طالبان پس از هفت ماه تلاش به منظور تامین ثبات و کسب مشروعیت برای حکومت تک‌قومی و تک‌جناحی خود، سرانجام درصدد مراوده با چهره‌های بانفوذ و تاثیرگذار افغانستان برآمده است. این گروه روز چهارشنبه، ۲۵ اسفند، از ایجاد کمیسیونی به نام «بازگشت و ارتباط با شخصیت‌های افغانستان» خبر داد. ریاست این کمیسیون به عهده شهاب‌الدین دلاور، وزیر معادن طالبان، است و هدف از آن، مذاکره با افراد سرشناس، مقام‌های دولت پیشین و چهره‌های بانفوذ افغانستان و بازگرداندن آنان به افغانستان عنوان شده است.

اعضای این کمیسیون امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان، خیرالله خیرخواه، وزیر اطلاعات و فرهنگ، قاری فصیح‌الدین، رئیس ستاد ارتش، محمد خالد حنفی، وزیر امر به معروف و نهی از منکر و انس حقانی، عضو شبکه حقانی‌اند. سران طالبان که در روزهای اخیر در سخنرانی‌هایشان بارها از مردم خواسته‌ بودند به کشور بازگردند و در بازسازی افغانستان سهیم باشند، اکنون کمیسیونی تشکیل داده‌اند و در پی متقاعد کردن چهره‌های سیاسی برای برگشت به افغانستان‌اند.

کسانی که طالبان برای بازگرداندنشان به افغانستان تلاش دارند، افرادی‌اند که با قدرت گرفتن دوباره طالبان، از ترس انتقام‌جویی و نیز به دلیل سابقه جنگ با این گروه، افغانستان را ترک کردند و به کشورهای مختلف پناه بردند. تعداد زیادی از رهبران سیاسی دولت پیشین افغانستان، به‌ویژه رهبران احزاب، در ترکیه، ایران و کشورهای آسیای میانه زندگی می‎‌‌‌‌کنند. شماری از این چهره‌ها در چند ماه اخیر، جریان‌هایی را برای مبارزه با طالبان به راه انداختند و هشدار دادند، در صورتی که طالبان به ایجاد یک دولت فراگیر و همه‌شمول تن ندهند، از هر ابزار ممکن برای رسیدن به این هدف استفاده خواهند کرد.

با این حال، حامد کرزی، رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان، روز پنجشنبه، ۲۶ اسفند، در بیانیه‌ای که در فیس‌بوک منتشر کرد، از این اقدام طالبان استقبال کرد و آن را گامی موثر در جهت صلح و ثبات دائمی در افغانستان دانست. او که از معدود شخصیت‌های سیاسی افغانستان است که پس از تسلط طالبان در ماه اوت ۲۰۲۱، در افغانستان مانده است، تاکید کرد: «امیدوارم این کمیسیون برای برگشت آن عده  از هموطنانی که خارج از کشور به سر می‌برند، اقدام‌های لازم را انجام دهد و با ایجاد فضای تفاهم و اعتماد، زمینه‌ آن را فراهم کند که مردم افغانستان بتوانند در تصمیم‌گیری‌های ملی کشور خود مشارکت داشته باشند.»

اظهارنظر و حمایت کرزی از این اقدام طالبان در حالی رخ می‌دهد که او درست یک هفته قبل، در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی العالم، ممنوع‌الخروج بودن خود و دکتر عبدالله عبدالله، رئیس پیشین شورای عالی مصالحه ملی افغانستان، را تایید کرد. کرزی و عبدالله از هفت ماه پیش در افغانستان‌اند و به نوعی در حبس خانگی‌اند.

از سوی دیگر، شماری از مقام‌های پیشین دولت افغانستان این اقدام طالبان را تلاشی برای فریب افکار عمومی و عادی‌ نشان دادن وضعیت افغانستان برای مردم و جامعه جهانی عنوان می‌کنند. مسعود اندرابی، وزیر داخله (کشور) حکومت پیشین افغانستان، در فیس‌بوک نوشت: «طالبان اگر به مردم باور دارد، باید کشتار و شکنجه شهروندان را متوقف کند و برای تشکیل حکومت فراگیر، برگزاری انتخابات و غیر متمرکز سازی نظام گام‌های اولیه را بردارند.»

به‌ جز چند چهره‌ محدود سیاسی که پس از روی کار آمدن طالبان، در افغانستان باقی مانده‌اند، اخیرا چند نفر از مقام‌های حکومت پیشین افغانستان به این کشور بازگشته‌اند. از این میان، عبدالسلام رحیمی، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان، در ماه فوریه به کابل آمد و با استقبال گرم مقام‌های طالبان روبه‌رو شد. بازگشت رحیمی به کابل و دیدار او با مقام‌های طالبان واکنش‌های زیادی به دنبال داشت و فوزیه کوفی، نماینده پیشین مجلس افغانستان، از وجود کانال‌های ارتباطی مخفی میان رحیمی و سران طالبان پیش از سقوط دولت پیشین افغانستان خبر داد.

با این حال، بازگشت ظریفه غفاری، شهردار سابق میدان وردک، واکنش‌های بیشتری را به‌ویژه در میان فعالان حقوق زنان در افغانستان، برانگیخت. غفاری که هنگام خروج از افغانستان در نخستین روزهای تسلط طالبان، اوضاع را برای خود و دیگر زنان افغانستان به‌شدت خطرناک توصیف کرده بود، با انتشار تصاویری از خود در حال کار و امدادرسانی، از بازگشت به افغانستان خبر داد. فعالان حقوق زن این کار غفاری را تلاش برای فراموشی محدودیت‌ها و فشارهای طالبان برای زنان افغان و عادی‌ نشان دادن وضعیت زنان افغان در منظر جامعه جهانی تفسیر کردند.

هنوز مشخص نشده کمیسیون طالبان برای دعوت از چهره‌های سرشناس سیاسی تاکنون با چه کسانی برای بازگشت به افغانستان تماس گرفته است.