توافق عربستان سعودی و ایران برای ازسرگیری روابط نشان می‌دهد که هیچ نهادی در نظام جمهوری اسلامی ایران نمی‌تواند بدون اجازه رهبر تصمیم بگیرد و تنها مرجع تصمیم‌گیرنده تابه‌حال شخص رهبر بوده است؛ حتی در توافق ازرمق‌افتاده هسته‌ای نیز تصمیم نهایی به‌دست او است و اگر او بخواهد، می‌تواند فورا به این غائله پایان بخشد. 

خبرگزاری رویترز از دو مقام ایرانی نقل قول کرده است که گفته‌اند: «از اینکه روند گفت‌و‌گوهای دوطرفه میان عربستان سعودی و ایران به‌کندی پیش می‌رفت، صبر آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، به پایان رسید و به تیم مذاکره‌کننده دستور داد که راه‌های تسریع روند گفت‌و‌گوها را جست‌وجو کنند، که درنتیجه، چین به‌عنوان میانجی وارد میدان شد و گفت‌و‌گوها به بار نشست.» 

دلیل بی‌صبری رهبر، انزوای داخلی و خارجی جمهوری اسلامی ایران و مشکلات برخاسته از آن بود. او سخت علاقه‌مند به ازسرگیری روابط تهران با ریاض و خروج از این انزوا بود. از این‌رو، به‌شکل جدی کمک کرد تا گفت‌وگوهای فشرده در پکن انجام شود و ظرف پنج روز به نتیجه برسد. درحالی‌که مذاکرات درباره توافق هسته‌ای، نزدیک به سه سال است که ادامه دارد، اما تاکنون نتیجه‌ای نداشته است. 

رهبر جمهوری اسلامی به‌دلیل علاقه‌مندی شدیدی که به احیای روابط با عربستان سعودی داشت، هیئت ویژه‌ای را برای مذاکره به پکن فرستاده بود، تا نماینده قدرت حقیقی، یعنی خودش، باشد و بتواند تصمیم بگیرد. در ترکیب این هیئت نماینده‌ای از سپاه پاسداران نیز وجود داشت که می‌خواست به‌طور جداگانه با هیئت سعودی دیدار و گفت‌وگو کند، اما از طرف سعودی‌ها پذیرفته نشد؛ چراکه قرار بود گفت‌وگوها میان دو دولت انجام شود، نه با کسانی‌ که لباس نظامی برتن دارند. 

دستیابی عربستان سعودی و ایران به این توافق، برای بسیاری‌ ناگهانی و غافلگیرکننده بود. منابع می‌گویند، حتی حزب‌الله غافلگیر شده است. به‌همین ترتیب، بشار اسد در مصاحبه‌ای در روسیه گفت که خبر بازگشت روابط میان عربستان سعودی و ایران، خبری غافلگیرکننده، ولی خوشایند بود. 

البته عملکرد عربستان سعودی در این زمینه، عادی و طبیعی بود و متحدان خود را از قبل درجریان قرار داده بود.

اکنون این پرسش مطرح می‌شود که چرا ایران توانست با این سرعت با عربستان سعودی به توافق برسد، اما در رابطه با پرونده هسته‌ای گام مثبتی برنمی‌دارد و بهانه‌جویی می‌کند؟ آیا هدف ایران دستیابی به سلاح هسته‌ای است؟ اگر چنین باشد، معنی‌اش این است که تهران به نوعی ماجراجویی دست می‌زند که تبعاتی خطرناک و پیش‌بینی‌نشدنی برای خودش و منطقه درپی خواهد داشت.

البته در گفت‌وگوهای سعودی-ایران، به پرونده هسته‌ای پرداخته نشد. چون ریاض در این خصوص موضع روشنی دارد و درکل مخالف همیشگی گسترش سلاح‌های هسته‌ای در منطقه است و حتی اگر روابط خود را با تهران ازسرگیرد، باز هم بر این موضع باقی خواهد ماند. 

لازم است قدرت‌های غربی  این موضع همیشگی ریاض را درک کنند و باید در هر گامی‌ که درجهت احیای توافق هسته‌ای برمی‌دارند، کشورهای منطقه و در راس آن‌ها عربستان سعودی در آن مشارکت داشته باشند؛ چون خبر می‌رسد که تلاش‌هایی برای احیای توافق هسته‌ای در جریان است.

درمجموع، توافق اخیر تهران و ریاض در پکن، نشان می‌دهد که تنها تصمیم‌گیرنده در ایران، شخص رهبر است و اگر او بخواهد، گفت‌وگوها درباره توافق هسته‌ای سریع به نتیجه می‌رسد. البته می‌دانیم که فتوای رهبر جمهوری اسلامی مبنی‌بر «حرام‌بودن ساخت بمب هسته‌ای» را که رسانه‌های ایران همواره تکرار می‌کنند، کسی باور ندارد. 

در پایان می‌پرسیم، آیا رهبر جمهوری اسلامی همه را غافلگیر خواهد کرد و اجازه خواهد داد که توافق هسته‌ای مانند توافق تهران-ریاض، سریع به نتیجه برسد؟ یا اینکه کماکان همه را در ترس و نگرانی نگه خواهد داشت؟ 

برگرفته از روزنامه الشرق‌الاوسط