در جمهوری اسلامی بعد از جان انسان‌ها، محیط زیست و بناهای تاریخی بی‌اهمیت‌ترین چیز‌ها در ایران است. ساخت توالت در ساختمان اندرونی خانه «قوام» و فرونشست راهروی توالت مسجد «وکیل» شیراز از تازه‌ترین موارد بی‌توجهی روحانیون شیعه حاکم بر ایران در حفظ و نگهداری آثار کهن تاریخی است.

این بی‌توجهی و کم‌اعتنایی چهار دهه‌ است که بلای جان آثار کهن تاریخی ایران شده است؛ رفتاری که ریشه در نگاه ایدئولوژیک و نفی‌گرایانه روحانیون به تاریخ باستانی ایران دارد.

روحانیون شیعه ده‌هاست با تاریخ ایران به واسطه حکمرانی شاهان مسئله دارند. این مسئله به آثار تاریخی برجا مانده از این حکومت‌ها تسری یافته و به قول علی خامنه‌ای این آثار نمادی از «سلطه ظالمانه» شاهان است. به همین خاطر هم آنها برخی کاخ‌ها و ساختمان‌ها را نگه داشته‌اند تا آنها را نماد «ظلم» پیشینیان معرفی می‌کنند.

کنار آمدن روحانیون شیعه با برخی از آثار فیزیکی و معنوی ایران از جمله تخت جمشید و نوروز هم به واسطه قدرت و نفوذی است که این آثار در دل و جان ایرانی‌ها دارد، هرچند که طی این چهار دهه در باره این آثار و بسیاری دیگر از نماد‌ها و دستاور‌های معنوی تاریخی تبلیغات منفی فراوانی انجام گرفته است.

هدف از این تخریب‌ها و سوگیری‌ها، زدودن همه وجوه تاریخ ایران در دل و جان ایرانی‌هاست. روحانیون شیعه، این تاریخ و آثارش را سراسر «طاغوت» و «ظلم شاهان» می‌پندارند و تلاش دارند مفاهیم و «ارزش‌های اسلامی» را جایگزین آن کنند، تلاشی که پس از گذشت چهار دهه شکست کامل آن به وضوح در جامعه ایران ظهور و بروز یافته و نتیجه‌ای معکوس داده است.

شیراز؛ نمادی از تاریخ کهن ایران

موجوديت بافت تاریخی شيراز به پيش از اسـلام و حتی به قبل از دوره هخامنشيان باز می‌گردد. بافـت تاریخی این شهر زمانی مناسب‌ترين مكان سكونت در شهر بوده، اما امــروزه بــه دليــل معضــلات و مشــكلات مختلــف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی محـل اسـتقرار گروه‌‌هـای مختلـف جامعه شده است.

منطقه تـاريخی و فرهنگـی شـهر شـيراز بـا وسـعت تقريبی ۳۷۸ هكتار بخشی از محـدوده مركـزی این شـهر را شامل می‌شود كه امروزه منطقـه هشت شــهرداری شــيراز را تشــكيل داده و خــود دارای شهرداری مستقل است. 

معابر اين بافت تنـگ و پـيچ در پيچ و بافت شهری آن فشرده و درهم تنيده است. جمعيت اين بافت بر اساس آمار سال ۱۳۸۸ بـيش از ۵۰ هزار نفر است و از هشت محله تشكيل شده است، كه هر كدام از اين محله‌ها دارای ويژگي‌هاي خاص خود است.

بر اساس آمارهای رسمی سازمان میراث فرهنگی در استان فارس بالغ بر سه هزار و ۵۰۰ اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور وجود دارد که چهار مورد آن به ثبت جهانی سازمان یونسکو رسیده است. 

آمار نشان می‌دهد استان فارس حدود ۹ درصد آثار تاریخی ایران را در خود جای داده است. استان فارس در حوزه برخورداری از آثار تاریخی در جایگاه ویژه قرار گرفته است و بدین ترتیب یکی از قطب‌های این حوزه به شمار می‌رود. بناهای تاریخی فارس طی سال‌های اخیر دستخوش آسیب‌های فراوانی شده‌اند. عوامل طبیعی نظیر سیل، باران و زلزله بوده و یا دخالت‌های انسانی نظیر راهسازی و سایر پروژه‌های عمرانی، این سازه‌های تاریخی را تخریب کرده است. تنها احداث خیابان ۹ دی در شیراز منجر به تخریب ۹۰ خانه تاریخی شد.

شیراز؛ نماد ستیز روحانیون با تاریخ ایران

شهر شیراز نزد روحانیون شیعه از زمانی منفور شد که در دهه ۵۰ میزبان جشن هنر و جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شد. جشن‌هایی که روحانیون تاب تحمل آن را نداشتند و در آن زمان به ابزاری برای حمله به شاه ایران و حکومت پهلوی تبدیل کرده بودند.

پس از به قدرت رسیدن روحانیون شیعه در ایران، برگزاری این جشن‌ها برچیده شد و محل‌های تاریخی برگزاری این جشن‌ها هم‌چون تخت جمشد و پاسارگاد به همراه بسیاری دیگر از آثار تاریخی به حال خود رها شدند و سیاست بسط و توسعه مساجد و اماکن مذهبی در دستور کار مقام‌های جمهوری اسلامی قرار گرفت.

حتی روایت شده است که در بهار سال ۱۳۵۸ صادق خلخالی، حاکم شرع در سفر به شیراز تصمیم گرفت برای تخریب تخت جمشید به عنوان یک اثر مربوط به شاهان گذشته اقدام کند که البته با مقاومت مردم و نصرت‌الله امینی، استاندار وقت فارس، نتوانست به هدف خود برسد.

