دادگاه استانبول روز دوشنبه ۲۵ آوریل، عثمان کاوالا، فعال مدنی ترک، را به اتهام «تلاش برای سرنگونی دولت» در رابطه با پرونده «پارک گزی» به حبس ابد محکوم کرد.

همچنین در این دادگاه، موسلا یاپیچی، چیگدم ماتر، هاکان آلتینای، جان آتالای، مین اوزردن، ییگیت علی اکمکچی و تایفون قهرمان، که از دیگر متهمان پرونده پارک گزی بودند، هر کدام به ۱۸ سال زندان محکوم شدند.

بسیاری از منتقدان دولت اردوغان می‌گویند این حکم از سوی دفتر ریاست جمهوری صادر شده است. پیش از این، ۱۰ تن از سفرای غربی با انتشار بیانیه‌ای خواستار آزادی عثمان کاوالا شده بودند، اقدامی که رجب طیب اردوغان آن را «دخالت در امور داخلی» کشور خود دانست و دستور اخراج سفرای امضاکننده بیانیه را صادر کرد؛ اما کمی بعد دستورش را پس گرفت.

اگرچه کاوالا بارها اتهام‌های مطرح‌شده علیه‌اش را رد کرده است اما دستگاه قضایی ترکیه می‌گوید کاوالا را در رابطه با مشارکت در تظاهرات پارک گزی در سال ۲۰۱۳ و کودتای نافرجام ۲۰۱۶ مجرم شناخته است.

کاوالا در واکنش به رای دادگاه، دستگاه قضایی ترکیه را به «سوء‌قصد قضایی» متهم کرد. او در جلسه دادگاه اتهام تامین هزینه‌های مالی در اعتراض‌های پارک‌ گزی را رد کرد و گفت به‌علت ادامه حبسش به دلایل «انتزاعی»، تصمیم گرفته است دیگر دفاعی نکند. او افزود: «هیچ مدرکی مبنی بر اینکه اعتراض‌های گزی از بیرون مدیریت می‌شد وجود نداشت.»

عثمان کاوالا، که از منتقدان عملکرد حکومت اردوغان در ترکیه است، بیشتر با فعالیت‌های خیرخواهانه و انسان‌دوستانه‌اش شناخته می‌شود. از این‌رو، بسیاری از منتقدان می‌گویند که دولت ترکیه از دستگاه قضایی برای به سکوت کشاندن جامعه مدنی استفاده می‌کند. پرونده پارک گزی یکی از بدنام‌ترین و پیچیده‌ترین پیگردهای سیاسی سال‌های گذشته را به‌همراه داشته است.

اعتراض‌های پارک گزی استانبول مربوط به تابستان سال ۲۰۱۳ است. بسیاری از کنشگران مدنی و دانشجویان در آن زمان، به توسعه پارک گزی در مرکز استانبول اعتراض کردند. با گسترش اعتراض‌ها، رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر وقت و رئیس‌جمهوری کنونی ترکیه، مخالفان را سرکوب کرد. گزارش‌های منتشرشده نشان می‌دهد که در جریان این اعتراض‌ها، چندین هزار معترض بازداشت شدند.

کاوالا در اول نوامبر ۲۰۱۷ به اتهام دست‌ داشتن در اعتراض‌های پارک گزی از طریق سازماندهی تظاهرات سال ۲۰۱۳، بازداشت و تا سال ۲۰۲۰ بدون محاکمه در زندان نگهداری شد. همان سال، دادگاه رای به برائت او صادر کرد و آزاد شد اما ساعاتی بعد، دوباره به اتهام «مشارکت در کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶» بازداشت شد.

او تاکنون سه بار دستگیر و دو بار با حکم تبرئه آزاد شده است. وکلای کاوالا معتقدند «هیچ مدرکی مبنی بر اقدام او به تامین مالی اعتراض‌های پارک گزی وجود ندارد.» با این‌حال، به‌رغم اعتراض‌های گسترده، حکم «حبس ابد» برای او صادر شده است.

