عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، از افزایش ۳۰ درصدی آلودگی هوا طی دو دهه گذشته خبر داد و گفت که آلودگی هوا سومین عامل مرگ‌ومیر ایرانیان است.

به گفته این مقام وزارت بهداشت، ۵۴ درصد مرگ‌های زودرس در ایران به دلیل ایست‌ قلبی و سکته‌ مغزی است که آلودگی هوا در آن‌ها نقش مهمی دارد. هفت درصد مرگ‌ومیرهای ناشی از سرطان ریه و ۱۹ درصد مرگ‌های ناشی از بیماری انسداد ریوی هم با آلودگی هوا مرتبطند.

عباس شاهسونی با بیان اینکه آلودگی هوا سالانه بیش از هشت میلیارد دلار به ایران خسارت می‌زند، به خبرگزاری ایرنا گفت که ۸۰۰ میلیون دلار از این خسارت متوجه بخش درمان است و هم‌زمان با افزایش میزان این آلودگی‌ها، مراجعات مردم به اورژانس و بیمارستان‌ها و همچنین مصرف داروهای تنفسی بیشتر می‌شود.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت آلودگی هوا در ۲۷ کلانشهر ایران از جمله تهران را تایید کرد و گفت که در سال گذشته (۱۴۰۰) پایتخت ایران فقط دو روز هوای پاک داشت. او افزود: «مهم‌ترین دلیل آلودگی هوا در تهران و دیگر شهرهای بزرگ ایران ذرات ۲.۵ میکرونی‌اند که عامل مهم تنگی‌نفس، بیماری‌های قلبی و سکته مغزی در سالمندان به شمار می‌روند.» 

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت مهم‌ترین علت افزایش آلودگی هوا را اجرا نشدن قانون هوای پاک دانست و هشدار داد: «وضعیت آلودگی هوای تهران و دیگر کلان‌شهرها امسال از سال گذشته به‌مراتب بدتر شد و تا زمانی که دستگاه‌های اجرایی به وظایفشان در قانون هوای پاک عمل نکنند و خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده از رده خارج نشوند، تعداد روزهای آلوده بیشتر هم خواهد شد.»

مقام‌های جمهوری اسلامی ایران مدعی‌اند که موتورسیکلت‌های آلاینده و منابع متحرک تا ۶۰ درصد در آلودگی هوا نقش دارند. داریوش گل‌علیزاده، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌ زیست، نیز این ادعا را تکرار کرد و گفت: «از مجموعه ۲۵ میلیون خودرو شماره‌گذاری‌شده در کشور، حدود هفت میلیون دستگاه فرسوده‌اند. وضعیت موتورسیکلت‌ها از این هم نگران‌کننده‌تر است و حدود ۹۰ درصد آن‌ها فرسوده و ازرده‌خارج‌اند.»

با وجود اینکه مقام‌های حکومت منابع متحرک را عامل اصلی آلایندگی هوا می‌دانند، شواهد آشکار می‌کند که یکی از اصلی‌ترین دلایل آلودگی‌ هوا در کلان‌شهرهای ایران سوزاندن مازوت در نیروگاه‌ها و کارخانه‌های صنعتی است.

پاییز و زمستان ۱۴۰۰، هم‌زمان با سرد شدن هوا و آغاز زمزمه‌ها درباره کمبود گاز، گزارش‌هایی از سوزاندن مازوت در نیروگاه‌ها منتشر شد. هرچند مسئولان دولتی استفاده از سوخت مازوت را تکذیب کردند افرادی مانند عبدالرضا شیخان، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان سیمان، به‌صراحت گفتند که هم‌زمان با قطع گاز کارخانه‌های سیمان، مازوت‌سوزی در آن‌ها آغاز شده است.

مسئولان جمهوری اسلامی در واکنش‌ به اعتراض‌های مردم و انتقاد رسانه‌ها درباره آلودگی هوا، توپ را به زمین یکدیگر می‌اندازند و تنها اقدامی که در روزهای آلودگی هوا انجام می‌دهند، تعطیلی مدارس است. علیرضا زاکانی، شهردار تهران، به‌تازگی درباره آلودگی هوای پایتخت گفت که شهرداری تهران مسئول مستقیم آلودگی هوا نیست و تنها وظیفه پیگری دارد.

فریدون عباسی، نماینده مجلس، هم سال ۱۴۰۰ در واکنش به انتقادها درباره استفاده از سوخت مازوت، مردم را به صرفه‌جویی نکردن در مصرف گاز متهم کرد و گفت که اگر گرما می‌خواهند، باید آلودگی هوای ناشی از سوزاندن مازوت را تحمل کنند.