آندژی دودا، رئیس‌جمهوری لهستان، روز جمعه ۲۴ مارس (چهارم فروردین)، در یادبود لهستانی‌هایی که جان خود را برای نجات یهودیان از هولوکاست در جریان اشغال لهستان از طرف آلمان نازی به خطر انداختند، شرکت کرد.
آندژی دودا در یک محل یادبود در روستای مارکوو، در جنوب شرقی لهستان، صحبت کرد. در ۲۴ مارس ۱۹۴۴، نیروهای نازی یک کشاورز، همسر باردارش و شش فرزندشان را به همراه هشت یهودی که این خانواده در مزرعه‌شان پنهان کرده بودند، تیرباران کردند و به قتل رساندند. پاپ فرانسيس اعضای این خانواده را شهيد اعلام کرده است. در لهستان، آن‌ها نماد شجاعت مردم این کشور طی جنگ جهانی دوم‌اند.
دودا گفت: «نام حک‌شده این خانواده و دیگر خانواده‌ها بر روی پلاک‌ها نشان می‌دهد که افراد بسیاری «به شیوه شایسته» رفتار کردند و عشق برادرانشان، ارزش‌ها و اخلاق مسیحی‌شان قوی‌تر از ترس مرگ بود و این ویژگی نه تنها مال آن‌ها، بلکه خانواده‌هایشان بود.»
پس از حمله آلمان نازی به لهستان در اول سپتامبر سال ۱۹۳۹ و اشغال این کشور، هر نوع کمک به یهودیان به معنی مجازات بود. حتی دادن یک لیوان آب به آن‌ها می‌توانست دلیل کافی برای کشتار یک خانواده باشد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
با این حال، بیش از ۷۲۰۰ لهستانی از طرف مرکز جهانی یادبود هولوکاست در اورشلیم در فهرست کمک‌کنندگانی ذکر شده‌اند که جان باخته‌اند چرا که آن‌ها برای نجات یهودیان جان خود را به خطر انداختند. اختلاف‌های مورخان در سال‌های اخیر، به بحث‌های تلخی در مورد آن دسته از لهستانی‌هایی منجر شده است که به همسایگان یهودی خود کمک نکردند و حتی در کشتار یهودیان شرکت کردند.
اختلاف نظر در مورد رفتار لهستانی‌ها در جریان هولوکاست، تنش‌های متعددی بین لهستان و اسرائیل به وجود آورده است.
برخلاف برخی دیگر از کشورهای اشغالی، دولت لهستان هرگز با آلمان نازی همکاری نکرد و اعضای مقاومت و دولت در تبعید و در لندن بیش از یک بار به رهبران غربی در مورد کشتار دسته‌جمعی یهودیان هشدار داده بودند.
آلمانی‌ها که گاهی از کمک همدستان خود در میان جمعیت غیرنظامی کمک می‌گرفتند، حدود ۳ میلیون از ۳.۳ میلیون یهودی که پیش از جنگ جهانی دوم در لهستان زندگی می‌کردند و همچنین تقریبا ۳ میلیون غیریهودی را کشتند. نازی‌ها برای این کار، اردوگاه‌های بزرگ مرگ از جمله آشویتس را در لهستان اشغالی ساختند.
تاریخ یهودیان در لهستان حداقل به هزار سال پیش برمی‌گردد. قرن‌ها است که لهستان محل زندگی بزرگ‌ترین جامعه یهودی اشکنازی در جهان بود. لهستان به‌عنوان یک مرکز فرهنگی یهودی به شمار می‌رفت. این کشور به‌دلیل آزادی قانونی، مذهبی و خودمختاری اجتماعی که داشت برای یهودیان جذاب بود. در طول جنگ جهانی دوم نسل‌کشی نازی‌ها تقریبا به طور کامل این جامعه یهودیان لهستان را نابود کرد.
