طالبان که پس از امضای توافق صلح با آمریکا، با موتورسیکلت و کلاشنیکف‌های کهنه خود روستاها و شهرهای افغانستان را یکی پس دیگری تصرف کردند، اکنون سوار بر هلی‌کوپترها و هواپیماهای نظامی آمریکایی دشمنان خود را به چالش می‌کشند.

وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا مدعی است که از سال ۲۰۰۵ تا اوت ۲۰۲۱، برای تجهیز ارتش دولت‌های پیشین افغانستان ۱۸.۶ میلیارد دلار هزینه کرد اما هنگام خروج نیروهای خارجی و فروپاشی دولت وقت افغانستان، تجهیزاتی به ارزش هفت میلیارد و ۱۲۰ میلیون دلار را برای طالبان باقی گذاشت. پنتاگون در گزارشی که در ماه آوریل به مجلس سنای آمریکا ارائه کرد، خبر داد که تجهیزات به‌جامانده در افغانستان که اکنون در اختیار طالبان قرار دارند، عبارت‌اند از هواپیما، هلی‌کوپتر، تجهیزات نظامی هوابه‌زمین، خودروهای زرهی، تانک، وسایل ارتباطی و سلاح‌های سبک و سنگین دیگر .

هواپیماها و هلی‌کوپترهای طالبان

تا پیش از بازگشت طالبان به قدرت، دولت افغانستان ۲۲۶ فروند هواپیما و هلی‌کوپتر نظامی داشت. شماری از این هواپیماها و هلی‌کوپترها عملیاتی نبودند و شماری هم برای تعمیر به خارج از افغانستان فرستاده شده بودند. در روز ۱۵ اوت ۲۰۲۱، ساعاتی پس از علنی شدن خبر فرار اشرف غنی، چند تن از خلبانان ۶۱ فروند از این هواپیماها و هلی‌کوپترها را به ازبکستان و تاجیکستان منتقل کردند.

براساس گزارش وزارت دفاع آمریکا، هنگامی که نیروهای آمریکایی و ناتو افغانستان را ترک کردند و اشرف غنی از کابل گریخت، طالبان به ۱۳ فروند هواپیما، ۴۴ فروند هلی‌کوپتر و هفت فروند پهپاد تجسسی نوع اسکن ایگل دست یافتند که همه فعال و عملیاتی بودند. ۷۳ فروند هواپیما و هلی‌کوپتر، از جمله ۲۸ هواپیما و ۴۳ هلی‌کوپتر غیرفعال نیز به دست طالبان افتاد.

اورکس (Oryx)، یک سازمان ویژه تجزیه‌وتحلیل مسائل دفاعی و اطلاعاتی که با تمرکز بر سوریه، عراق و افغانستان کار می‌کند، تعداد هواپیماهای فعال در اختیار طالبان را ۱۳ فروند می‌داند. این هواپیماها عبارت‌اند یک فروند هواپیمای تهاجمی ای-۲۹ بی، یک فروند هواپیمای کاربردی سسنا ۲۰۸، سه فروند هواپیمای آموزشی ال-۳۹ و هشت فروند هواپیمای ترابری ای‌ان ۳۶.۲۶.

براساس اطلاعات این سازمان، طالبان ۴۵ فروند هلی‌کوپتر هم در اختیار دارند که همه عملیاتی‌اند و این گروه روزانه از آن‌ها استفاده می‌کند. این هلی‌کوپترها عبارت‌اند از هفت فروند هلی‌کوپتر بلک‌هاوک یواچ-۶۰ آ، ۱۱ فروند هلی‌کوپتر تهاجمی ام دی-۵۳۰ اف، ۱۲ فروند هلی‌کوپتر ترابری می-۸ و می-۱۷ و ۱۵ فروند هلی‌کوپتر تهاجمی می- ۲۴ و می-۳۵. نیروهای جبهه مقاومت ملی افغانستان در خرداد ماه، یکی از این هلی‌کوپترهای می -۱۷ را ساقط کردند و دو خلبان، دو کمک خلبان و یک فرمانده طالبان را به اسارت گرفتند.

وزارت دفاع آمریکا در گزارش خود، ارزش هواپیماها و هلی‌کوپترهای در اختیار طالبان را ۹۲۳.۳ میلیون دلار برآورد کرد. در این رقم، ارزش ۷۳ فروند هواپیما و هلی‌کوپتر غیرفعالی که نیروهای خارجی هنگام سقوط دولت افغانستان در فرودگاه کابل تخریب کردند، نیز در نظر گرفته شده است.

طالبان در یک سال گذشته کوشیدند شماری از این هلی‌کوپترها و هواپیماهای تخریب‌شده را تعمیر و فعال کنند. براساس ادعای این گروه، در کنار تعمیر و فعال‌سازی ده‌ها خودرو زرهی، سه فروند هواپیما و هلی‌کوپتر از نوع  سی۱۳۰، آی‌ان ۳۲، و سی ۲۰۸ نیز فعال شده‌اند.

