تازه‌ترین گزارش‌ها نشان می‌دهد که کمبودی جدی در زمینه عرضه نه تنها دارو برای بیماری‌های خاص، بلکه ابتدایی‌ترین داروها وجود دارد. بر اساس گزارش‌ها، داروی برخی بیماری‌های خاص در بازار رسمی نایاب شده‌اند و خانواده‌های مبتلایان باید برای گیر‌ آوردن آن‌ها یا ریسک خرید از بازار سیاه را به جان بخرند یا شخصا برای خرید آن‌ها از کشورهای همسایه اقدام کنند.

کمیسیون بهداشت مجلس هم در سومین گزارش خود درباره وضعیت واردات دارو و تجهیزات پزشکی، این کمبودها را تایید کرده است. از طرفی، رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی نیز اعلام کرده که کمبودهای دارویی در ایران به بیش از ۲۰۰ قلم رسیده است.

دولت سیزدهم طی یک‌ سال گذشته همواره وعده داده است که مشکل دارو به‌زودی حل خواهد شد اما چیزی که در عمل اتفاق افتاده، این است که شرایط هر ماه بدتر از ماه قبل می‌شود. اکنون کمیسیون بهداشت مجلس نیز اعلام کرده است که در پاییز، بحران دارو بیش از پیش خواهد بود.

بر اساس گزارش کمیسیون بهداشت مجلس، در صورت اتخاذ نشدن تدابیر مناسب، در ماه‌های آینده به خصوص مهر و آبان ۱۴۰۲، کمبود ذخایر دارویی ایران بحرانی خواهد شد. مانده مطالبات شرکت‌های پخش دارویی تا پایان اردیبهشت ۱۴۰۲ به بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان رسیده که بیش از ۱۲ هزار میلیارد تومان آن مربوط به بدهی‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی و تامین اجتماعی است. سازمان برنامه و بودجه نیز تاکنون بابت «مابه‌التفاوت نرخ ارز دارو» مربوط به ردیف ۱۶ جدول مصارف تبصره ۱۴ قانون بودجه سال ۱۴۰۲ که رقم ۶۹ هزار میلیارد تومان تصویب شده و باید ماهانه حدود ۵.۷ هزار میلیارد تومان تخصیص می‌داد، مبلغی پرداخت نکرده است.

بر اساس گزارش کمیسیون بهداشت مجلس درباره وضعیت بازار تجهیزات و ملزومات پزشکی، هم‌اکنون در بازار تجهیزات و ملزومات پزشکی، از بین سه هزار و ۵۰۰ ایندکس، ۶۶۰ ایندکس با کمبود حاد (یعنی ذخیره موجودی برای کمتر از یک ماه) و ۱۸۹ ایندکس با کمبود (یعنی ذخیره موجودی برای کمتر از سه ماه) مواجه‌اند. برای ۱۹۲ ایندکس هم در صورت اتخاذ نشدن تدابیر مناسب، کمبود پیش‌بینی می‌شود.

به گزارش اکو ایران، کل مبلغ ارز تامین‌شده برای انواع تجهیزات پزشکی در سال ۱۴۰۱ برابر ۱.۴ میلیارد یورو بوده که ۵۶.۷۹ درصد از ارز تامین‌شده در حوزه تجهیزات پزشکی از نوع ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی و ۴۳.۲۱ درصد از نوع ارز نیمایی بوده است. بر اساس اعلام گمرک ایران، بیش از ۳۶۰ تن تجهیزات پزشکی به ارزش ۴۱۱ میلیون دلار به گمرک‌های ایران وارد شده‌ که تاکنون ترخیص نشده‌‌‌اند.

کمیسیون بهداشت مجلس برای برون‌رفت از این بحران از دولت قطع امید کرده و به عنوان آخرین راهکار، ارسال نامه به علی خامنه‌ای را در دستور کار قرار داده است؛ نامه‌ای که در آن مجلس درخواست می‌کند برای تامین ارز دارو حکم حکومتی صادر شود.

محمد عبده‌زاده، رئیس هیئت‌مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروسازی، در گفت‌وگو با روزنامه هم‌میهن، در مورد این نامه می‌گوید که نامه کمیسیون بهداشت به خامنه‌ای باعث شد بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه با انعطاف بیشتری برای تامین ارز دارو اقدام کنند؛ هرچند همه این اتفاق‌ها در حد مُسکن است.

البته شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت، گفته بود که «اگر مجبور شویم، درباره مشکلات دارو به رهبری نامه می‌نویسیم» اما عبده‌زاده می‌گوید این نامه نوشته شده و پس از آن، شرایط کمی تغییر کرده است.

