مسئولان طالبان در دانشگاه بلخ، از برگزاری جشن فارغ‌التحصیلی دانشجویان دانشکده ادبیات فارسی جلوگیری کردند و همچنین برگه‌های گواهی فراغت آنان را امضا نکردند. این دانشجویان که تعداد آن‌ها حدود ۴۰  نفر است، روز دوشنبه ۲۲ آبان، جشن فارغ‌التحصیلی خود را بدون حضور مسئولان و استادان دانشگاه، در دفتر یک رسانه محلی به نام رادیو فجر برگزار کردند.

اسحاق ثاقبی داراب، از شاعران بلخ، به ایندیپندنت فارسی گفت که مولوی ضیاءالحق ضیاء کریمی، فرد منصوب‌شده از طرف طالبان برای ریاست دانشگاه بلخ، به رئیس و استادان دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بلخ دستور داده است که از امضای گواهی فراغت دانشجویان این دانشکده خودداری کنند و همچنین در جشن فارغ‌التحصیلی آنان شرکت نکنند.

داراب افزود: «دانشجویان می‌خواستند جشن فارغ‌التحصیلی خود را در تالار ابوشکور بلخی در داخل دانشگاه  برگزار کنند، اما رئیس دانشگاه که پیش از این دستور حذف واژه‌های فارسی از لوحه‌های دانشگاه را داده است، مانع برگزاری این برنامه در داخل دانشگاه بلخ شد.»

401683947_2347166402339641_8877407973136031143_n.jpg

دانشجویان دانشکده ادبیات فارسی دانشگاه بلخ، جشن فارغ‌التحصیلی خود را در دفتر رادیو فجر برگزار کردند-ارسالی به ایندیپندنت فارسی

 

شماری از دانشجویان دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بلخ با انتشار مطالبی در فیسبوک نوشتند که جشن فارغ‌التحصیلی آنان بدون حضور استادان و مسئولان دانشگاه برگزار شد. شفیع بی‌ریا، یکی از این دانشجویان، نوشت: «این محفل بدون هیچ‌گونه همکاری و حمایت مراجع مربوط برگزار شد.»

عطامحمد نور، استاندار بلخ در دولت پیشین افغانستان و از رهبران حزب جمعیت اسلامی که در تبعید زندگی می‌کند، در واکنش به اقدام مسئولان طالبان در دانشگاه بلخ، در مطلبی که در رسانه اجتماعی ایکس منتشر کرد، نوشت: «گروه جاهل، مزدور، بیگانه با فرهنگ، دانش و جامعه انسانی، در دشمنی آشکار با زبان و هویت فارسی، مراسم فراغت دانشجویان شعبه فارسی دانشکده ادبیات دانشگاه بلخ را تحریم [کردند] و از امضای مدارک تحصیلی آنان نیز امتناع ورزیده‌اند.»

نور با اشاره به ستیز طالبان و برخی دولت‌های پیشین افغانستان با زبان فارسی، در ادامه افزود: «این بار نیز گروهی در لباس دین، با این زبان به دشمنی پرداخته‌اند و تصور می‌کنند این زبان آنقدر ضعیف است که بتواند با دشمنی چهار ملای مفت‌خور و سفله به زمین بیفتد.»

مسئولان طالبان در بلخ، اواسط مهرماه، از برگزاری مراسم یادبود صادق عصیان، شاعر، نویسنده و استاد پیشین دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه، نیز در شهر مزارشریف جلوگیری کردند. صادق عصیان که اوایل مهرماه در آلمان در اثر بیماری درگذشت، از چهره‌های شناخته‌شده ادبی در افغانستان بود و حدود ۲۰ سال در دانشگاه بلخ تدریس کرد.

طی دو سال سلطه طالبان بر افغانستان، تنش‌های قومی و زبانی در جامعه افغانستان بیش از هر زمانی افزایش یافته است. به باور منتقدان طالبان، اقدام‌هایی که این گروه برای تضعیف زبان فارسی و تقویت زبان پشتو انجام داده‌اند، به این تنش‌ها دامن زده است.

در اواخر سال ۲۰۲۱ و پس از تشکیل کابینه رژیم طالبان، کلمه‌های فارسی از تمامی تابلوهای نهادهای دولتی و خصوصی حذف شدند و به جای آن، کلمه‌های زبان پشتو نوشته شدند. بیشتر نامه‌های ادارات دولتی به زبان پشتو نوشته می‌شوند و همچنین استادان و دانشجویان از استفاده از کلمه‌های به‌خصوصی از جمله «دانشگاه» و «دانشجو» منع شده‌اند. مقام‌های طالبان دستور داده‌اند که به جای این کلمه‌ها از «پوهنتون» و «محصل» استفاده کنند.

اوایل تیرماه، رهبر طالبان در فرمانی دستور داد که در نامه‌های اداری، به جای واژه‌ها و حروف اختصاری انگلیسی، از واژه‌های زبان پشتو استفاده شود.

رهبر طالبان در این فرمان تاکید کرد: «در متن‌های رسمی اداری، [برای] نام پروژه‌ها و قراردادها، از واژه‌های پشتو استفاده شود. به همین گونه کوشش کنید که اصطلاحات انگلیسی در متن‌های رسمی اداری استفاده نشود.» در حالی که فارسی/دری از زبان‌های رسمی در افغانستان است، در پیام رهبر طالبان هیچ اشاره‌ای به این مورد نشده است. طی دو سال گذشته، فرمان‌های رهبر طالبان نیز ابتدا به زبان پشتو منتشر شده‌ و سپس سخنگویان این گروه را آن را به زبان‌های مختلف از جمله فارسی، اردو، عربی و انگلیسی ترجمه و منتشر کرده‌اند.

فرمان رهبر طالبان در مورد استفاده از واژه‌های زبان پشتو به جای انگلیسی در نامه‌های رسمی-ایندیپندنت فارسی

 

همچنین از رهبر طالبان که همچنان در خفا زندگی می‌کند، تاکنون هیچ سخنرانی به زبان فارسی منتشر نشده است. بسیاری از رهبران طالبان طی دو سال گذشته، از سخنرانی به زبان فارسی در نشست‌های رسمی خودداری کرده‌اند.

ملا عبدالغنی برادر، معاون نخست‌وزیر طالبان، در سفر اخیرش به ایران، در برخی ملاقات‌ها با مقام‌های جمهوری اسلامی به کمک مترجم صحبت کرد. بسیاری از کاربران در فضای مجازی نوشتند که در طول تاریخ افغانستان، این نخستین‌بار است که یک مقام دولتی این کشور در سفر به ایران، به مترجم نیاز دارد.