عنایت‌الله خوارزمی، سخنگوی وزارت دفاع طالبان، در ماه مه گفت که این سه هلی‌کوپتر و هواپیما را مهندسانی که با این گروه کار می‌کنند و با استفاده از تجهیزاتی که در اختیار دارند، عملیاتی کرده‌اند. هرچند سخنگوی وزارت دفاع طالبان مدعی شد که این هلی‌کوپترها و هواپیماها پس از تعمیر قابل‌استفاده‌اند، هیچ سندی از به پرواز درآمدن آنان در عملیات‌ نظامی طالبان و مسافرت رهبران این گروه از کابل به دیگر شهرها در دست نیست.

طالبان در ماه مه، ویدیویی از به پرواز درآوردن یک فروند پهپاد تجسسی نوع اسکن ایگل منتشر کردند. هرچند مشخص نیست که طالبان ظرفیت و دانش استفاده از این پهپادها را دارند یا خیر، هفت فروند از این پهپادها که در فرودگاه قندوز به دست طالبان افتادند، سالم و فعال‌اند.

خلبان‌های طالبان

در یک سال گذشته، ۱۵ تن از خلبان‌های آموزش‌دیده در دولت‌های پیشین به طالبان پیوستند و هلی‌کوپترهای این گروه را به پرواز درآوردند. از آن میان، دو خلبان طالبان در خرداد ۱۴۰۱ در پنجشیر به اسارت نیروهای جبهه مقاومت ملی درآمدند، یک خلبان در تیرماه در جوزجان در تصادف جاده‌ای کشته و یک خلبان دیگر هم به‌شدت مجروح شد. یک خلبان دیگر هم در هرات در اثر حمله داعش جان باخت. اکنون تنها ۱۰ خلبان در صفوف این گروه فعالیت می‌کنند.

از میان ۱۵ خلبانی که به طالبان پیوستند، هفت تن هنگام خروج نیروهای خارجی و سقوط دولت پیشین افغانستان از این کشور خارج شدند اما در پی تماس و دعوت طالبان به افغانستان بازگشتند و به این گروه ملحق شدند. دیگر خلبانانی که در نیروی هوایی طالبان فعالیت می‌کنند، کسانی‌اند که فرصت نیافتند از افغانستان خارج شوند و با تهدید یا تطمیع به خدمت این گروه درآمدند.

عبدالمتین یکی از این خلبان‌ها که اکنون اسیر نیروهای جبهه مقاومت در پنجشیر است، در ویدیویی که دفتر رسانه‌های جبهه مقاومت ملی افغانستان منتشر شد، می‌گوید که طالبان خلبان‌هایی را که در افغانستان باقی ماندند، برای همکاری با این گروه تحت فشار گذاشتند. او افزود که فرصت خروج از افغانستان را نیافته و جز پیوستن به طالبان چاره‌ای نداشته است.

یک خلبان دولت پیشین افغانستان که اکنون در آمریکا به سر می‌برد، به شرط محفوظ ماندن نامش، به ایندیپندنت فارسی گفت که طالبان از طریق اعضای خانواده و دوستان خلبان‌های دولت پیشین افغانستان با آنان تماس برقرار می‌کنند و با پیشنهاد حقوق هنگفت ماهیانه از آنان می‌خواهند به افغانستان بازگردند و با این گروه کار کنند. تاکنون فقط خلبان‌ هلی‌کوپترها و هواپیماهای باری به طالبان پیوسته‌اند و خلبان‌های هواپیماهای جنگی از پیوستن به این گروه خودداری کرده‌اند.

خودروهای زرهی و دیگر مهمات

در کنار هلی‌کوپترها و هواپیماهایی که اکنون در اختیار طالبان قرار دارند، این گروه به ۴۰ هزار خودرو نظامی از جمله ۱۲ هزار دستگاه هاموی،  بیش از ۳۰۰ هزار قبضه اسلحه سبک و سنگین، یک میلیون و ۵۳۷ هزار قطعه مهمات ویژه، ۱۶ هزار دستگاه دوربین ویژه دید در شب، ۴۲ هزار قطعه تجهیزات تخصصی شامل وسایل ارتباطی، ردیابی، مین‌یابی و خنثی‌سازی بمب و میلیون‌ها فشنگ تفنگ‌های پیشرفته دست یافتند.

در گزارش پنتاگون آمده است که در مجموع، ۹ هزار و ۵۲۴ قطعه مهمات هوا‌به‌زمین به ارزش ۶.۵۴ میلیون دلار در افغانستان باقی مانده است.

در این گزارش آمده است که «تقریبا تمام» تجهیزات ارتباطی که ایالات متحده به نیروهای افغان داده بود، از جمله ایستگاه‌های ثابت و سیار، سیستم‌های رادیویی تجاری و نظامی قابل‌حمل و دستی و فرستنده‌ها و دستگاه‌های رمزگذاری مرتبط در افغانستان باقی مانده‌اند و اکنون در اختیار طالبان قرار دارند.

در یک سالی که از حاکمیت طالبان بر افغانستان می‌گذرد، هنوز هیچ کشوری نام این گروه را از فهرست گروه‌های تروریستی حذف نکرده‌ و با این حساب، گروه طالبان تنها «سازمان تروریستی» در جهان است که تجهیزاتی پیشرفته نظامی در سطح یک دولت را از آمریکا به ارث برده‌ است.