کمبود دارو و نایاب شدن آن تنها مشکل پیش روی بیماران نیست. برخی گزارش‌ها از داخل ایران حاکی از آن است که بسیاری از بیماران به علت گرانی دارو و هزینه‌های درمان، از ادامه روند درمانی خود منصرف می‌شوند چون دیگر نمی‌توانند از پس هزینه‌های درمان بر بیایند؛ مشکلی که با حذف ارز ترجیحی برای واردات دارو تشدید شد و فشار بر مردم را بیشتر از قبل کرد.

فاطمه محمدبیگی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس، با اشاره به این موضوع گفته بود که بر اساس بودجه پیشنهادی کمیسیون بهداشت، برای جبران حذف ارز ترجیحی حوزه دارو حدود ۳۶ هزار میلیارد تومان کمبود بودجه وجود دارد. این نماینده مجلس در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان افزود که به‌رغم تاسیس صندوقی برای بیماران صعب‌العلاج به منظور تامین دارو، حمایت بیشتر دولت و بانک مرکزی نیاز است تا بتوان تسهیلات ۳۰ هزار میلیارد تومانی را به تولیدکنندگان صنعت دارو عرضه کرد و میزان پرداختی از جیب مردم را کاهش داد.

به گزارش هم‌میهن، حیدر محمدی، رئیس سازمان غذا و دارو، گفت: «سال گذشته شبکه بانکی و بانک مرکزی اعتبار ارزی لازم برای حوزه دارو را تامین نکردند و همین امر سبب شد نقدینگی کافی به شرکت‌های تامین‌کننده دارو نرسد و در بخش تولید دارو، مشکلاتی برای تولیدکنندگان به وجود آمد.»

رئیس سازمان غذا و دارو اعلام کرد در صورت اصلاح نشدن این رویه، کمبود دارو در ایران قطعی‌ است؛ اتفاقی که امروز هم برای مردم ملموس است و این هشدار خبر می‌دهد که اوضاع دارو در ایران از این هم بدتر خواهد شد. او پیشنهاد داد سالانه با افزایش نرخ تورم، میانگین ارز دریافتی حوزه دارو نیز افزایش یابد.

حال در میان همه این مشکلات، وزارت بهداشت دولت رئیسی در تلاش است مشکل دارو را نیز با ادبیات و راهکارهای نظامی حل کند. بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت دولت رئیسی، می‌گوید که با راه‌اندازی «قرارگاه تدابیر ویژه دارویی» این مشکل را حل خواهد کرد. «قرارگاه» واژه‌ای است که پس از انقلاب در موارد مختلف به کار برده شد؛ مواردی که هرچند نظامی نبودند، افرادی با لباس نظامی و عملکرد و روشی نظامی بودجه‌ها را از آن خود کردند تا مشکلی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، عمرانی، ورزشی یا بهداشتی و... را از سر راه بردارند؛ اما در بهترین حالت، اگر مشکلی بر مشکلات قبلی اضافه نکردند، در حل آن نیز نقشی نداشتند.

وزیر بهداشت می‌گوید که قرارگاه تدابیر ویژه دارویی برای هماهنگی بین سازمان‌ها و دستگاه‌ها در زمینه تامین دارو و تجهیزات پزشکی راه‌اندازی شده و بانک مرکزی قول داده است ۳۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات مربوط به شرکت‌های دارویی را پرداخت کند.

عبدالحسین روح‌الامینی نجف‌آبادی، از اعضای کمیسیون بهداشت مجلس، مقصر شرایط حال حاضر در دارو در ایران را وزارت بهداشت دانست و گفت: «تولیت نظام سلامت وظایفش را فراموش کرده و وزارت بهداشت که تولیت این موضوع را برعهده دارد، کنار کشیده است و خود را تنها یک حلقه از زنجیر توصیف می‌کند.»

کمبودهای دارویی در شهریور ۱۴۰۱ به اوج رسید و کار به جایی کشید که حتی داروهایی مانند شربت سرماخوردگی، آنتی‌بیوتیک‌ها و سرم نیز به‌سختی در داروخانه‌ها پیدا می‌شدند. وزارت بهداشت برای حل این موضوع محموله‌های آنتی‌بیوتیک از هند وارد کرد تا بتواند بازار را کمی متعادل کند. این در حالی است که در سال‌های گذشته، دست‌کم این قبیل داروها را شرکت‌های داروسازی ایرانی تولید می‌کردند و بابت عرضه و تقاضای آن‌ها مشکلی وجود نداشت.