انوشه آشوری، شهروند دوتابعیتی ایرانی‌ـ‌بریتانیایی که پیش‌تر در ایران زندانی بود، گفت «احساس یاس می‌کند» که جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، هم‌سلولی سابق او را در توافق تبادل زندانیان با جمهوری اسلامی قرار نداده است.

آشوری در مصاحبه اختصاصی با «نشنال» گفت برایش دردناک است می‌بیند افرادی که اقامت آمریکا را دارند اما شهروند این کشور نیستند، از توافق ۶ میلیارد دلاری با جمهوری اسلامی کنار گذاشته شده‌اند.

قرار است پنج زندانی آمریکایی به کشورشان بازگردند و چند ایرانی، که نام آنها اعلام نشده است، از زندان‌های آمریکا آزاد شوند.

در اولین گام، این گروه پنج نفره از جمله مراد طاهباز، فعال محیط زیست، از زندان آزاد شدند و در حبس خانگی قرار دارند.

اما جمشید شارمهد، که تابعیت ایرانی‌ـ‌آلمانی و اجازه اقامت آمریکا دارد، و شهاب دلیلی، که او هم اجازه اقامت آمریکا را دارد، در این فهرست جایی ندارند. دختر جمشید شارمهد پیش‌تر به نشنال گفته بود دولت بایدن خود را از پرونده پدرش کنار کشیده است.

آشوری در پنج سالی که در زندان اوین به سر می‌برد، با دلیلی هم‌سلولی بود. دلیلی کاپیتان بازنشسته کشتیرانی ایران است که در سال ۲۰۱۶، وقتی برای مراسم خاکسپاری پدرش به ایران رفته بود، بازداشت شد.

آشوری با ابراز تاسف از اینکه رئیس‌جمهوری آمریکا به مقام‌های جمهوری اسلامی فشار نیاورده است تا هم‌سلولی‌ سابقش آزاد شود، گفت:  «همه آزاد نمی‌شوند. مایه ناامیدی است. به‌عنوان مثال، جمشید شارمهد را که حکم اعدام گرفته است رها کرده‌اند و در توافق گنجانده نشده است. هم‌سلولی‌ام، شهاب دلیلی، هم همین‌طور.»

با وجود این، آشوری ۶۹ ساله از خبر بازگشت این پنج شهروند آمریکایی نزد خانواده‌هایشان ابراز خرسندی کرد، اما گفت تجربه‌اش نشان داده است که مقام‌های جمهوری اسلامی ممکن است در دقیقه آخر تغییر عقیده بدهند.

او گفت: «نگرانم که تغییر عقیده بدهند. با این افراد واقعا نمی‌توانی پیش‌بینی کنی دقیقا چکار خواهند کرد.»

آشوری تجربه خودش در مارس ۲۰۲۲ را به خاطر آورد، وقتی همراه نازنین زاغری آزاد شد و قرار بود به بریتانیا بازگردند.

او توضیح داد: «وقتی من و نازنین در فرودگاه بودیم و قرار بود سوار هواپیمای نیروی هوایی عمان شویم، کم مانده بود این اتفاق بیفتد. در دقیقه آخر، اگر به‌خاطر استفنی القاق نبود، شاید ما را برمی‌گرداندند.»

آشوری در ادامه افزود: «تا وقتی از شیشه هواپیما نگاه کنم و ببینم از خلیج فارس عبور کردیم، نگران بودم ما را برگردانند.»

آن زمان، خانم القاق مدیر بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در وزارت امور خارجه بریتانیا بود و در آزادی آشوری و نازنین زاغری نقش داشت.

به گفته آشوری، آزادی دروغین یکی از ابزارهای مسئولان زندان برای آزار و اذیت زندانیان است. او گفت در چند مورد، هم‌بندهایش را از اوین آزاد کردند و چند لحظه بعد، دم در زندان آن‌ها را کشیدند و به پشت میله‌ها بازگرداندند.

او گفت: «این یکی از روش‌هایشان است. برای همین است که [در مورد توافق آمریکا] کمی نگرانم.»

آشوری در مورد موافقت دولت‌های غربی با پرداخت پول به ایران در قبال آزادی زندانیان، گفت پاسخ قطعی به این سوال دشوار است.

او گفت این نکته را می‌داند که احتمال «سوءاستفاده این رژیم وحشی» از مبالغ دریافتی وجود دارد، اما خانواده زندانیان «می‌خواهند دولت کاری کند و آن‌ها را از آن جهنم‌دره نجات دهد چون هر دقیقه‌ای که در آن‌جا سپری می‌شود شکنجه‌آور است».

این گروگان دوتابعیتی سابق با اشاره به اینکه از هر دو طرف به موضوع نگاه می‌کند، گفت: «سوال من از سیاستمداران این است: صادقانه بگویند، اگر یکی از اعضای خانواده خودشان را گروگان گرفته بودند، چکار می‌کردند؟»

 آشوری ۶۹ ساله هنوز با آثار شکنجه روحی دوران زندان دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. او گفت: «این چیزی نیست که انتظار داشته باشم به این زودی از بین برود.»

آشوری در ادامه افزود تا کسی آنچه بر او گذشته است به سرش نیاید، درک نمی‌کند.

در حالی که پنج شهروند آمریکایی آماده می‌شوند تا دوباره طعم آزادی را بچشند، آشوری به آن‌ها توصیه می‌کند: برای خودتان یک هدف پیدا کنید؛ کاری که خودش کرده است.

او قصد دارد سال آینده برای سومین بار در ماراتن ۴۲ کیلومتری لندن بدود تا افکار عمومی را متوجه زندانیانی کند که هنوز در زندان‌های ایران گرفتارند.

فکر او پیش فعالان محیط زیست است که در زندان با آن‌ها آشنا شد. او گفت این «آدم‌های فوق‌العاده» برای زندانیان کلاس برگزار می‌کنند تا آن ها را از گونه‌های در معرض خطر مانند یوزپلنگ ایرانی آگاه کنند.

آشوری معتقد است: «از این تاریکی چیزهای مثبتی هم به دست می‌آید. شاید بشود گفت هدف نهایی من این است که اگر بتوانم کمک کنم تا نگذارم این اتفاق دوباره برای فرد دیگری بیفتد و کاری کنم، لااقل آدم احساس نمی‌کند تمام آن سال‌ها هدر رفته است.»