«آمد‌ نیوز» رفت اما نارضایی از رسانه‌ها پایان نیافته است

در نظام‌های غیر شفاف گرسنگی شدید برای اخبار درونی نظام وجود دارد

عکس از شبکه‌های اجتماعی

برآمدن روح‌الله زم به‌عنوان چهره‌ رسانه‌ای و پر مخاطب شدن آمد نیوز (بعدا «صدای مردم») نشانه‌های یک بیماری در فضای خبر رسانی فارسی بودند، چون به‌رغم ادعای اطلاع رسانی، این کانال‌ها موثق و ناموثق را در هم می‌آمیختند. اکنون که عصر این دو به پایان نزدیک شده می‌توان این پدیده را بررسی کرد. در این که آمد نیوز و روح‌الله زم سال‌ها به مخاطبان خود جعل‌های قابل باور می‌فروختند شکی نیست، اما چهار پرسش اساسی در این باب مطرح است: چرا اصولا این‌گونه پدیده‌ها در فضای سیاسی و خبری ایران رشد می‌کنند؟ چرا این تریبون دروغ سازی تا این حد (کانال تلگرامی آمد نیوز با ۱.۵ میلیون و کانال صدای مردم با ۱ میلیون عضو) مورد توجه قرار گرفت؟ چرا کسانی که سال‌ها در حرفه‌ روزنامه نگاری بودند برای این فرد تریبون هفتگی فراهم می‌کردند تا به داستان پردازی و تمجید از خود بپردازد؟ و چرا این‌گونه تریبون‌ها به سرعت در دنیای امروز سقوط می‌کنند؟

علل رشد

آمد نیوز در شرایطی به عضویت میلیونی رسید (در حالی که سایت‌ بی بی سی فارسی روزانه حدود ده هزار مراجعه کننده دارد) که:

۱- نارضایی عمومی در ایران به نقطه‌ی انفجار رسیده بود. اعتراضات دی ماه ۱۳۹۶ در حدود ۱۰۰ شهر نمودی روشن از این میزان نارضایی بود؛

۲- رسانه‌های عمده‌ی فارسی زبان خارج کشور (رادیو فردا و بی بی سی فارسی و صدای آمریکا) در چارچوب گفتمان اصلاح طلبی و سیاست خارجی خشنود سازی عمل کرده و منعکس کننده‌ی سطح نارضایی عمومی نبودند (و هنوز نیستند). بخش قابل توجهی از ناراضیان در داخل کشور صدای خود را نه تنها در بوق‌های دولتی بلکه در این رسانه‌ها نمی‌شنوند و پدیده‌هایی مثل آمد نیوز در شرایطی که بیمار از درمان نا امید شده به میدان آمده و داروی خود را تبلیغ می‌کنند؛

۳- آمد نیوز با تمرکز بر نیروهای امنیتی و سپاهی نقطه‌ای را نشانه می‌رفت که مخالفان علت اصلی فلاکت و فساد در ایران می‌دانند اما رسانه‌های فارسی زبان خارج کشور نقش و تاثیر این قشر را تا حد زیادی نادیده گرفته و می‌گیرند.‌

محصولات تاریکی

در نظام‌های غیر شفاف گرسنگی شدید برای اخبار درونی نظام وجود دارد و در این فضاست که افرادی که به مقامات درون نظام منتسب هستند، یا دوره‌ای در نهادهای سرکوب کار کرده‌اند و جاه طلبی کافی برای مورد توجه قرار گرفته شدن دارند، ظهور کرده و روغن مار به مخاطبان می‌فروشند. در فضای تاریک اطلاع رسانی کسانی پیدا می‌شوند که برای مردم داستان تعریف می‌کنند و آن قدر می‌دانند که مردم در چه دنیایی زندگی می‌کنند تا داستان‌هایشان شنیده شود. آمد نیوز و «صدای مردم» محصول دنیای تاریک اطلاع رسانی هستند و خود بیشتر به تاریکی می‌افزایند تا نوری بیفکنند.

رسانه‌ها کمی تا قسمتی زرد شده‌اند

روزنامه نگاران با سابقه، آمد نیوز و صدای مردم را بخشی از رسانه‌های زرد می‌دانند، اما مشکل اینجاست که اکثر رسانه‌ها در دنیایی که به کلیک و بازدید برای ادامه‌ حیات نیاز دارند اندکی تا قسمتی زرد شده‌اند. از همین جهت روح‌الله زم به فضای رسانه‌ای فارسی زبان در خارج کشور راه یافت. وقتی پر آوازه‌ترین روزنامه‌ها و شبکه‌های خبری مثل نیویورک تامیز و واشینگتن‌پست و سی ان ان، به بنگاه‌های تبلیغاتی تبدیل شده و همانند بوق تبلیغاتی حزبی عمل می‌کنند، دیگر از آمد نیوز و «صدای مردم» انتظار بالاتری نمی‌توان داشت. دروغگویی رسانه‌ها (با توجیه دروغگویی سیاستمداران که همیشه جریان داشته و نکته‌ی تازه‌ای نیست) به این زردی همه جانبه و همه‌گیر دامن زده است.

