پیش از آغاز تظاهرات مردمی و هنگامی که لبنان در آرامش به سر می برد، حزب الله در تلاش برای سر و سامان دادن به ناهنجاری بود که گروه های شیعه مذهب عراق را در اختلاف و ناسازگاری انداخته بود. در همین راستا، حسن نصر الله، دبیر کل سازمان حزب الله در چند مورد با مقتدا صدر، رهبر جریان صدر دیدار کرده و در تلاش برای بهبودی روابط میان مقتدا صدر و سپاه پاسداران ایران شد. البته مقتدا صدر بر این عقیده است که سپاه پاسداران به گونه ای در تلاش برای  همکاری و حمایت از سازمان بسیج مردمی است که جریان صدر را در حاشیه قرار می دهد و سازمان بسیج مردمی توانسته است در نتیجه همین تلاش ها به صورت قانونی وارد پارلمان عراق شده و نقش فعالی در تصمیم گیری های بزرگ دولت داشته باشد.

در آن زمان، حسن نصر الله از وضعیت داخلی لبنان اطمینان داشت و می دانست طرح سازشی را که با جناح های سیاسی حاکم به امضا رسانده است، تمام تحولات را به سود حزب الله سوق می دهد و جایی برای نگرانی وجود ندارد، بنا بر این، حسن نصر الله با استفاده از این فرصت، سعی در زدودن اختلافات گروه های شیعه عراقی داشت تا زمینه هماهنگی و گسترش هر چه بیشتر نفوذ شیعیان را در منطقه فراهم کند.

پیش از این که لبنان در روز 17 ماه اکتبر گذشته شاهد اعتراضات مردمی شود، حسن نصر الله که حساسیت اوضاع کشور را به خوبی می دانست، طرحی را برای گروه های مسیحی هم پیمان خود در دولت لبنان ارائه کرد که هدف از آن، جلوگیری از سقوط و یا کناره گیری دولت بود، اما این طرح مسیحیان را دچار دشواری می کرد. سپس به محض این که تظاهرات آغاز شد، حسن نصر الله اقدام به طرح دسیسه دیگری کرد و قیام مردمی را که به منظور مبارزه با فساد گسترده مقامات دولتی صورت گرفته بود، متهم به وابستگی با دشمنان لبنان کرد. حسن نصر الله در سخنان خود، اعتراضات مردمی را توطئه ای از سوی آمریکا و اسرائیل می دانست و تأکید داشت که سفارت های خارجی در عقب این تظاهرات هستند.

اما منابع آگاه می گویند سخنان اخیر حسن نصر الله در پیوند به تظاهرات لبنان، نشان می دهد که حزب الله در حال عقب نشینی تاکتیکی از موضع گیری های شدید سابق خود می باشد. پس از این که در گذشته، کناره گیری دولت را به عنوان یک خط قرمز و غیر قابل پذیرش می دانست و معترضان را به خیانت به میهن متهم می کرد اکنون حزب الله در تلاش است تا از اظهار نظر در باره تظاهرات مردمی که همه ای خطوط قرمز را شکسته است، خودداری کند. البته حزب الله زمانی اقدام به عقب نشینی تاکتیکی کرد که متحدانش از سرکوبی تظاهرات مسالمت آمیز و حمله به معترضان دست برداشتند و موتورسیکلت سوارانی که به اعتراض کنندگان حمله می کردند، از خیابان ها ناپدید شدند. منابع یاد شده تأکید دارند که حزب الله از متحدان مسیحی خود، به ویژه از جنبش میهنی آزاد خواسته است تا معترضان را در مناطق مسیحی نشین مورد حمله قرار دهند و در پی همین سفارش، توده های مردمی در شهرستان متن و کسروان هدف حمله متحدان حزب الله قرار گرفتند.

