جعفر جندقی، رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت جمهوری اسلامی، اعلام کرد که بر اثر تشدید آلودگی هوای شهرهای مختلف ایران از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱، تعداد افراد جان‌باخته در اثر ابتلا به بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا نسبت به مدت مشابه در سال  قبل از آن، ۳۰ درصد افزایش یافته است.

جندقی طی سخنانی در نشست تخصصی بهداشت محیط، کیفیت هوای تعداد زیادی از شهرهای ایران را «بسیار نامناسب» خواند و افزود: «در اجلاس‌های جهانی اخیر شاهد بودیم که برای آلودگی هوا چه برنامه‌هایی در سطح جهانی مطرح شده است، اما در کشور ما، با قوانین موجود، امکان اعلام جرم علیه نهادهای آسیب‌رسان به بهداشت محیط وجود ندارد. بررسی‌های وزارت بهداشت هم نشان می‌دهد که از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا در ایران بیش از ۳۰ درصد افزایش داشته است.»

این آمار در حالی اعلام می‌شود که محسن پیرهادی، رئیس فراکسیون مدیریت شهری مجلس شورای اسلامی نیز ۲۲ آذر فاش کرد که مقایسه آمار مرگ‌ومیرهای ناشی از آلودگی هوا بین سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که این تعداد از ۱۱ هزار نفر در سال ۱۳۹۹ به میزان ۹۰ درصد افزایش یافته و در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۲۰ هزار تن رسیده است؛ بحرانی بزرگ و مرگ‌آفرین در شهرهای بزرگ و صنعتی ایران که همچون سال‌های گذشته با بی‌توجهی و چشم‌پوشی کامل مقام‌های نظام جمهوری اسلامی مواجه شده است.

از سوی دیگر، رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای تهران هم به خبرگزاری فارس گفت که «آلودگی هوا در برخی مناطق و ایستگاه‌ها نسبت به زمان مشابه در سال گذشته حدود شش تا هفت درصد بالاتر بوده است».

شاخص آلودگی هوای تهران در روز شنبه دوم دی‌، نشان می‌داد که با وجود بارش باران در پایتخت، هوای این شهر همچنان برای گروه‌های حساس ناسالم و خطرناک است و کیفیت هوا در منطقه ۱۸ تهران با شاخص ۱۹۱ در مرحله خطرناک و سمی برای تمام ساکنان این منطقه قرار دارد.

روزنامه دنیای اقتصاد، چاپ تهران، دراین‌باره نوشت: «بررسی وضعیت آلودگی هوا در ۱۳ سال گذشته نشان می‌دهد که دیگر از پاییز پاک در تهران خبری نیست. پاییز ۱۳۹۷ بهترین سال و پاییز  ۱۴۰۱ بدترین سال از نظر آلودگی هوا برای تهران و ساکنانش بود. پاییز سال گذشته نه‌تنها تهران حتی یک روز هم هوای پاک نداشت که هشت روز هم در وضعیت قرمز و ناسالم برای همه بود.»

بر اساس تازه‌ترین گزارش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، پایتخت‌نشین‌ها در آذر ۱۴۰۲ چهار روز هوای کاملا ناسالم، ۱۷ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و بیماران قلبی و ریوی، هشت روز هوای قابل‌قبول یا در مرز آلودگی و تنها یک روز هوای پاک تنفس کرده‌اند؛ شرایطی که به افزایش چشمگیر تعداد جان‌باختگان بر اثر تشدید آلودگی هوا در تهران منجر شده و رئیس سازمان اورژانس تهران نیز اخیرا با اعلام افزایش شدید تعداد ماموریت‌های اورژانس به‌ دلیل آلودگی هوا، آن را تایید کرده است.

داریوش گل‌علیزاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست، اواسط آذر گفته بود که در سال ۱۴۰۱ بیش از ۲۶ هزار نفر در شهرهای مختلف ایران بر اثر آلودگی هوا جان باختند.

برخی مسئولان و بسیاری از کارشناسان محیط‌ زیست و آب‌وهوا «مازوت‌سوزی» را اصلی‌ترین دلیل آلودگی هوای شهرهای ایران می‌دانند. روز شنبه نیز ویدیویی در رسانه‌های ایران منتشر شد که نشان می‌داد هوای اطراف کارخانه ذوب‌آهن اصفهان به دلیل سوخت مصرفی غیراستاندارد این کارخانه، به‌شدت آلوده و سمی شده است.

مازوت یا نفت کوره آلاینده‌ترین سوخت فسیلی است و باعث آلودگی شدید هوا می‌شود اما دولت ایران هر سال در فصل سرما برای جبران کسری گاز، به مازوت‌سوزی‌ گسترده در صنایع و نیروگاه‌های برقی متوسل می‌شود.

مهدی پیرهادی، عضو شورای شهر تهران اواسط آذر اعلام کرد که طبق گزارش کمیسیون اصل ۹۰، وزارت نفت استانداردهای لازم را در استفاده از سوخت مازوت به‌کار نگرفته و بنزین، نفت سفید و گازوییل‌های مصرفی فاقد استاندارد لازم‌اند. همچنین بر اثر شرایط تحریم، مصرف مازوت در ایران رو به افزایش است و از ۱۶ نیروگاه، اکنون ۱۴ نیروگاه مازوت مصرف می‌کنند.

نیروگاه‌های ایرانشهر، منتظر قائم، شهید رجایی، رامین، شهید سلیمی، منتظری، سهند، تبریز، زرند، بندرعباس، طوس، بیستون، شهید مفتح و شازند، از جمله نیروگاه‌هایی‌اند که همچنان از این سوخت خطرآفرین برای جان انسان‌ها استفاده می‌کنند.

متخصصان تغییرات اقلیمی در دانشگاه تهران و هیوستون آمریکا نیز به‌تازگی با انتشار تصاویری ماهواره‌ای و اجرای یک پایش، ابعاد گسترده مازوت‌سوزی و گازوییل‌سوزی در ایران را نشان دادند.

در همین راستا، کمیسیون اصل ۹۰ مجلس تیر‌ماه در صحن علنی گزارش داد که تعداد روزهای ناسالم هوا در ایران سه‌‌ برابر شده است. در این گزارش به گسترش استفاده از سوخت بسیار آلاینده مازوت اشاره شده بود. مازوت تولیدی ایران هفت برابر میزان استاندارد جهانی گوگرد دارد و این در حالی است که استفاده از چنین ماده‌ای آلوده حدود دو سال است که در سراسر جهان متوقف شده‌ است.

کارشناس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت ایران روز یکشنبه سوم دی‌ گفت که این میزان آلودگی هوا در ایران علاوه بر مبتلا کردن مردم به بیماری‌های قبلی‌ــ‌عروقی و تنفسی یا سرطان ریه و استخوان، به تسریع پوکی استخوان نیز منجر می‌شود. او سپس مصرف مواد غذایی حاوی امگا۳ مانند ماهی‌های چرب یا مکمل‌های تقویتی را پیشنهاد داد؛ پیشنهادی که با توجه به گسترش روزافزون فقر و تورم در ایران، اجرای آن برای اکثر جمعیت ایران غیرممکن است.