دروغ بافی دشوارتر شده است

تجربه‌ چهار دهه‌ای جمهوری اسلامی به ما نشان داده که در هر دوره چهره‌هایی مثل روح‌الله زم و تریبون‌هایی مثل آمد نیوز ظهور کرده و بعد از مدتی افول می‌کنند. علت ظهور تاریکی فضا و تشنگی برای اطلاعات است اما علت افول چیز دیگری است. به سه علت اشاره می‌کنم:

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

۱- در دنیایی که رسانه‌ها از انحصار اطلاع رسانی برخوردار نیستند، بعد از مدتی جعل اخبار و داستان پردازی‌ها برای مخاطبان روشن می‌شود. آمد نیوز در اوج فعالیت‌های خود که چند میلیون مخاطب داشت به تریبونی برای نشر اطلاعات مهندسی شده توسط «سربازان امام زمان» مبدل شده بود، چون کسانی که رسانه‌ای «افشاگر» راه می‌اندازند نیاز دارند مدام به این ماشین خوراک بدهند و نیاز خود را با داده‌های درون نظام پر می‌کنند. افشاگری مدام کاری غیر ممکن است.

۲- عطش جامعه به اخبار درون نظام و پشت پرده (روغن مار) و بازدید‌های زیاد از این‌گونه تریبون‌ها به اداره کنندگان این توهم را می‌دهد که تنها نیروی موثر در خبر رسانی و تنها نیروی موثر در بسیج نیرو هستند، در حالی که هیچ یک از تحولات اجتماعی را نمی‌توان به آنها نسبت داد. این‌ها موج سوارند و موج ایجاد نمی‌کنند. بودن و نبودن آنها از حیث اطلاع رسانی و تحرک اجتماعی یکی است اما از حیث گل آلود کردن فضا یکی نیست. بالاخره کسانی پیدا می‌شوند که به این روغن مار شک می‌کنند و فروشندگان برای رفع شک مجبور به ریسک‌های بالاتری می‌شوند و در نهایت این چرخه به رسوایی کسب و کار می‌انجامد؛

۳- آمد نیوز و تریبون‌های مثل آن که بازی با نهادهای امنیتی و اطلاعاتی را سرلوحه‌ی کار خود قرار می‌دهند مدام در حال دل و قلوه گرفتن با این نهادها هستند و بعد از مدتی به یکی از پیچ ومهره‌های همان دستگاهی که قرار بوده افشاگرش باشند تبدیل می‌شوند؛ این پیچ و مهره شدن در نقاطی خاص به ضربات عمده منجر می‌شوند. آن دسته از نیروهای امنیتی که با این رسانه‌ها ارتباط دارند هدفشان در نهایت اثبات قدرت و اشراف خود است و از این جهت این‌گونه تریبون‌ها را در نقطه‌ای به پرتگاه هل می‌دهند، چون در یک مقطع احساس می‌کنند که سوژه دیگر برایشان کارکرد زیادی ندارد. هدف مایوس کردن مخالفان از اطلاع گیری از درون بوده که تا حدی محقق شده است.

من به نظریه‌ توطئه اعتقاد ندارم و نمی‌گویم روح‌الله زم و همکارانش با نهادهای امنیتی نظام دستشان در یک سفره بوده است، اما می‌توان با روش‌هایی که به کار می‌گرفتند نشان داد که نتیجه‌ کار آنها نه خبر رسانی، بلکه القای این مطلب بوده است که «سربازان امام زمان بر فعالیت مخالفان اشراف اطلاعاتی دارند.» این تریبون‌ها از آغاز تا انتها در ارکستر فضای مغشوش اطلاع رسانی می‌نوازند. نکته‌ای که هم مخالفان حرفه‌ای این پدیده‌ها و هم دستگاه امنیتی جمهوری اسلامی باید بدان توجه کنند این است که با حذف «صدای مردم» و بازداشت روح‌الله زم (که آدم ربایی و ناقض حقوق وی است) نیاز آن چهار میلیون عضو آمد نیوز، که از اطلاع رسانی فعلی قانع نیستند، پاسخ داده نمی‌شود.

دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مقاله لزوماً سیاست یا موضع ایندیپندنت فارسی را منعکس نمی کند.

بیشتر از دیدگاه