به گفته منابع مزبور، حزب الله به متحدان خود و برخی از جناح های سیاسی اطلاع داده است که در صورت تداوم و تشدید اعتراضات، این حزب تمام خیابان ها و جاده های که به مناطق تحت نفوذ آن در حومه جنوبی شهر بیروت منتهی می شود، مسدود خواهد کرد و به افراد مسلح وابسته به خود دستور خواهد تا مانع حرکت توده های مردمی به سوی جنوب بیروت شوند. گفته می شود که قرار است حزب الله از ارتش لبنان و نیروهای امنیتی این کشور بخواهد در مسئله ای جدا سازی حومه جنوبی شهر بیروت، مداخله نکنند. افزون برآن، حزب الله به حزب سوسیالیست ترقی خواه لبنان و جریان مستقبل اطلاع داده است که بزرگراه ساحلی پایتخت برای این حزب خط قرمز است زیرا این بزرگراه مناطق تحت نفوذ حزب الله را با هم پیوند می دهد.

منابع علاوه می دارند که حزب الله قصد دارد برای کنترل منطقه بعلبک هرمل که ساختار جمعیتی و قبیله ای آن با جنوب بیروت متفاوت است، چارچوب ویژه ای را در نظر گیرد تا از یک سو کنترل این منطقه را در دست گیرد و  از سوی دیگر مسیر جاده که این مناطق را با بیروت پیوند می دهد، در تصرف خود داشته باشد.

به گفته این منابع، جلوگیری از حرکت تظاهرات مردمی به مناطق جنوبی لبنان، نخستین نشانه آمادگی حزب الله برای جدا سازی مناطق تحت نفوذ این حزب از سایر مناطق کشور است. این اقدام تأکیدی بر ناکامی حزب الله برای مهار اعتراضات مردمی در لبنان داشته و نشان می دهد که حزب الله قصد دارد برای بقای خود، دست به انزوا گرایی بزند و مناطق تحت نفوذ خود را از مناطق دیگر لبنان جدا کند، به ویژه پس از این که تداوم اعتراضات مردمی باعث شده است تا شهروندان شیعه مذهب لبنانی نیز دست به تظاهرات علیه دولت و سیاست های حزب الله بزنند.

از سوی دیگر و با آن که حزب الله همواره روابط نزدیکی با ارتش لبنان داشت اما در این اواخر و پس از این که ارتش لبنان در قبال تظاهرات مردمی، بی طرفی اختیار کرده و از حمله به معترضان خودداری کرد، حزب الله اعتماد خود را به ارتش از دست داد. حسن نصر الله در این زمینه گفته است که ارتش لبنان بایستی موضع گیری جدی از خود نشان می داد و همان گونه که ارتش عراق به حمایت از دولت پرداخت، ارتش لبنان نیز در کنار دولت قرار می گرفت.

منابع یاد شده نگرانی دارند که ممکن است تلاش های برای منحرف کردن انقلاب مردمی لبنان صورت گیرد و با سوء استفاده از برخی تحولات، این قیام ملی تبدیل به یک جنگ داخلی شود و گروه های مختلف سیاسی و مذهبی لبنان را وارد درگیری و تنش کند. حملات مسلحانه علیه معترضان در مناطق مسیحی نشین لبنان، تنها به هدف جلوگیری از تظاهرات نیست بلکه این عملکرد، می تواند انگیزه ای برای آغاز درگیری های مذهبی و گروهی باشد و مسیر اساسی تظاهرات را تغییر دهد.

از جانب دیگر، منابع دیپلماتیک غربی می گویند حزب الله و جنبش آزاد میهنی در تلاش اند تا زمینه ای عملی شدن ابتکار عمل فرانسه را فراهم کنند و سعد حریری را وادار به پذیرش تشکیل یک دولت تکنوکرات کنند، مسئله ای که می تواند از فروپاشی قدرت و نفوذ حزب الله تا حدی جلوگیری کند. در همین راستا، حزب الله از تهران خواسته است تا پاریس را به پیگیری این ابتکار عمل تشویق کند.

منابع یاد شده خاطرنشان کردند که پافشاری ائتلاف حسن نصر الله و میشل عون برای در اختیار داشتن وزارتخانه های امور خارجه، دفاع و دارایی و امتناع سعد حریری از پذیرش سمت نخست وزیری در دولت تکنوکرات پیشنهاد شده، دو عامل عمده ای بود که ابتکار عمل فرانسه را با بن بست رو به رو کرد. افزون بر آن، جهت گیری های سیاسی بین المللی و موضع گیری قاطع آمریکا در برابر حزب الله، ابتکار عمل فرانسه را دچار چالش دیگری کرد.

https://www.independentarabia.com