جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، روز پنجشنبه نخستین سفر آسیایی خود، از زمان حضورش در کاخ سفید را آغاز کرد. جو بایدن در این سفر پنج‌روزه با یون سوک یول، همتای خود در کره جنوبی و فومیو کیشیدا، نخست‌وزیر ژاپن، دیدار می‌کند.

کاخ سفید از این سفر اهداف مختلفی را دنبال می‌کند. به اعتقاد تحلیلگران مهم‌ترین پیام این سفر می‌تواند خطاب به چین باشد مبنی‌بر این‌که مشابه آن‌چه روسیه در اوکراین انجام داد را در هیچ کجای آسیا، به‌ویژه در تایوان، دنبال نکند. این سفر نشان می‌دهد ایالات متحده در حالی‌که بر مدیریت جنگ علیه روسیه در اروپا متمرکز است، همچنان تمرکز بر مقابله با سیاست‌های چین را نیز در دستور کار خود دارد.

بایدن در حالی به شرق آسیا می‌رود که این منطقه امروز نگاه مبهمی به قدرت ایالات متحده دارد. او احتمالا تلاش می‌کند روابط در این منطقه را که در دوران ترامپ به تبع اقدام‌هایی همچون خروج آمریکا از شراکت ترانس پاسیفیک، دستخوش تحولاتی شده بود، تغییر دهد. در عین حال تلاش برای تقابل با سیاست‌های چین و همچنین خطر کره شمالی، این برآورد را مطرح می‌کند که احتمالا کشورهای میزبان از تقویت تعامل خود با آمریکا استقبال کنند.  

روزنامه نیویورک‌تایمز هم‌زمانی برخی سیاست‌های کاخ سفید را امتحانی دشوار برای رئیس‌ جمهوری آمریکا عنوان کرده است. بایدن از یک‌سو پیش از سفر به آسیا، در خصوص مسئله روسیه، در کاخ سفید از تصمیم رهبران سوئد و فنلاند برای پیوستن به ناتو حمایت می‌کند. همچنین از سوی دیگر، با میزبانی از کشورهای جنوب شرق آسیا برای سرمایه‌گذاری‌ در زمینه انرژی‌های پاک و حوزه دریایی و حالا سفر به کره جنوبی و ژاپن، تلاش برای جلوگیری از تسلط چین بر آب‌های منطقه را دنبال می‌کند.

این سفر از دیدگاه نیویورک تایمز پیام دیگری نیز به همراه دارد و آن اینکه جو بایدن به متحدان خود در منطقه (آسیا) اطمینان دهد رویکردهای دولت قبلی آمریکا در قبال آسیا دنبال نمی‌شود.

بایدن تاکنون سیاست تعرفه‌ای ترامپ بر کالاهای چینی را حفظ کرده زیرا او نیز این ابرقدرت  آسیایی را بزرگ‌ترین تهدید برای ایالات متحده می‌داند. با این حال او تا پیش از این به دنبال همراهی سایر کشورهای آسیایی با خود نبوده است. البته سال گذشته کاخ سفید توافقنامه‌ای امنیتی با مشارکت استرالیا و بریتانیا در زمینه زیردریایی‌های هسته‌ای و تقویت ناوگان دریایی استرالیا در اقیانوس آرام منعقد کرد. گرچه در جریان رونمایی از این توافق سه‌جانبه اشاره‌ای به چین نشد، اما تحلیلگران آن را جبهه‌ای دربرابر پکن عنوان کردند.

احتمال تلاش کره شمالی برای انجام آزمایش موشکی هم‌زمان با سفر بایدن

هم‌زمان با سفر بایدن به آسیا، برخی مقام‌های کاخ سفید نگران آن‌اند که کره شمالی برای آن‌که بار دیگر خود را در معرض توجه جهانی قرار دهد و مسائلی غیر از اوکراین را به دنیا یادآوری کند، مصادف با این سفر به انجام آزمایش سلاح هسته‌ای یا موشک بالستیک دست بزند.

جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوری آمریکا، هفته قبل به خبرنگاران گفته بود: «ما برای همه موارد احتمالی، از جمله وقوع چنین اقدام‌های تحریک‌آمیزی در زمان سفر به کره یا ژاپن، آماده می‌شویم.»

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، در سال ۲۰۱۹ از کره شمالی بازدید کرد، اقدامی که بایدن آن را تکرار نخواهد کرد. بایدن درحالی‌که چین را به‌عنوان تهدید اصلی خود در نظر دارد، هم‌زمان پیونگ‌یانگ را نیز خطری برای خود ارزیابی می‌کند.

یک تحلیلگر کره جنوبی به واشینگتن‌پست گفت اگر کره شمالی در جریان سفر بایدن به سئول یک موشک دوربرد را آزمایش کند، به وضوح نشان داده با این اقدام و تحریک عمدی به‌دنبال امتیاز گرفتن از واشینگتن است.  

اما در این سفر احتمالا کره جنوبی و ژاپن به دنبال تضمین‌هایی از آمریکا دربرابر توانایی‌های کره شمالی خواهند بود. بروس کلینگنر، یک کارشناس قدیمی سی‌آی‌ای، در این مورد می‌گوید: «بایدن باید تضمین‌های صریحی از تعهد ایالات متحده به دفاع از متحدان خود در منطقه ارائه دهد و باید ضمانت بازدارندگی ایالات متحده در مورد نیروهای دفاعی هسته‌ای، متعارف و موشکی را تایید کند.»

