مصطفی کاظمی، نخستوزیر عراق، روز چهارشنبه ۹ شهریور (۳۱ اوت ۲۰۲۲)، کمیته حقیقتیابی درباره حوادث روز سهشنبه در منطقه سبز بغداد تشکیل داد و ریاست آن را به قاسم الاعرجی، مشاور امنیت ملی، سپرد. کاظمی روز سهشنبه تهدید کرده بود که اگر اوضاع کشور آرام نشود، از سمت خود استعفا خواهد کرد.
روز چهارشنبه در حالی در عراق آغاز شد که برخی نشانههای بازگشت به زندگی عادی مشاهده میشود، اما بحران سیاسی همچنان ادامه دارد. نزدیک به ۲۴ ساعت زدوخورد بین گروههای رقیب شیعه، دستکم ۳۰ کشته و ۵۸۰ زخمی بر جای گذاشته است و بار دیگر، درخواست مذاکره سیاسی مطرح شده است. اما اختلاف بین گروههای شیعه مورد حمایت حکومت ایران و طرفداران مقتدی صدر، روحانی پرنفوذ شیعه، همچنان ادامه دارد.
صالح محمد العراقی، از مشاوران ارشد صدر، روز چهارشنبه به احزاب مورد حمایت حکومت ایران هشدار داد که به فکر تشکیل مجلس جدید و تشکیل دولت نباشند. نیروهای طرفدار صدر پیروز اصلی دو انتخابات قبلی در عراق بودهاند، اما تحرکات سیاسی احزاب مورد حمایت تهران و شرکای آنان باعث شده است که قادر به تشکیل دولت نباشند. نمایندگان طرفدار صدر از مجلس استعفا کردند و جای آنها را مطابق قانون، نمایندگان شکستخورده انتخابات پر کردند که عمدتا از احزاب طرفدار حکومت ایراناند. اما تلاش این نمایندگان برای به نخستوزیری رساندن نامزد مورد حمایتشان، محمد شیاع السودانی، باعث تحرکات خیابانی طرفداران صدر شد و عراق را به عمیقترین بحران سیاسیاش در سالهای اخیر کشانده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
العراقی خطاب به حکومت ایران گفت: «گاوهای خود را در عراق مهار کنید، وگرنه پشیمان میشوید.»
این سخنان تهدیدآمیز العراقی درباره «چارچوب هماهنگی» است، ائتلافی از احزاب شیعه که عمدتا روابط نزدیکی با جمهوری اسلامی ایران دارند. این در حالی است که صدر روز سهشنبه ۸ شهریور، از هواداران خود خواسته بود به تظاهراتهای درون منطقه سبز بغداد پایان دهند و آنها نیز چنین کردند. العراقی نیروهای «چارچوب» را متهم کرده است که در کشتار طرفداران صدر نقش داشتهاند.
العراقی در توییتر نوشت: «تعجب نمیکنم که چارچوب هماهنگی اعلام کرده است که میخواهند مجلس تشکیل دهند و دولتشان را در حالی تشکیل دهند که خون کشتهشدگانِ تظاهراتهای صلحآمیز که به ضرب گلوله شبهنظامیان آنها از پا درآمدهاند، خشک نشده است.»
این در حالی است که صدر در سخنرانیاش، از «حشد شعبی»، مجموعه نیروهای شبهنظامی نزدیک به ایران، تشکر کرد و گفت باور ندارد که کشتن معترضان کار آنها بوده باشد. کارشناسان میگویند که صدر میخواهد با این سخنان، رویکردی دوسویه از خود نشان دهد.
بحران سیاسی عراق از انتخابات اکتبر ۲۰۲۱ تاکنون همچنان ادامه دارد و نیروهای سیاسی این کشور موفق به انتخاب رئیسجمهوری یا نخستوزیر جدید نشدهاند. کاظمی بهصورت موقت در سمت خود به کار ادامه میدهد.
تعطیلی سراسری که در سطح کشور اعلام شده بود، روز چهارشنبه به پایان رسید. مغازهها باز شدهاند و در خیابانهای بغداد دوباره ترافیک برقرار است. دولت در ضمن اعلام کرده است که آزمونهای مدارس که به تعویق افتاده بود، برگزار خواهند شد. اما بهرغم این نشانههای زندگی عادی، بحران سیاسی همچنان ادامه دارد. مقتدی صدر همچنان خواهان برگزاری انتخابات جدید و انحلال پارلمان است، و به نظر میرسد که این خواسته، طرفداران جدیدی هم پیدا کرده است. برهم صالح، رئیسجمهوری عراق، سهشنبه شب گفت که برگزاری انتخابات میتواند «خروج از بحران» باشد.
اما طبق قانون اساسی عراق، فقط خود نمایندگان میتوانند با رای اکثریت، مجلس را منحل کنند. این رای میتواند بر اساس تقاضای یکسوم از قانونگذاران، یا با خواست مشترک نخستوزیر و رئیسجمهوری مطرح و انجام شود.
نیروهای «چارچوب هماهنگی» میخواهند پیش از برگزاری انتخابات، نخستوزیر عوض شود. کاظمی اولین نخستوزیر سالهای اخیر عراق است که کوشیده است از حکومت ایران مستقل باشد و شبهنظامیان نزدیک به ایران را محدود کند.
در واتیکان، پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیکهای جهان که سال پیش به عراق سفر کرده بود، اعلام کرد بحران این کشور تنها با «گفتوگو و برادری» حل میشود. او گفت عراق باید ملتی باشد که در آن جوامع متنوع بتوانند در صلح زندگی کنند. پاپ گفت که او در سفر خود شاهد «میل عظیم مردم به زندگی عادی و همزیستی مسالمتآمیز بین جوامع مذهبی مختلف» بوده است. او در ضمن از مردم خواست دعا کنند و از خداوند بخواهند که به مردم عراق صلح اعطا کند.
تحولات عراق بر بازار نفت جهانی هم تاثیر گذاشته است. شرکت دولتی فروش نفت عراق روز چهارشنبه اعلام کرد که درگیریها تاثیری بر صادرات نفت این کشور نگذاشته است و این امر، در کنار عوامل دیگر، باعث شد که بازار شاهد کاهش قیمت نفت باشد.