عثمان کاوالا کیست؟

عثمان کاوالا در ۲ اکتبر ۱۹۵۷ در پاریس، پایتخت فرانسه، به دنیا آمد. او تحصیلات ابتدایی‌اش را در خارج از ترکیه گذراند و پس از اقامت به همراه خانواده‌اش در استانبول، از دبیرستان رابرت فارغ‌التحصیل شد. کاوالا تحصیلاتش در مقطع کارشناسی را در دانشگاه فنی خاورمیانه، گروه مدیریت بازرگانی به پایان رساند و مدرک کارشناسی ارشدش را در رشته اقتصاد از دانشگاه منچستر گرفت. او پس از مرگ ناگهانی پدرش محمت کاوالا، در حالی که دوره دکترایش را در نیویورک می‌گذراند، به استانبول بازگشت و در سال ۱۹۸۲، مسئولیت فعالیت‌های تجاری خانواده‌اش را بر عهده گرفت.

کاوالا در سال ۱۹۸۳، انتشارات ایلتیشیم را تاسیس کرد و در سال ۱۹۸۵، همراه نظر بویوکم و صلاح‌الدین بیازیت در تاسیس انتشارات آنا مشارکت کرد. او از اعضای هیئت مدیره انتشارات ارس نیز بود.

عثمان کاوالا بعدها در هیئت مدیره سازمان‌های غیردولتی گوناکون خدمت کرد. او همچنین در سال ۲۰۰۲، مرکز فرهنگی آناتولی را برای حمایت از فعالیت‌های فرهنگی و هنری، همراه با افرادی از حوزه فرهنگ و هنر، دنیای تجارت و جامعه مدنی تاسیس کرد.

از نظر جامعه مدنی ترکیه، کاوالا تاکنون خدمات ارزنده‌ای در حوزه فرهنگ و هنر کرده است و از این رو، او را به‌عنوان یکی از مشهورترین کنشگران مدنی ترکیه می‌شناسند.

واکنش‌ها پس از صدور حکم عثمان کاوالا

درپی انتشار این خبر، سازمان عفو بین‌الملل رای صادره علیه عثمان کاوالا را ضربه بزرگی به حقوق بشر دانست.

همچنین، کنت راث، مدیرکل دیده‌بان حقوق بشر، گفت دستگیری مجدد کاوالا بلافاصله پس از تبرئه‌اش در پرونده گزی نشان می‌دهد که سیستم عدالت کیفری ترکیه از نظر سیاسی دستکاری شده است.

اکرم امام اوغلو، شهردار استانبول، از حزب جمهوری‎‌‌‌خواه خلق که مخالف اردوغان است، در این زمینه گفت: «تصمیم صادرشده در پرونده گزی وجدان میلیون‌ها نفر را جریحه‌دار کرد. ما هرچه باشد در کنار عدالت خواهیم بود.»

اوزگور اوزل، از حزب جمهوری‌خواه خلق، مقابل دادگاه گفت: «گزی آزاد است، همه دوستان ما که امروز دستگیر شده‌اند آزادند. رجب طیب اردوغان در برابر تاریخ حساب پس خواهد داد.»

حزب دموکراتیک خلق‌ها نیز در همین زمینه نوشت حکم صادرشده برای عثمان کاوالا با هدف سرکوب مطالبات دموکراتیک است، این نشان می‌دهد که دولت چقدر از مردم می‌ترسد، و در ادامه افزود: «ما تا آخر از گزی و دوستانمان دفاع خواهیم کرد!»

در ادامه این اعتراض‌ها به صدور این حکم سنگین، آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان، رای صادره برای عثمان کاوالا را «در تناقض کامل با استانداردهای حقوقی و تعهدهای بین‌المللی‌» توصیف کرد و خواستار آزادی بی‌قید‌و‌شرط او شد.

ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، نیز از دولت ترکیه خواست عثمان کاوالا و سایر زندانیان را طبق احکام دادگاه اروپایی حقوق بشر آزاد کند و گفت: «ما از دولت ترکیه می‌خواهیم به حقوق و آزادی‌های همه شهروندان ترکیه احترام بگذارد.»

صدور حکم حبس ابد برای عثمان کاوالا به وجهه بین‌المللی ترکیه آسیب زده است. بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که این حکم ممکن است عواقب سنگینی برای ترکیه داشته باشد و این کشور را در آستانه تعلیق از شورای اروپا قرار دهد، اقدامی که تاکنون فقط در مورد روسیه اجرایی شده و دلیل آن‌ هم تهاجم وحشیانه و غیرقانونی به خاک اوکراین بوده است.