در دوران محمدرضا پهلوی به حفظ بناهای تاریخی شهر شیراز و اطراف توجه ویژه‌ای می‌شد، اما علی خامنه‌‌ای اراده کرد هویتی جدید در مقابل هویت پیشین و فعلی این شهر خلق کند. براساس یک پژوهش دانشگاه شاهد، شیراز سکولارترین شهر کنونی ایران است. با این حال، علی خامنه‌ای در نخستین گام با سفر به شیراز، این شهر را «سومین حرم اهل‌بیت» خواند و اعلام کرد فضای فعلی حرم «شاه‌چراغ» را در شان احمد ابن موسی برادر امام هشتم شیعیان نمی‌داند.

توسعه حرم شاه‌چراغ؛ نماد تخریب بافت تاریخی شیراز

بلافاصله پس از سفر خامنه‌ای، سند راهبردی توسعه حرم «شاه‌چراغ» تهیه و قرار شد که آن طرح با همکاری وزارت کشور و وزارت راه به‌سرعت عملیاتی شود. سندی که از آن به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تخریب بافت قدیمی و تاریخی شهر شیراز نام برده می‌شود.

موضوع جنجالی در این طرح، بی‌توجهی به قرارگیری این حرم در بافت تاریخی شهر شیراز است و توسعه این حرم بر طبق نقشه‌های تهیه شده در آن سند، مستلزم تخریب گسترده بناهای تاریخی ارزشمندی است که آن حرم را احاطه کرده‌اند.

از زمان آغاز آن طرح تا‌کنون، بسیاری از خانه‌های تاریخی ارزشمند، مانند خانه سلیمی و منتصری که ثبت ملی بوده‌اند، با فشار و تهدید امام جمعه، سپاه فارس و تولیت شاه‌چراغ، تخریب شده‌اند. برخی گزارش‌ها تعداد خانه‌‌های تاریخی تخریب شده در این طرح را تاکنون ۲۰۰ باب اعلام کرده‌ است.

در برخی موارد فشار سازمان‌های مردم‌نهاد و سازمان میراث فرهنگی سبب تعلیق آن طرح شده است، ولی هر بار با کشیده شدن موضوع به تریبون نمازجمعه و تهیه طومار، دوباره از سر گرفته شده است.

این طرح با اعتراض بسیاری از فعالان میراث فرهنگی و مدنی همراه شد اجرای آن از سال ۱۳۹۶ متوقف شد، اما حالا با دستور ابراهیم رئیسی قرار است از سر گرفته شود، موضوعی که مقام‌های دولت سیزدهم می‌گویند آن را متوقف کرده‌اند.

اسفند ماه سال ۱۴۰۰ هم ۲۲۸ نویسنده و هنرمند ایرانی با انتشار بیانیه‌ای به تخریب آثار تاریخی ایران در شیراز اعتراض و خواستار متوقف ماندن اجرای این طرح شدند.

این طرح نمونه‌ای از تخریب سیستماتیک آثار تاریخی در دوره علی خامنه‌ای است که بر اساس مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری، بدون رعایت الزامات حفاظت از بافت تاریخی شکل گرفت و مساحتی در حدود ۵۷ هکتار از ۳۶۰ هکتار بافت تاریخی شیراز را به عنوان محدوده طرح توسعه شاهچراغ مد نظر قرار داد. 

در این طرح تخریب‌هایی گسترده رخ داده و بناست کل محدوده از خیابان احمدی تا لطفعلی‌خان زند، تخریب شود تا «توسعه حرم» شکل بگیرد.

در واقع این طرح یک ششم بافت تاریخی شیراز را می‌خواهد دست‌خوش تغییرات کند. در این محدوده بناهای ناشناخته‌ای وجود دارد که از روی عمد در حال تخریب است.

خاندان دستغیب؛ نخستین مجری تخریب بافت تاریخی شیراز

خاندان دستغیب به واسطه نفوذی که در استان فارس داشتند و مورد حمایت علی خامنه‌ای بودند تا سال ۱۳۹۹ مامور تخریب بافت تاریخی شهر شیراز به نفع حرم «شاه‌چراغ» بودند.

تیر ماه سال ۹۹ علی اصغر دستغیب، تولیت این آستان از مقام خود کنار رفت و جای خود را به ابراهیم کلانتری داد تا این ماموریت را به سرانجام برساند.

پروژه‌ توسعه‌ حرم شاهچراغ در زمان تولیت این خاندان به شرکت‌های وابسته به بنیاد مسکن واگذار شد. بنیاد مسکن یکی از نهادهای تحت نظارت خامنه‌ای است که گزارش شده است شخص خامنه‌‌ای ۴۰ میلیارد تومان به این پروژه تخصیص داده است.  

نفوذ خاندان دستغیب در شیراز تا جایی بود که از پنج دوره‌ شورای شهر شیراز، در چهار دوره یکی از دستغیب‌ها در این شورا عضویت داشتند.

این خاندان تا آنجا که می‌توانست برنامه‌ها و سیاست‌های علی خامنه‌ای در تغییر هویت ملی و باستانی این شهر به شهری مذهبی را دنبال کرد و در این میان سود‌ها و رانت‌های بسیاری هم کسب کرد.

این خاندان هم‌چون بسیاری دیگر از نیرو‌های از رده خارج شده انقلابی، چند سالی می‌شود که جای خود را به «جوانانی انقلابی» داده‌اند که خامنه‌ای امید بسیاری به آنها بسته تا بتواند برنامه‌ها و اهداف بر زمین مانده خود را با آنها به سرانجام برساند.