مدیرکل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش‌وپرورش روز سه‌شنبه ۷ شهریورماه سال ۱۴۰۲، از ثبت‌نام تنها ۷۳ درصد کلاس‌اولی‌ها تا پایان مهلت ثبت‌نام مدارس خبر داد که این آمار به معنی ثبت‌نام نشدن ۲۷ درصد کودکانی است که در سال تحصیلی جدید باید آموزش در دوره دبستان را آغاز می‌کردند.
به گفته مجتبی هاشمی، در بررسی‌های انجام‌شده، والدین این کودکان آگاهانه از ثبت‌نام فرزندان خود امتناع کرده‌اند. هاشمی دلایل والدین برای ثبت‌نام نکردن کودکان خود را نامشخص اعلام کرده است. ضمن اینکه این آمار شامل دانش‌آموزان خارجی نمی‌شود.
ضمن آنکه به گفته مدیرکل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش‌وپرورش ۷۵ درصد کودکان اتباع خارجی در مقطع تحصیلی اول دبستان هنوز در مدارس ثبت‌نام نکرده‌اند که اصلی‌ترین دلیل این مسئله، مشکلات سامانه است. بر اساس اعلام آموزش‌وپرورش، از سال جدید تحصیلی، دانش‌آموزان غیرایرانی موظف به دریافت کد یکتا در سامانه شده‌اند و برخی از خانوادهها از این قانون جدید بی‌اطلاع‌اند. همچنین ناهماهنگی میان سازمان ملی مهاجرت با آموزش‌وپرورش عامل دیگر مشکلات ثبت‌نام دانش‌آموزان غیرایرانی است.
طبق آمارهای منتشرشده آموزش‌وپرورش، اگرچه در سال‌های گذشته دانش‌آموزان مقاطع بالاتر اقدام به ترک تحصیل می‌کردند، اما آمار غایبان در مقطع اول دبستان میان دانش‌آموزان ایرانی موجب تعجب است. کمااینکه معصومه نجفی پازوکی، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌وپرورش مردادماه سال ۱۴۰۲ تصریح کرد تنها در مقطع ابتدایی که کلاس اول تا ششم را در برمی‌گیرد، ۱۶۰ هزار دانش‌آموز ایرانی از تحصیل بازمانده‌اند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
باتوجه‌به مشکلات مطرح‌شده سال‌های اخیر خانوادهها، شاید بتوان دلایلی همچون مهاجرت، ناتوانی از پرداخت هزینه‌های آموزشی و نامشخص بودن محل زندگی را بخشی از دلایل این والدین دانست.
طبق آمارهای سالنامه مهاجرتی سال ۱۴۰۱، از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۱ میلادی، سالانه حدود ۸۶ هزار ویزا برای ایرانیان صادر شده و بر اساس گزارش رسانه‌ها بدون احتساب کشور ترکیه، تعداد افراد مهاجر سالیانه در حدود ۶۵ هزار نفر بوده است.
با درنظرگرفتن این آمار شاید بتوان ادعا کرد بخشی از کودکان ثبت‌نام‌نشده متعلق به خانواده‌هایی‌اند که به‌دلیل انجام مقدمات مهاجرت دلیلی برای ثبت‌نام کودکان خود نمی‌بینند.
از سوی دیگر، افزایش چشمگیر هزینه‌های پوشاک، لوازم‌التحریر و مبالغ دریافتی مدارس، بابت ثبت‌نام و ارائه خدمات آموزشی در برخی مدارس دولتی سبب شده است خانوارهای کم‌بضاعت در تامین هزینه‌های آموزشی فرزندان خود دچار مشکل شوند. این مسائل در برخی شهرها و استان‌ها میزان ترک تحصیل دانش‌آموزان را افزایش داده است.
مسئله دیگری که می‌توان به استناد آمارهای منتشرشده در مورد مسکن و مهاجرت‌های درون‌کشوری در نظر گرفت، نامشخص بودن محل زندگی خانوادهها است که به بلاتکلیفی در انتخاب مدارس فرزندانشان منجر می‌شود.
افزایش نرخ اجاره‌بها طی یک سال گذشته و مشکلات زیست‌محیطی در برخی مناطق ایران که به کوچ اجباری خانوارها منجر شده است، می‌تواند یکی از اصلی‌ترین دلایل ثبت‌نام نشدن کودکان در مدارس باشد.
مرکز پژوهش‌های مجلس خردادماه سال ۱۴۰۲ در گزارشی اعلام کرد، سالیانه یک میلیون نفر درون کشور مهاجرت می‌کنند که بیشترین میزان مهاجرت به مناطق مرکزی کشور بوده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس متروکه شدن مناطق روستایی و افزایش حاشیه‌نشینی در مجاورت شهرهای بزرگ را از نتایج این مهاجرت درون کشوری اعلام کرده است.
این موضوع باتوجه‌به ناکافی بودن مراکز آموزشی در مناطق حاشیه شهرها سبب شده است امکان دسترسی به مدارس برای برخی از خانوادهها دشوار باشد و با افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و سرویس‌های مدارس به نظر می‌رسد در این مناطق، خانوادهها یا قادر به انتخاب مدرسه نزدیک محل زندگی نیستند یا به‌دلیل مشکلات اقتصادی از ادامه تحصیل بازمانده‌اند.
فارغ از دلایل افزایش آمار کودکان غایب در مقطع اول دبستان، آنچه این اتفاق را بدل به هشداری برای جامعه کرده است، بحران بی‌سوادی این افراد در سال‌های آینده و به‌تبع آن بحران‌های اجتماعی است.
بر خلاف دیگر مقاطع تحصیلی، این کودکان در سال‌های آینده امکان ادامه تحصیل ندارند و درصورتی‌که خانوادهها تصمیم به ثبت‌نام مجدد فرزندان در مقطع اول دبستان بگیرند، مشکل ناهمسانی سنی میان آن‌ها و کودکان مقطع اول دبستان ممکن است سبب شود مدارس حاضر به پذیرش این کودکان نباشند.
