روزنامه فایننشال‌تایمز با انتشار گزارشی در روز جمعه، ۲ ژوئن ۲۰۲۳، نوشت ایالات متحده آمریکا و کشورهای اروپایی گفتگوهایی را با یکدیگر آغاز کرده‌اند در مورد چگونگی و نحوه تعامل‌شان بر سر فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران.

این روزنامه بریتانیایی در گزارش روز جمعه خود تاکید کرد این گروه از کشورهای غربی در مورد «گسترش تهاجمی» فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران نگرانی‌هایی دارند که می‌کوشند در فرایند گفتگو با یکدیگر به مرتفع کردن آنها دست بزنند. فایننشال‌تایمز در ادامه این بخش از گزارش مورد نظر چنین نوشت:«این اقدامْ تغییر طرز فکر غرب را نشان می‌دهد و بر نگرانی در مورد تشدید بحران تاکید دارد، چون تهران غنی‌سازی اورانیوم را به حدی رسانده که، بر اساس هشدار مقام‌های آمریکایی در ماه‌های اخیر، می‌تواند در کمتر از دو هفته مواد کافی برای ساخت یک سلاح هسته‌ای را تولید کند.»

فایننشال‌تایمز از قول یکی از دیپلمات‌های غربی نوشت دولت فدرال ایالات متحده آمریکا و همچنین دولت‌های اروپایی نگران این مساله‌اند که تصمیم‌گیری‌های خارج از قاعده مقام‌های حکومت اسلامگرای ایران جرقه جنگِ میان تهران و تل‌آویو را بزند. از این‌رو به‌باور این دیپلمات غربی، در حال حاضر آمریکا و اروپا به «یک برنامه دیپلمات فعال» نیاز دارند تا به‌واسطه آن بتوانند به مقابله با برنامه هسته‌ای نظام جمهوری اسلامی دست بزنند.

به‌گزارش فایننشال‌تایمز مقام‌های کشورهای غربی پس از آنکه مقام‌های تهران پیش‌نویس اتحادیه اروپا به‌منظور احیای برجام را رد کردند، به سرکوب مردم معترض ایران دست زدند و در نهایت نیز تصمیم گرفتند تا با ارسال پهپادهای انتحاری به مسکو به همکاری نظامی با روسیه در جنگ اوکراین بپردازند، تصمیم گرفتند تا تلاش‌های دیپلماتیک‌شان به‌منظور احیای برجام را متوقف کنند.

با این‌حال برخی شواهد و قرائن نشان می‌دهد که مقام‌های آمریکایی و اروپایی بار دیگر گفتگوهای دیپلماتیک خود با مقام‌های جمهوری اسلامی را آغاز کرده‌اند. به‌عنوان مثال، فایننشال‌تایمز می‌نویسد مقام‌های فرانسه، آلمان و بریتانیا در ماه مارس سال جاری میلادی، و در جریان دیداری در اسلو، با علی باقری کنی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی، گفتگوهایی داشته‌اند.

از سوی دیگر برخی منابع خبری تاکید کرده‌اند که رابرت مالی، نماینده ویژه ایالات متحده آمریکا در امور ایران، در بازه زمانی موردنظر چند دیدار با امیرسعید ایروانی، نماینده دائمی جمهوری اسلامی در سازمان ملل متحد، داشته و در ارتباط با بعضی موضوعات مرتبط با تهران گفتگوهایی با این مقام رسمی حکومت ایران انجام داده است؛ دیدارهایی که به‌گفته ناظران بین‌المللی نخستین دیدار مستقیم میان مقام‌های تهران و واشینگتن پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق آمریکا، از قرارداد برجام به‌حساب می‌آید.

از سوی دیگر برخی منابع مطلع به روزنامه فایننشال‌تایمز گفته‌اند محور اصلی گفتگوهای میان رابرت مالی و امیرسعید ایروانی به موضوع مبادله زندانیان ارتباط داشته است.

ادعای منابع فایینشال‌تایمز قابل اعتماد به‌نظر می‌رسد، چون پیش از این، و در روزهای پایانی بهمن‌ماه سال گذشته خورشیدی نیز شبکه خبری «ان‌بی‌سی نیوز» از قول برخی منابع مطلع نوشت تهران و واشینگتن، با میانجیگری قطر و بریتانیا، مذاکرات غیرمستقیمی را بر سر تبادل زندانیان آغاز کرده‌اند که پیشرفت‌هایی نیز به‌همراه داشته است؛ مذاکراتی که حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، نیز در گفتگو با رادیو ملی آمریکا (ان.پی.آر) آنها را تایید کرد و در ارتباط با روند مذاکرات چنین گفت:«بحث‌هایی در مورد مبادله احتمالی زندانیان با حضور طرف ثالث در جریان است.»

از این‌رو دیپلمات‌های طرف گفتگوی روزنامه فایننشال‌تایمز می‌گویند توافق احتمالی میان تهران و غرب می‌تواند چنین گزینه‌ای باشد: جمهوری اسلامی ایران، در ازای دریافت تضمین‌هایی مبنی بر کاهش برخی تحریم‌های ایالات متحده، میزان غنی‌سازی اورانیوم را کاهش دهد و آمریکا و متحدان اروپایی‌اش نیز موفق شوند تا از این طریق سطح تنش با حکومت اسلامگرای ایران را کاهش دهند.

به همین دلیل برخی دیپلمات‌های غربی و ناظران سیاسی بر این باورند که بسیار بعید به‌نظر می‌رسید تا جمهوری اسلامی ایران و کشورهای غربی بتوانند بر سر یک قرارداد هسته‌ای با ثبات با یکدیگر توافق کنند و تنها توافق ممکن، توافق بر سر مبادله زندانیان خواهد بود.

حالا در چنین شرایطی تحلیلگران به درز بخش‌هایی از گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اشاره می‌کنند که بر مبنای آن مدیران آژانس تصمیم گرفته‌اند تا مقام‌های تهران را برای پاسخ به پرسش‌های مطرح شده درباره منشا ذرات اورانیوم کشف شده در تاسیسات فردو تحت فشار قرار ندهند؛ تصمیمی که اتخاذ آن می‌تواند، در آستانه برگزاری نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در هفته آینده، فشارهای بین‌المللی بر تهران را کاهش دهد.