سوریه شود.

این در حالی است که به دنبال حمله‌های هوایی آمریکا به مناطقی در غرب عراق، رسانه‌های عراقی از آغاز کارزاری در مجلس نمایندگان عراق خبر می‌دهند که هدف از آن، توقف صادرات نفت به اردن یا فروش آن به قیمت‌های بسیار بالا به آن کشور است.

بر اساس گزارش شرکت نفتی «سومو»، میانگین قیمت فروش نفت خام صادراتی به اردن در اکتبر گذشته به ۷۵.۵ دلار رسیده بود. البته صادرات نفت عراق به اردن از ۱۰ هزار بشکه به ۱۵ هزار بشکه در روز با قیمتی حدود ۱۶ دلار کم‌تر از قیمت جهانی افزایش یافته است.

با توجه به وخامت روزافزون اوضاع، به نظر می‌رسد دولت اردن پیشاپیش متوجه پیامدهای تشدید تنش در منطقه شده و برای تضمین میزان واردات و صادراتش به دنبال گزینه‌های جایگزین می‌گردد. علاوه بر آن، اردن برای کاهش پیامدهای تهدید خطوط کشتی‌رانی در دریای سرخ، چالش‌‎های احتمالی کمبود مواد غذایی و اختلال در زنجیره تامین، طرح اضطراری ویژه‌ای را تدوین کرده است.

برگرفته از ایندیپندنت عربی