با گذشت نزدیک به پنج ماه از آغاز تهاجم نظامی روسیه به اوکراین، شمار پناهندگان و آوارگان جنگ به بیش از ۹.۵ میلیون نفر رسیده است. در میان این افراد، چند میلیون نفر از اوکراین وارد روسیه شده‌اند. روایت‌های مختلفی از وضعیت این دست از پناه‌جویان اوکراینی وجود دارد.

خبرگزاری رویترز روز چهارشنبه ۲۹ تیرماه ۱۴۰۱ در گزارشی به‌نقل از داده‌های آژانس پناهندگان سازمان ملل نوشت برای نخستین بار از زمان شروع درگیری‌ها، شمار کسانی که مرزهای اوکراین را پشت سر گذاشتند، از ۹.۵ میلیون نفر گذشت. جمعیت اوکراین، پیش از حمله روسیه به این کشور نزدیک ۴۵ میلیون نفر بود.

مقام‌های دولتی روسیه و اوکراین هر دو تایید کرده‌اند که پس از شروع درگیری‌ها، در حدود دو میلیون تن از اوکراین وارد روسیه شدند.

مقام‌‌های رسمی در اوکراین این سفرها را «انتقال اجباری» و مصداقی از «جرایم جنگی» می‌داند. در برابر، دولت روسیه مدعی است این جابجایی‌های انسانی، در چارچوب عملیات‌ نجات روس‌زبان‌های منطقه است.

مقام‌ها و رسانه‌های دولتی روسیه، انتقال اوکراینی‌ها به این کشور را «تخلیه بشردوستانه قربانیان جنگ» معرفی کرده‌اند.

خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز روز چهارشنبه در گزارشی نوشت اغلب کسانی که از اوکراین وارد روسیه شده‌اند، مجبور به یک انتخاب دشوار بودند؛ یا در اوکراین بمانند و کشته شود، یا به روسیه بروند و زندگی کنند.

بر اساس یافته‌های آسوشیتدپرس بیشتر پناه‌جویانی که از اوکراین به روسیه رفته‌اند، مسیر بسیار دشواری را طی کرده‌اند. حقوق و آزادی‌های آنها نقض شده و مدارک و اسناد خود را از دست داده‌اند. به برخی از پناه‌جویان اوکراینی نیز وعده پرداخت ۱۰هزار روبل (معادل ۱۷۰ دلار آمریکا) داده شد که ممکن است گرفته باشند یا نگرفته باشند.

به‌نوشته آسوشیتدپرس، در برخی از مواقع گذرنامه‌های اوکراینی پناه‌جویان از آنها گرفته شده و به آنها پیشنهاد داده شده تا برای تابعیت و شهروندی روسیه اقدام کنند یا محبور شده‌اند اسنادی را علیه ارتش و دولت اوکراین امضا کنند.

تحقیقات آسوشیتدپرس همچنین نشان می‌دهد بیشتر پناه‌جویان اوکراینی که وارد روسیه می‌شوند اختیاری برای انتخاب محل زندگی ندارند و عمدتا باید به مناطق شرقی روسیه یا مناطق بسیار سرد شمالی زندگی کنند.