وزارت امربه‌معروف و نهی از منکر طالبان روز شنبه ۱۷ اردیبهشت (۷ مه) در یک نشست خبری از دستور جدید این گروه در مورد حجاب زنان رونمایی کرد. در این دستور، برقع و مانتوی بلند یا چادر بلند سیاه‌رنگ بهترین حجاب و پوشش مجاز برای زنان اعلام شد. طالبان برای مردان خانواده‌هایی که زنانشان بدون حجاب از خانه بیرون می‌روند نیز مجازات تعیین کرده است.

از روز نخست به قدرت رسیدن طالبان، پوشش و نوع رفتار زنان، یکی از کلیدی‌ترین مسائل این گروه بوده است. بستن مدارس دخترانه، جدا کردن کلاس‌های دختران و پسران در دانشگاه، برکناری کارکنان زن در اداره‌ها و ضرب‌وجرح زنان توسط ماموران وزارت امربه‌معروف طالبان در شهرها، نمونه‌هایی از سختگیری این گروه در زمینه آزادی‌های زنان است.

پس از گذشت ۹‌ماه از تسلط طالبان بر افغانستان و بحث و جدل‌های زیاد در مورد حجاب اجباری زنان، سرانجام وزارت امربه‌معروف و نهی از منکر این گروه، طرح نهایی خود را در مورد پوشش زنان فاش کرد. به این ترتیب، از این پسش، رعایت حجاب مورد نظر طالبان در سراسر افغانستان اجباری است و متخلفان رسما مجازات خواهند شد. در طرح طالبان در زمینه حجاب زنان آمده است: «رعایت حجاب شرعی برای زنان بالغ، فرض و ضروری است.»

طالبان در این دستور به پوشیدن برقع با ‌عنوان حجاب شرعی و مرسوم در افغانستان تاکید کرده‌اند و پوشیدن چادر سیاه یا مانتوی سیاه بلند را مجاز دانسته‌اند؛ اما تاکید کرده‌اند که زنان جوان در صورت روبه‌رو شدن با مرد نامحرم مکلف‌اند، صورتشان را بپوشانند.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان در نشست خبری وزارت امربه‌معروف و نهی از منکر در مورد دستور جدید در باره حجاب زنان گفت: «زنان مانند دوران جاهلیت لباس نپوشند و بدون حجاب بیرون نروند، این امر خداوند متعال است.»

منظور او از دوره جاهلیت، دو دهه نظام جمهوری و دموکراسی در افغانستان است که بر اساس قوانین، محدودیتی برای پوشش، رفتار یا نحوه کار و آموزش زنان وجود نداشت. مقام‌های طالبان پیش از این نیز بارها به شیوه‌های مختلف گفته‌اند که در ۲۰ سال گذشته زنان در افغانستان حجاب شرعی را مراعات نمی‌کردند و فحشا در کشور جریان داشت.

در حالی که دختران دانش‌آموز در ۲۰ سال گذشته با لباس سیاه و روسری سفید و کاملا مطابق رسوم و عرف‌های معمول در افغانستان به مدرسه می‌رفتند، اما طالبان تاکنون به دلیل آنچه مشخص نبودن نوع حجاب دختران می‌نامند، مانع آموزش آنان شده‌اند. هنوز مشخص نیست که با اعلام دستور جدید حجاب، آیا مدرسه‌های دخترانه بالاتر از کلاس ششم باز خواهند شد یا خیر. در برخی از استان‌های افغانستان همچون مزارشریف که دختران به مدرسه می‌روند حتی در داخل کلاس که هیچ مردی حضور ندارد مجبورند روبند سیاه به صورت داشته باشند. استفاده از روبند سیاه در دانشگاه‌ها نیز اجباری است.

