آلودگی‌های دریایی با منشا انسانی و دریایی و تخلیه فاضلاب انسانی تصفیه‌نشده به دریا، از چالش‌های مغفول مانده محیط زیست در ایران است.

امید صدیقی سوادکوهی، مدیرکل دفتر بررسی و مقابله با آلودگی‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، روز دوشنبه، ۳۱ مرداد ۱۴۰۱ (۲۲ اوت)، در یک نشست خبری در مورد این چالش محیط زیست سخن گفته است.

صدیقی سوادکوهی می‌گوید که ۷۰ تا ۸۰ درصد آلودگی‌‌ها در ایران از حوزه‌های خشکی وارد دریا می‌شود و تخلیه فاضلاب‌های انسانی، صنعتی، و پساب‌های کشاورزی، از جمله موارد آلوده‌کننده‌ به شمار می‌روند.

او می‌گوید که برای حل و فصل این چالش باید «فکری اساسی» شود، و تصفیه‌خانه فاضلاب برای شهر‌های بالای ۵۰ هزار نفر جمعیت را یکی از این راه‌حل‌ها می‌داند.

کشتی‌ها و لوله‌های فرسوده نفتی نیز دو عامل دیگر آلودگی محیط زیست دریاها در ایران به شمار می‌روند که به گفته این مقام مسئول، در این زمینه اقداماتی هم صورت گرفته است.

موضوع تخلیه مواد زاید به دریا مربوط به بیش از ۷۰ سال پیش است که به دلیل ارزانی نسبی و سهولت آن، روشی معمول در برخی کشورهای جهان بود که سال‌ها است ممنوع و منسوخ شده است، اما آب‌های ایران هنوز از این ممنوعیت بهره چندانی نبرده‌اند.

مواد زایدی که به دریا ریخته می‌شود، ضایعات تصفیه‌خانه‌ها، فاضلاب و مواد زاید کارخانه‌های صنعتی، و هزار و یک آلودگی دیگر است که حاوی انواع عناصر آلوده‌کننده آب است و بسیاری از آن‌ها به شدت زهرآگین است و حیات آبزیان را تهدید می‌کند.

دریای خزر از مهم‌ترین قربانیان آلودگی‌های خشکی در ایران است؛ پهنه‌ای که بیش از چهار میلیون نفر در شهر‌های اطراف آن سکونت دارند و بخش قابل‌توجهی از فضولات و آلودگی‌های خود را راهی این دریا می‌‌کنند.

در سال‌های اخیر، در اثر ورود آلودگی‌ها به دریای خزر، جمعیت آبزیان به میزان قابل‌ توجهی کاهش پیدا کرده است و از طرفی، همین آبزیانی که در معرض این آلودگی‌ها قرار دارند به زنجیره غذایی انسان‌ وارد شده‌اند.

انباشت زباله در ساحل دریای خزر نیز از دیگر عوامل ایجاد آلودگی میکروبی در شناگاه‌های این دریاچه است.

بر اساس آخرین آماری که از سال ۱۳۹۶ در دست است، استان مازندران به‌تنهایی ۱۵ شناگاه آلوده میکروبی دارد.

آلودگی‌های موجود در دریای خزر که زیستگاه فک خزری است، باعث شده است که این گونه جانوری در معرض انقراض قرار گیرد.

این آلودگی‌ها و بی‌تفاوتی‌ها تا جایی ادامه یافته است که در حال حاضر برخی مناطق سواحل دریای خزر به محل انباشت زباله‌ و آبزیان مرده تبدیل شده است.

دریای خزر بزرگ‌ترین دریاچه جهان است که میان کشورهای روسیه، ایران، آذربایجان، ترکمنستان، و قزاقستان قرار گرفته است؛ پنج کشوری که رژیم حقوقی بهره‌وری از دریای خزر را تشکیل داده‌اند، اما از آن سهمی برابر ندارند.