سازمان عفو بین‌الملل روز جمعه دوازدهم اسفند (۳ مارس)، در یک بیانیه از شورای حقوق بشر سازمان ملل خواست که فورا یک سازوکار جدید برای تحقیق مستقل در زمینه نقض حقوق بشر در افغانستان ایجاد کند. این سازمان اعلام کرد که تحقیق در مورد جنایات بشری در افغانستان و شناسایی عاملان آن، مکمل ماموریت گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل در افغانستان خواهد بود.
سازمان عفو بین‌الملل در این بیانیه اظهار داشت که طالبان طی این مدت ثابت کرده‌اند که «تمایلی به رفتار بی‌طرفانه در زمینه تحقیقاتی که در مورد نقض حقوق بشر در افغانستان صورت می‌گیرد، ندارند». این سازمان از جامعه جهانی خواست تا بیانیه‌هایی را که تاکنون صادر کرده‌اند، با اقدام‌های ملموس و جدی پیگیری کنند.
این سازمان اعلام کرده است که موجودیت یک سازوکار مستقل و پیوسته که بتواند نقض حقوق بشر را به صورت عمومی در افغانستان مورد تحقیق و بررسی قرار دهد، گزارش جامعی از وضعیت افغانستان به کشورهای جهان ارائه خواهد داد و به این ترتیب، جامعه جهانی در زمینه تصمیم‌گیری در مورد رفتارشان با افغانستان تصویر واضحی خواهند داشت.
سازمان عفو بین‌الملل از ۱۵ اوت ۲۰۲۱، پس از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، تحقیقات متعددی در زمینه نقض حقوق بشر در افغانستان انجام داده است. این سازمان، علاوه بر دیگر گزارش‌ها، سه تحقیق جداگانه در مورد کشتار دسته‌جمعی هزاره‌ها در افغانستان انجام داده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
همزمان با این، ریچارد بنت، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر در افغانستان نیز در گزارش‌هایش از افغانستان در مورد نقض حقوق بشر به‌ویژه حقوق زنان و دختران گفته است که «ممکن است این اعمال بر اساس قوانین بین‌المللی جنایت علیه بشریت شمرده شوند».
پس از بازگشت طالبان به قدرت، به جز گزارشگر ویژه سازمان ملل، دیگر هیچ نهاد مشخصی برای تحقیق مستمر و عمیق در زمینه حقوق بشر در افغانستان وجود نداشته است. در بسیاری از موارد که جنایات حقوق بشری افراد طالبان افشا شده‌اند، مقام‌های طالبان به مقام‌های بین‌المللی وعده داده‌اند که در این مورد تحقیق می‌کنند و عاملان جنایات را مجازات می‌کنند. اما این گروه تاکنون ثابت نکرده که در ارتباط با نقض حقوق بشر، افرادش را محاکمه کرده است.
به همین دلیل، سازمان عفو بین‌الملل در این بیانیه مدعی شده است که «مقام‌های طالبان در افغانستان در تحقیق و محاکمه عاملان نقض حقوق بشر شکست خورده‌اند».
این سازمان از شورای حقوق بشر سازمان ملل خواسته است که یک ماموریت مستقل برای تحقیقات همه‌جانبه در مورد قضایای نقض حقوق بشر، جمع‌آوری شواهد و تشخیص عاملان آن برای معرفی به دادگاه‌های بین‌المللی، ایجاد کند.
سازمان عفو بین‌الملل نوشته است: «ایجاد این سازوکار به‌دلیل ماهیت نقض حقوق بشر در افغانستان ضروری است.» این در حالی است که طالبان علاوه بر صدها مورد بازداشت‌های خودسرانه، شکنجه و قتل غیرنظامیان و نظامیان دولت پیشین، در اواخر سال ۲۰۲۲، مجازات شلاق و اعدام در ملاءعام را نیز اجرا کردند. در کمتر از شش ماه گذشته، صدها نفر در مناطق مختلف افغانستان در مراسمی رسمی در ملاءعام شلاق خوردند و یک نفر نیز در حضور رهبران طالبان اعدام شد.
