نابودی بیش از ۷۰ درصد گونه‌های حیات وحش ایران

معاون سازمان محیط زیست: بخشی از سرمایه زیستی ایران از بین رفته است

به‌عنوان مهم‌ترین نمونه، سگ‌های گله و جاده دو عامل اصلی تلفات یوزپلنگ ایرانی در منطقه توران واقع در شرق استان سمنان به شمار می‌روند-ATTA KENARE / AFP

حسن اکبری، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط زیست ایران، اعلام کرد که بیش از ۷۰ درصد جمعیت گونه‌های برجسته حیات وحش ایران از دست رفته‌اند. اکبری با اعلام این خبر گفت: «بخشی از سرمایه زیستی از بین رفته و باید همه تلاش خود را برای حفاظت از قسمت باقی‌مانده به کار گیریم.»

اکبری فرونشست دشت‌ها، افزایش کانون‌های فرسایش بادی، آلودگی کلان‌شهرها، افزایش تجمعی سیل، نابودی حیات وحش و جنگل‌ها را از مهم‌ترین چالش‌های محیط زیست ایران عنوان کرد و گفت: «کمبود آب و مسائل مربوط به خاک هشدارهایی است نسبت به اینکه باید رفتار و روش خود را در ارتباط با محیط زیست تغییر دهیم. ادارات کل محیط زیست در استان‌ها نباید فعالیت خود را تنها محدود به مناطق حفاظت‌شده کنند و در هر جایی تخریب منابع اتفاق افتد، از آنجا که منجر به آلودگی می‌شود باید واکنش نشان دهند.»

پیش از این، کارشناسان بسیاری در مورد علل نابودی حیات وحش ایران صحبت کرده بودند. برخی، تخریب و نابودی زیستگاه را مهم‌ترین عامل نابودی حیات وحش ایران می‌دانند و برخی دیگر، انگشت اتهام را به سمت شکار بی‌رویه می‌گیرند. هفت سال پیش، فرهاد دبیری، فعال محیط زیست و معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست، در سال ۹۴ هشدار داده بود که شکار بی‌رویه و تخریب زیستگاه‌ها باعث تهدید و انقراض حیات وحش در ایران شده است. دبیری در مورد شکار بی‌رویه گفته بود که با وجود یک‌ میلیون اسلحه مجاز و یک ‌میلیون اسلحه شکاری غیرمجاز در دست مردم، بین انسان و حیات ‌وحش یک جنگ نابرابر برقرار شده است.

دبیری در مورد گونه‌های منقرض‌شده در ایران گفت: «آنچه که باعث کاهش جمعیت حیات وحش و نابودی و انقراض نسل‌های جانوری در کشور می‌شود، تخریب زیستگاه‌ها و نابودی اکوسیستم گیاهی و جانوری است و اگر امروز دیگر شیر ایرانی و ببر مازندران نداریم و تنها ۲۰۰ قلاده در هندوستان نگهداری می‌شود ناشی از بی تدبیری خود ما است.۵۰ سال قبل، ببر مازندران نابود شد و ۸۵ سال قبل شیر ایرانی از بین رفت و اگر غفلت کرده بودیم و اقدامات احیایی نبود شاید دیگر امروز یوزپلنگ هم نداشتیم.»

برخی نیز رها شدن سگ‌ها به‌عنوان یک حیوان اهلی در طبیعت را یکی از عوامل بر هم خوردن چرخه حیات وحش و نابودی گونه‌های مختلف حیوان‌ها می‌دانند. برخورد نادرست حاکمیت با سگ‌ها و همچنین نحوه مقابله با این موضوع، همواره با واکنش منفی شهروندان روبرو بوده است.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

این برخوردها، باعث شده است که برخی شهروندان به‌دلیل علاقه به حیوان‌ها و همچنین ناآگاهی، اقدام به غذارسانی به سگ‌های ولگرد کنند و جمعیت سگ‌ها بیش‌ازپیش بیشتر شود. شهرداری‌ها نیز با جمع‌آوری سگ‌ها و رها کردن آن‌ها در حاشیه شهرها به این اتفاق دامن می‌زنند و باعث می‌شوند که سگ‌ها برای سیر شدن خود مانند گرگ‌ها عمل کنند و گله تشکیل بدهند یا به گله گرگ‌ها بپیوندند.

اتفاقی که باعث قوی‌تر شدن گله سگ‌ها در طبیعت شده و سبب شده است که این حیوان‌ها در مقابله با گونه‌های دیگر همواره پیروز شوند. این اتفاق، نهایتا باعث می‌شود گونه‌های بسیاری از حیوان‌ها در خطر انقراض قرار بگیرند. به‌عنوان مهم‌ترین نمونه، سگ‌های گله و جاده دو عامل اصلی تلفات یوزپلنگ ایرانی در منطقه توران واقع در شرق استان سمنان به شمار می‌روند.

امیر عبدوس، مدیرکل وقت حفاظت محیط زیست استان سمنان، در سال ۹۸ اعلام کرده بود: «سگ‌های گله با حمله به یوزپلنگ‌های ایرانی در زیستگاه پارک ملی توران، مرگ آن‌ها را رقم می‌زنند، اما در بسیاری موارد این اتفاقات، کمتر اطلاع‌رسانی و ثبت می‌شود. افزایش تعداد سگ‌ها و همراهی سگ‌های ولگرد با گله، خطر جدی و مهم برای یوزپلنگ ایرانی محسوب می‌شود و دامداران باید به کاهش تعداد سگ‌های گله ترغیب شوند.»

بر اساس اعلام عبدوس، توله یوزپلنگ‌ها از سگ گله بیشترین آسیب را می‌بینند، ولی آمار کاملی از تعداد تلفات یوزپلنگ به‌دلیل حمله سگ‌های گله در دست نیست.

با وجود همه مشکلات محیط زیستی در ایران، جمهوری اسلامی همواره با مسئله محیط زیست به‌عنوان یک بحران امنیتی برخورد می‌کند و فعالان محیط زیستی همواره با تهدیدهای امنیتی مواجه‌اند. مراد طاهباز، نیلوفر بیانی، طاهر قدیریان، هومن جوکار، سام رجبی، امیرحسین خالقی، سپیده کاشانی و عبدالرضا کوهپایه از بهمن ۹۶ تاکنون با اتهام‌هایی نظیر «جاسوسی» و «همکاری با دول متخاصم» در زندان بوده‌اند، افرادی که اگر می‌توانستند آزادانه به فعالیت‌هایشان ادامه دهند، محیط زیست و حیات وحش ایران وضعیت بهتری را تجربه می‌کرد.