«شل کن - سفت کن» زبان انگلیسی

مشکل آموزش زبان های خارجی در ایران

حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در مراسم نکوداشت یکصدمین سال تربیت معلم از نحوه تعلیم و تربیت معلمان انتقاد کرد!

در هفته معلم و تنها چند روز پس از اعتراض سراسری معلمان در بیش از ۱۵ استان، وی به جای قدردانی و تشکر و یا دست‌کم اشاره به وضعیت بد معیشتی معلمان و خواسته‌های صنفی‌شان گفت: «این چه جور تعلیم و تربیتی است؟ این چه جور درس دادنی هست؟»

وی در این جلسه که قرار بود از ۵۰۰ پیشکسوت و معلم از بیش از ۳۰ استان کشور قدردانی شود، گفت: «بچه‌های ما که در دوران دبیرستان زبان خارجی می‌خوانند، وقتی دبیرستان تمام می‌شود [آیا] بلدند دو دقیقه صحبت کنند؟ من اصلا نمی‌خواهم یک ساعت صحبت کنند. اصلا سوال یک خارجی را اگر آمد، می‌توانند جواب بدهند؟ این چه جور تعلیم و تربیتی است؟ این چه جور درس دادنی هست؟ از اول شروع می‌کنیم با گرامر. مگر بچه‌ها، فارسی را با گرامر یاد می‌گیرند؟ مگر مادر زبان را با گرامر به بچه آموزش می‌دهد؟»

طبق ادعاها، حسن روحانی، تحصیلکرده انگلستان است و به زبان‌های انگلیسی و عربی مسلط است هرچند، وی در زمان‌هایی که مجبور به استفاده بسیار اندک از این‌دو زبان شده، عدم تسلطش را نشان داده است. گفته می شود حسن روحانی مدرک کارشناسی ارشد در رشته حقوق عمومی و دانشنامه دکتری در رشته حقوق اساسی از دانشگاه کلدونین گلاسگوی بریتانیا دارد.

مبحث آموزش زبان انگلیسی و «شل کن - سفت کن» آن در عرصه آموزش و پرورش، تاریخچه دیرینه‌ای در سخنرانی‌های چند سال اخیر رهبر و رئیس جمهور ایران دارد. علی خامنه‌ای، رهبر ایران در سخنرانی خود در سال ۹۵ در دیدار با گروهی از معلمان از آموزش زبان انگلیسی در مدارس گله کرد و آن را «میراث دوران طاغوت» خواند: «این اصرار بر ترویج زبان انگلیسی در کشور ما یک کار ناسالم است. زبان خارجی که فقط انگلیسی نیست، زبان علم که فقط انگلیسی نیست. چرا زبان‌های دیگر را در مدارس به‌عنوان درس زبان معیّن نمی‌کنند؟ چه اصراری است؟ این میراث دوران طاغوت است. امروز کسانی که به زبان اسپانیولی حرف می‌زنند کمتر از کسانی نیستند که به زبان انگلیسی حرف می‌زنند؛ در کشورهای مختلف، در آمریکای لاتین یا در آفریقا کسان زیادی هستند. چرا زبان فرانسه یا زبان آلمانی تعلیم داده نمی‌شود؟ زبان‌های کشورهای پیشرفته‌ شرقی هم زبان بیگانه است، این‌ها هم زبان علم است. ما از پاپ کاتولیک‌تر شده‌ایم! آمده‌ایم میدان را باز کرده‌ایم و علاوه بر اینکه این زبان را کرده‌ایم زبانِ خارجیِ انحصاریِ مدارس‌مان، مدام می‌آوریمش [به مقاطع] پایین؛ در دبستان‌ها و در مهدِ کودک‌ها! چرا؟»

دو سال پس از این سخنان، آموزش زبان انگلیسی در مقاطع ابتدایی ممنوع شد.

مهدی نوید ادهم، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش ایران، گفت برنامه آموزش و پرورش در دوره ابتدایی تقویت زبان فارسی و فرهنگ ایرانی اسلامی دانش آموزان است و آموزش زبان‌های خارجی در دوره ابتدایی به هیچ عنوان توصیه نشده است و آموزش این زبان از دوره اول دبیرستان قابل اجراست.

فردای دیدار خامنه‌ای با جمعی از معلمان، حسن روحانی در یک سخنرانی، آموزش زبان انگلیسی در مدارس را برای مشارکت در اقتصاد دنیا مفید و مهم دانست: «البته اینکه کدام زبان و چه تعداد زبان خارجی بیاموزیم هم به امکانات ما و هم به تعداد معلمین آشنای ما به زبان‌های خارجی ارتباط دارد و البته هم به خواست مردم مرتبط است. مردم خودشان باید بخواهند و دانش‌آموز هم باید خودش بخواهد و باید بتواند انتخاب کند چند زبان می‌خواهد بیاموزد. وقتی در یک مدرسه‌ای ۹۸ درصد دانش آموزان یک زبان را انتخاب کردند و ۲ درصد دیگر، زبان دیگری را برگزیدند ما که نمی‌توانیم برای آن ۲ درصد معلم دیگری را به کار بگیریم».

رئیس‌جمهور تأکید کرد: «با امکاناتی که ما داریم هر چه بتوانیم چند زبان مهم خارجی را به دانش آموزان یاد دهیم به نفع زندگی آن دانش‌آموز کار کرده‌ایم. امروز شما ببینید در شبه قاره هند به خاطر اینکه این جمعیت عظیم به زبان انگلیسی تقریبا مسلط هستند شما می‌بینید که در آی‌تی چه کارهایی انجام داده‌اند و چه شغل بزرگی را این شبه قاره به دست آورده است، ما باید زبانی را یاد دهیم که در کنارش علم، راحت‌تر به دست آید و شغل بیشتر برای نسل جوان آینده به وجود بیاورد و ارتباط اقتصادی ما را با دنیا تسهیل کند».

البته حرف‌های روحانی به خواست مردم نزدیک‌تر است. سایت کانون زبان ایران سالانه بیش از یک میلیون زبان آموز دارد که نود درصد آنها مشغول آموزش زبان انگلیسی هستند و بهترین سن یادگیری زبان دوم که والدین در منزل به آن صحبت نمی‌کنند، پنج سالگی اعلام شده است ولی خامنه‌ای در سال ۸۴ نیز اعتراض خود در اینباره را اعلام کرده بود: «ناگهان از گوشه‌ای یک نفر تشخیص داده که باید ما به کودکان دبستانی، از کلاس اول - یا حتی پیش‌دبستانی - زبان انگلیسی یاد بدهیم؛ چرا؟ وقتی بزرگ شدند، هر کس نیاز دارد می‌رود زبان انگلیسی را یاد می‌گیرد. چقدر دولت انگلیس و دولت آمریکا باید پول خرج کنند تا بتوانند این طور آسان زبان خودشان را در میان یک ملت بیگانه ترویج کنند؟»

گفتنی است در حالی‌که خط فقر امسال ۴ میلیون و ۵۹۲ هزار تومان اعلام شده، حقوق اکثر فرهنگیان زیر سه میلیون تومان است. تجمع سراسری روز معلم پس از فراخوان «شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران» در اعتراض به وضعیت معیشتی و عدم رسیدگی به حقوق صنفی، در برابر ادارات آموزش و پرورش بسیاری از شهرهای ایران برگزار شد که بر اساس گزارش‌های مردمی، در برخی جاها به خشونت کشیده شد و دست کم دو نفر از معلمان و اعضای کانون صنفی معلمان بازداشت شدند.