یکی از چالش‌های مهم جامعه بین‌المللی در حال حاضر، تامین صلح و امنیت در جهان و پایان دادن به نزاع‌ها و جنگ‌های مسلحانه است. وجود کشورهای حائل می‌تواند نقش سازنده و مثبتی در این عرصه داشته باشد.

کشور حائل معمولا به کشورهای کوچکی گفته می‌شود که در میان دو کشور بزرگ  رقیب قرار می‌گیرند و در نتیجه، شدت تنش‌ها و احتمال درگیری‌های مسلحانه میان آن‌ها را کاهش می‌دهند. زیرا کشورهای حائل می‌توانند با در نظرداشت منافع همه طرف‌ها، زمینه گفت‌وگو و تفاهم میان کشورهای همسایه خود را فراهم آورند و نقش مهمی در تامین صلح و ثبات در جهان بازی کنند.

برای دست‌یابی به این اهداف، جامعه بین‌المللی باید ایجاد کشورهای حائل در مناطق تنش‌زا و نا‌امن را تشویق کند و کشورهای حائل نیز باید تلاش ورزند با میانجی‌گری میان کشورهای رقیب و متخاصم و ابتکار راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز، مسئولیت خود را در تامین امنیت و ثبات جهانی ادا کنند. زیرا بی‌توجهی به این امر، تنش‌ها و درگیری‌ها را افزایش می‌دهد. برای مثال، ناکامی در ایجاد کشور حائل میان پیمان ناتو و روسیه، شاید یکی از عوامل در گرفتن آتش جنگ در اوکراین باشد.

وجود کشورهای حائل بارها در تاریخ جهان تکرار شده، اما نتایج متفاوتی در پی داشته، گاهی در تحقق صلح و ثبات موفقیت‌آمیز عمل کرده و گاهی هم به شکست و ناکامی روبه‌رو شده است. یکی از نمونه‌های ناکام آن در تاریخ، کشور اوکراین است. اوکراین می‌توانست به عنوان کشور حائل نقش مثبتی را میان ناتو و روسیه ایفا کند. اما وقتی اوکراین خواستار پیوستن به ناتو شد، چون پیمان ناتو دچار آفت ایدئولوژی‌زدگی شده است، به‌رغم این‌که خود را پشتیبان دموکراسی در جهان می‌داند، نتوانست خصوصیت تنش‌خیز منطقه و پیوستگی تاریخی و جغرافیایی اوکراین با روسیه را درک کند و از پذیرش درخواست اوکراین به گونه صریح و روشن اجتناب ورزد. در مقابل روسیه نیز خود را ظاهرا پشتیبان بی‌طرفی اوکراین نشان می‌داد، ولی برای تسلط بر اوکراین به گونه غیرمستقیم تلاش می‌ورزید. سرانجام مداخله این دو قدرت در اوکراین و عدم احترام به بی‌طرفی آن، به جنگ بزرگ و ویرانگر فعلی منجر شد که ممکن بود از آن جلوگیری کرد.

از نمونه‌های موفق کشورهای حائل در تاریخ جهان که مدت‌های درازی از برخورد قدرت‌های رقیب و متخاصم جلوگیری کرده، کشور نپال است که در گذشته میان امپراتوری بریتانیا و چانگ کینگ (آخرین مملکت چینی از ۱۶۴۴ تا ۱۹۱۲) حائل بوده و اکنون میان چین و هند جدید حائل است.

نمونه موفق دیگر کشور اتریش است. پس از پایان یافتن جنگ جهانی دوم و شکست آلمان، متحدین نیروهای نظامی خود را از اتریش بیرون کشیدند و این کشور را به عنوان کشور حائل و بی‌طرف پذیرفتند که در نتیجه در دوران جنگ سرد، اتریش نقش مهمی در جلوگیری از درگیری مسلحانه میان اتحاد جماهیر شوروی و پیمان ناتو ایفا کرد.

نمونه موفق دیگر، افغانستان است که از نیمه قرن ۱۹ تا نیمه قرن ۲۰ به عنوان کشور حائل میان امپراتوری بریتانیا و روسیه نقش ایفا کرده است. پس از چندین جنگ بی‌ثمر، بریتانیا و روسیه دو قدرت همسایه افغانستان در آن وقت، درباره ترسیم مرزهای افغانستان و قبول آن به عنوان کشور حائل میان خود، به توافق رسیدند. این امر سبب شد تا افغانستان سال‌های طولانی از ثبات و امنیت قابل‌توجهی برخوردار باشد. تا این‌که کودتاها و اغتشاش‌های پی هم در این کشور اتفاق افتاد و راه برای تجاوز ارتش سرخ اتحاد شوروی در ۱۹۷۹ و مداخله آمریکا و پاکستان پس از آن، هموار شد.

کشور اروگوئه در آمریکای جنوبی، نمونه دیگری از کشورهای حائل است که مراحلی از بی‌ثباتی و ناآرامی تا امنیت و آرامش را تجربه کرده است. اروگوئه پس از این‌که قرن‌ها محل کشمکش و نزاع میان امپراتوری‌های پرتغال و اسپانیا قرار داشت، به استقلال رسید. اما بعد از آن هریک از برزیل و آرژانتین تلاش کردند تا این کشور را به تصرف خود در آورند. از سوی دیگر جنگ‌های داخلی میان گروه‌های مختلف نیز آسیب سختی به این کشور وارد کرد. ولی سرانجام نخبگان سیاسی توانستند با اتخاذ سیاست بی‌طرفی، روابط متوازن با کشورهای منطقه برقرار کنند که در نتیجه برزیل و آرژنتین نیز این کشور را به عنوان منطقه حائل و بی‌طرف پذیرفتند و متعهد شدند که دیگر از مداخله در آن کشور و تلاش برای تسلط بر آن دست بر می‌دارند. بعد از آن اروگوئه به آرام‌ترین و  امن‌ترین کشور در آمریکای لاتین مبدل شد و از نگاه کشاورزی به پیشرفت و توسعه خیرکننده‌ای دست یافت.

در فرجام می‌خواهم بار دیگر تاکید کنم که وجود کشورهای حائل در جغرافیای سیاسی جهان اهمیت فراوان دارد؛ زیرا با مشخص کردن مرزها و کاستن از احتمال درگیری و جنگ، می‌تواند در تحقق صلح و تامین آرامش و ثبات کمک کند. از این رو لازم است جامعه بین‌المللی به این امر مهم توجه ویژه مبذول دارد و از ارائه هرگونه کمک به کشورهای حائل دریغ نورزد تا جهان از نگاه امنیت در حالت بهتری قرار گیرد و نسل‌های آینده بتوانند در صلح و آرامش زندگی کنند.