اسکات اسنایدر، مدیر سیاست ایالات متحده و کره در شورای روابط خارجی، در این زمینه گفت: «به ناچار کره شمالی به عنوان بخشی از دستور کار نشست آمریکا و کره جنوبی، خواهد بود. به نظر می‌رسد رهبران دو کشور درباره بازدارندگی گسترده، نحوه کارکرد آن و تلاش برای تعمیق تعهد مشترک خود به امنیت و دفاع با یکدیگر صحبت کنند.»

تقویت دامنه نفوذ تجاری و اقتصادی آمریکا در آسیا

تجارت یکی از رویکردهای آمریکا برای تثبیت مجدد قدرت خود در شرق آسیا است. اوایل ماه جاری کاخ سفید میزبان نشستی با رهبران آسیای جنوب شرقی بود که در آن بر سرمایه‌گذاری‌های جدید مشترک توافق شد. به نظر می‌رسد این توافق‌ها به اندازه کافی خواسته آمریکا برای گسترش قدرت اقتصادی خود در این منطقه را فراهم نکرده است و در سفر به کره جنوبی و ژاپن، همکاری‌های اقتصادی نیز بار دیگر مورد تاکید قرار خواهد گرفت.

برخی مطالعات نشان می‌دهد نفوذ سیاسی آمریکا در آسیا پس از خروج ترامپ از کاخ سفید افزایش یافته، اما نفوذ اقتصادی ایالات متحده در این منطقه به‌دلیل خروج از شراکت ترانس پاسیفیک، از دست رفته است. شراکت ترانس پاسیفیک یک پیمان تجاری و سرمایه‌گذاری میان ۱۲ کشور حاشیه اقیانوس آرام به‌جز چین است. یکی از اهداف مهم این گروه مقابله با نفوذ اقتصادی روبه‌رشد چین بود، اما ترامپ در نوامبر سال ۲۰۱۶ از این شراکت خارج شد.

حالا گفته می‌شود بایدن قصد دارد از چارچوب اقتصادی جدید در منطفه اقیانوس هند و اقیانوس آرام رونمایی کند که می‌تواند یک پیمان تجاری تمام‌عیار باشد. این چارچوب اولویت‌های متقابل مختلفی مانند تجارت دیجیتال و امنیت زنجیره تامین را نیز مدنظر قرار می‌دهد. مقام‌های آمریکایی امیدوارند بسیاری از کشورهایی که در شراکت ترانس پاسیفیک حضور دارند، به این چارچوب اقتصادی ملحق شوند.

در تدوین این چارچوب اقتصادی، مقام‌های دولت بایدن تا حدی بر استانداردهای کار و محیط زیست تمرکز دارند؛ اما بدون مزایای کاهش موانع تجاری، سایر کشورها ممکن است تمایلی به انجام تعهدهای پرهزینه نداشته باشند.

به گفته تحلیلگران و مقام‌های آمریکایی، بایدن در دو سفر خود به سئول و توکیو با دو شریک جدید مواجه می‌شود که احتمالا هر دو بیشتر با اولویت‌های آمریکا همسو باشند و با رئیس‌ جمهوری آمریکا نیز رابطه خوبی دارند. یون سوک یول، رئیس‌ جمهوری کره جنوبی، از دهم ماه مه آغاز به کار کرده و به دنبال تقویت جایگاه کشورش مقابل چین و کره شمالی بوده است. طرف دیگر نیز فومیو کیشیدا، نخست‌وزیر ژاپن، است که اکتبر گذشته انتخاب شد. او از سطحی از محبوبیت برخوردار است که احتمالا روابط خود با آمریکا را در طول حضور بایدن در کاخ سفید، در سطحی مناسب حفظ خواهد کرد.

پیش‌بینی شده است که جو بایدن در توکیو با دیگر رهبران کشورهای عضو گروه چهار، یعنی استرالیا و هند نیز دیدار کند، اما باتوجه به انتخابات استرالیا، مشخص نیست رهبران این کشور امکان حضور در جلسه مشترک را داشته باشند. با این حال، دیدار بایدن با نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، هم حائز اهمیت است. این از آن روست که هند از زمان حمله روسیه به اوکراین، به‌دلیل نگرانی از تضعیف روابط امنیتی خود با مسکو، در اعلام موضع خود درباره این جنگ مردد بوده است.

دستیاران رئیس‌ جمهوری آمریکا معتقدند بایدن می‌تواند در این سفر کارزار بین‌المللی برای خنثی کردن تجاوز روسیه به اوکراین را تقویت کند، با این حال، پیچیدگی‌های دیپلماتیک منطقه آسیا و اقیانوسیه هم باید مورد توجه قرار گیرد و بر نقش آمریکا در این بخش از جهان تاکید شود. جیک سالیوان در این زمینه گفت: «تمرکز اصلی بایدن بر تضمین موفقیت‌آمیز بودن تلاش‌ها در این ماموریت‌ است، اما او همچنین قصد دارد از این فرصت مهم استفاده کند تا رهبری جسورانه و مطمئن آمریکا را در منطقه حیاتی دیگری از جهان اثبات کند.»