کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا اعلام کرد قرار است درباره برنامه تخلیه افغانستان گزارشی با عنوان «تقلیل به صفر؛ فرمان خروج جو بایدن و تسلط طالبان» را به کنگره ارائه کند. 

یافته‌های این گزارش کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا که قرار است سه‌شنبه ۱۴ نوامبر در جلسه استماعیه کنگره ارائه شود، نشان می‌دهد در نتیجه آشفتگی و بی‌نظمی در برنامه تخلیه آمریکا از افغانستان، جایگاه این کشور در جهان تنزل یافته و امنیت ایالات متحده کمتر از قبل شده است. 

در این گزارش، تصمیم‌ها و اقدام‌های دولت بایدن درباره خروج از افغانستان تا ماه‌های پس از آن و نیز تسلط طالبان بر افغانستان، عملیات تخلیه آشفته و مرگبار و تاثیر بلندمدت این خروج بر ایالات متحده و متحدانش بررسی شده است.

یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد که جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، تصمیم برای خروج از افغانستان را شتاب‌زده و بر خلاف نظر مشورتی ژنرال‌های نظامی و متحدان آن کشور در ناتو اتخاذ کرده است.

کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا در این گزارش، با بررسی دلایل جو بایدن برای خروج از افغانستان گفت که یافته‌های آن‌ها اکنون نشان می‌دهد هیچ یک از این دلایل ذکرشده برای خروج از افغانستان موجه و درست نبوده‌اند. 

جو بایدن در یک سخنرانی در ۱۴ آوریل ۲۰۲۱، تصمیمش را برای خروج بی‌قید‌وشرط تمام نیروهای نظامی ایالات متحده از افغانستان تا ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۱ اعلام کرد. او دلایل خروج از افغانستان را این‌گونه برشمرد: نتیجه مشورت با متحدان و مشاوران نظامی ارشد ایالات متحده، قادر بودن نیروهای افغان به دفاع از کشورشان بدون حمایت نظامی مستقیم ایالات متحده، قطعی‌ شدن خروج در نتیجه توافق‌ ۲۰۲۰ دوحه میان آمریکا و طالبان و پایان ماموریت ایالات متحده برای کشتن اسامه بن‌لادن و ریشه‌کن کردن القاعده در افغانستان.

با این حال، بررسی کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا نشان می‌دهد بایدن زمانی که این سخنرانی را در مورد خروج از افغانستان ایراد می‌‎کرد هم احتمالا می‌دانست این‌ها هیچ‌کدام واقعیت ندارد. 

به گفته این کمیته، شواهد متعددی از جمله شهادت مستقیم رهبران نظامی آمریکا و متحدان ارشد ناتو وجود دارد که نشان می‌هد آن‌ها از ادامه حضور در افغانستان مبتنی بر شرایطی حمایت می‌کردند و بهترین گزینه را حفظ یک ماموریت مستشاری و ضدتروریسم متشکل از دو هزار و ۵۰۰ نیروی نظامی ایالات متحده و شش هزار نیروی ناتو می‌دانستند.

در گزارش کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا، درباره توافق‌ دوحه آمده است که طالبان بر خلاف این توافق‌ که یکی از نکات کلیدی آن قطع روابط این گروه با شبکه‌های تروریستی دیگر نظیر القاعده بود، عمل کرده‌اند. 

این گزارش در مورد حضور القاعده در افغانستان اشاره می‌کند در حالی القاعده تا آوریل ۲۰۲۱ در افغانستان تا اندازه‌ای سرکوب شده بود، با تسلط طالبان، این شبکه دوباره در افغانستان جان گرفت و القاعده اکنون در بیش از ۱۵ استان افغانستان حضور دارد.

اعتماد به طالبان اشتباه بود

بی‌نظمی در برنامه تخلیه آمریکا از افغانستان از سرفصل‌های دیگر این گزارش است. بر این اساس، دولت بایدن در زمان خروج از افغانستان نتوانست با هیچ یک از همسایگان افغانستان به توافق برسد که به ارتش ایالات متحده اجازه دهند پایگاه‌هایی در این کشورها ایجاد کند تا بتواند عملیات‌ ضدتروریستی یا اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی علیه القاعده و داعش خراسان اجرا کند. 

بر اساس یافته‌های کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا، در اوج برنامه تخلیه آمریکا از افغانستان علی‌رغم نیاز به رسیدگی به بیش از ۱۰۰ هزار نفر، تنها ۳۶ افسر کنسولی ایالات متحده در کابل حضور داشتند. 

آشفتگی در برنامه تخلیه سبب شد حدود یک هزار و ۴۵۰ کودک بدون پدرومادرشان به آمریکا منتقل شوند و خانواده‌شان هنوز نتوانسته‌اند به آن‌ها بپیوندند. 

یکی از غم‌انگیزترین پیامدهای برنامه آشفته آمریکا هنگام تخلیه افغانستان بمب‌گذاری ۲۶ اوت ۲۰۲۱ در «دروازه ابی» فروگاه نظامی کابل بود که به کشته شدن ۱۳ نظامی آمریکایی و ۱۶۰ شهروند افغان و  زخمی شدن ۴۵ نظامی آمریکایی منجر شد. 

چندین مقام پیشین آمریکا در این گزارش گفته‌اند که آن‌ها معتقدند اگر دولت در ۱۵ اوت ۲۰۲۱ پیشنهاد طالبان را نمی‌پذیرفت و تامین امنیت فروگاه را نیروهای آمریکایی به عهده می‌گرفتند، احتمالا از این تراژدی جلوگیری می‌شد، اما نیروهای آمریکایی به طالبان اعتماد کردند و تامین امنیت فرودگاه در زمان تخلیه سربازان آمریکایی از افغانستان را به این گروه واگذار کردند. 

سیاستمداران آمریکایی و متحدان خارجی این کشور بارها از برنامه تخلیه افغانستان انتقاد کرده‌اند. شماری از نیروهای ناتو هم می‌گویند در روزهای پس از سقوط افغانستان باور نمی‌کردند دارند با گروهی کار می‌کنند که طی ۲۰ سال گذشته، با آن‌ها و برای نابودی‌ آنان جنگیده‌اند.