محققان می‌گویند انسان‌های دوران ماقبل تاریخ چیزی حدود ۲۵۰ هزار سال پیش، دور آتش می‌نشستند و غذایشان را روی آن برشته می‌کردند. این زمان ۵۰ هزار سال قدیمی‌تر از زمانی است که پیش از این برای آغاز عصر پخت‌وپز با آتش تصور می‌شد.

گاردین در گزارشی که در این زمینه منتشر کرد، می‌نویسد گونه انسان داستانی طولانی با آتش دارد و برخی از زیستگاه‌های انسان نشان می‌دهند که بشر از حدود ۷۰۰ هزار سال پیش در آفریقا و از ۴۰۰ هزار سال قبل در خاورمیانه و اروپا از آتش استفاده می‌کرده است.

دانشمندان اینک می‌گویند شواهدی در اروپا یافته‌اند که نخستین نشانه‌های استفاده انسان از آتش برای پخت‌و‌پز محسوب می‌شود. دکتر کلایتون مگیل، استادیار دانشگاه هریوت‌ــ‌‌وات و نویسنده این مقاله، می‌گوید: «این از جمله قدیمی‌ترین شواهد استفاده از آتش است که انسان به منظور پخت‌‌وپز و برقراری تعاملات اجتماعی آن را مهار کرده است.»

مگیل خاطرنشان می‌کند که شواهد دیگر قبل از این پژوهش، نشان می‌دادند که استفاده «هدفمند» از آتش در اروپا به ۲۰۰ هزار سال قبل بازمی‌گردد. به عبارت دیگر، شواهد و قرائن پیش از این حاکی از آن بود که قدمت آتشی که عامدانه و با هدفی خاص روشن می‌شد، در اروپا به ۲۰۰ هزار سال می‌رسد. او می‌گوید اینک می‌دانیم که این تاریخ به اندازه ۵۰ هزار سال قدیمی‌تر از آن است که تاکنون می‌دانستیم.

به گفته مگیل، این به معنای آن نیست که در مکان‌های دیگر چنین نشانه‌هایی یافت نمی‌شود اما مسئله این است که هنوز به صورت دقیق نمی‌توان قدمت آتش در زیستگاه‌های دیگر را تایید کرد.

مگیل و همکارانش در اسپانیا در مقاله‌ای که برای ساینتیفیک ریپورتز نوشته‌اند، چگونگی پژوهش خود در محوطه باستان‌شناسی والدوکاروس ۲، واقع در شرق مادرید را شرح داده‌اند.

این تیم تحقیقاتی می‌گوید این محوطه نه تنها‌ چند اجاق دارد، بلکه تجزیه و تحلیل شیمیایی مواد درون آن‌ها نشان می‌دهد که آتش در دمای بین ۲۸۰ تا ۳۵۰ درجه سانتی‌گراد شعله‌ور شده است.

به گفته مگیل، این آتش مهارشده نه به منظور ترساندن یا دور کردن حیوانات وحشی یا به طور خاص برای گرم کردن افراد، که مشخصا برای پخت‌وپز استفاده می‌شده است.

این تیم پژوهشی شواهدی هم از بقایای کاج و قارچ پیدا کردند که نشان می‌داد در این مکان، ضایعات چوب کاج سوزانده شده است. به گفته مگیل، این مورد توجه دانشمندان را به خود جلب کرد؛ چرا که درختان کاج در این محل فراوان نبودند و این نشان می‌دهد که چوب ممکن است کاملا عامدانه گردآوری شده باشد.

او می‌گوید اگر به بسیاری از مردمان بومی در دنیای مدرن نگاه کنیم، می‌بینیم که آن‌ها به دنبال چوب‌های پوسیده می‌گردند، چرا که سوزاندن‌ آ‌ن‌ها برای رسیدن به دمای مطلوب پخت‌وپز آسان‌تر است.

هنوز مشخص نشده که کدام گونه از انسان‌های اولیه ممکن است از این آتش استفاده کرده باشند. از غذای باقی‌مانده از اجاق‌ها هم هنوز آثار مشخصی به دست نیامده است. با این حال، این تیم تحقیقاتی در حال تجزیه و تحلیل ابزارهای سنگی یافت‌شده در نزدیکی اجاق‌ها است که آثاری از چربی‌های حیوانی و گیاهان و همچنین مواد زغالی روی آن‌ها باقی مانده‌ است.

مگیل می‌گوید که تیم او در حال تحقیق در این‌ باره‌اند که آیا این آتش‌ها هدفی فراتر از مهار به منظور پخت‌و‌پز داشته‌اند یا خیر. او می‌گوید ما می‌توانیم یک گام دیگر به جلو برداریم و بگوییم پختن غذا در یک محیط کنترل‌شده، «تقریبا به این معنی است که ما ساختار و زبان اجتماعی داریم. فعالیتی که نیاز به همکاری داشته است».

پروفسور رابرت هاسفیلد از دانشگاه ریدینگ، که در این پژوهش نقشی نداشت، بر این باور است که اندازه بزرگ یکی از اجاق‌ها نشان می‌دهد که از این اجاق احتمالا به منظور محافظت در برابر حیوانات درنده استفاده می‌شده است. او همچنین یادآور شد که روشن کردن آتش موجب می‌شد طول مدت قابل استفاده از روز برای انسان افزایش یابد و این موضوع «ممکن است به‌ویژه در فصل‌های با روزهای کوتاه‌تر در عرض‌های جغرافیایی بالاتر اهمیت داشته باشد».

پروفسور جان گولتوف از دانشگاه لیورپول نیز بر این باور است که این مطالعه نخستین مورد از شواهد مبنی بر فعالیت اجتماعی با آتش در اروپا نیست، اما این تحقیق روزنه‌ نوری است که درباره فعالیت‌های اولیه انسان در دوران پیشاتاریخی اطلاعات زیای در اختیار ما می‌گذارد. به گفته او، «اینجا در ۲۴۵ هزار [سال پیش] می‌توانیم شاهد آن باشیم که انسان‌ها به جای داشتن یک اجاق بزرگ، از چند اجاق کوچک استفاده می‌کردند و این شاید نشانه‌ای از آن باشد که آن‌ها از توانایی مهار ارادی آتش برخوردار بوده‌اند».