در دستور جدید طالبان برای متخلفان مجازات در نظر گرفته شده است. طالبان از این پس قصد دارند بر نحوه پوشش زنان کنترل کامل داشته باشند و محدودیت‌های بیشتری برای زنان وضع کنند. بر اساس دستور جدید مردان خانواده‌هایی که زنانشان دستور حجاب را رعایت نکنند، مجازات خواهند شد. در دستور جدید طالبان آمده است: «زنانی که بدون حجاب از خانه بیرون می‌روند، محل زندگی آنان مشخص می‌شود و در بار اول، مردان خانواده توصیه و تنبیه می‌گردند، در صورت تکرار، مردان خانواده به مدت سه روز حبس می‌گردند و اگر بازهم تکرار شود، این مردان به مراجع عدلی سپرده می‌شوند تا مطابق احکام شرعی مجازات شوند.»

علاوه بر این، طالبان اعلام کرده‌اند زنان کارمند در اداره‌های دولتی در صورت رعایت نکردن حجاب تعریف شده از کار برکنار می‌شوند و حتی اگر شوهران این زنان نیز کارمند دولتی باشند، کار آنان نیز به حالت تعلیق درخواهد آمد.

این بخش از حکم طالبان در زمینه مجازات بی‌حجابی که بر اساس تفکر طالبانی و دستورهای بدوی دینی صادر شده است، اختیار زندگی زنان را به طور کامل به دست مردان خانواده می‌سپارد و چرخه خشونت را در خانواده‌ها یک‌بار دیگر شدت می‌بخشد.

در ۲۰ سال گذشته و در چهارچوب هزاران پروژه و برنامه در افغانستان تلاش شد تا زنان از حقوق و آزادی‌های انسانی خود در جامعه آگاه شوند تا میزان خشونت‌ها علیه زنان کاهش یابد. علاوه بر این، روش تبعیض مثبت به نفع زنان در ساختارهای حکومتی و غیر حکومتی در دوره جمهوری به این منظور اعمال شد که زنان بتوانند از قفس مردسالاری پا فراتر بگذارند و نقش برابر در سیاست، اقتصاد، فرهنگ و هنر بازی کنند؛ اما این بار که حکومت طالبان حتی حق انتخاب نوع پوشش را از زنان گرفته و به نحوی در اختیار مردان خانواده گذاشته است، به نظر می‌رسد که یک بار دیگر آغاز یک دوره بردگی زنان کلید خورد.

در دور نخست حکومت طالبان، زنان مکلف به پوشیدن برقع بودند و هیچ‌ گونه پوشش دیگری در آن زمان برای طالبان پذیرفتنی نبود؛ اما پس از سقوط طالبان و شکل‌گیری حکومت دموکراسی در افغانستان، زنان نخست در شهرها و سپس در روستاها آرام آرام از قفسی به نام برقع بیرون آمدند.

در آغاز، زنان به میل خودشان یا در واقع به دلیل فشارهای اجتماعی و نه حکومتی، بیشتر از مانتوهای بلند سیاه‌رنگ که در افغانستان به «مانتوی عربی» معروف است، استفاده می‌کردند، سپس مانتوی سیاه بلند نیز جایش را به لباس‌های معمولی داد. به هر ترتیب، زنان در ۲۰ سال گذشته بدون روسری یا با لباس نیمه برهنه از خانه بیرون نمی‌رفتند؛ هرچند حکومت هیچ قید و شرطی برای پوشش زنان نداشت، اما فضای اجتماعی به‌گونه‌ای نبود که زنان افغان همانند زنان غربی لباس بپوشند.

همین موضوع موجب انتقاد فعالان حقوق زنان در افغانستان در مورد تاکید طالبان بر حجاب زنان است. مسعوده کرخی، نماینده مردم در مجلس پیشین افغانستان، بارها در رسانه‌ها در اعتراض به این مورد گفت: «زنان افغانستان در ۲۰ سال گذشته نیز حجاب اسلامی داشته‌اند و کاری خلاف اخلاق و شریعت نیز نکرده‌اند، طالبان حق ندارند همه زنان افغانستان را مفسد و بدکاره بشمارند.»

فعالان حقوق زنان همواره در شبکه‌های اجتماعی به بحث در این زمینه پرداخته‌اند که پوشش زنان در افغانستان خلاف عرف و دین حاکم در کشور نیست، اما اجباری بودن آن خلاف انسانیت است.